Türkiyəli, Nobelli yazıçı Orxan Pamuk “The Times”ın “Mənim mədəni həyatım” adlı rubrikasının suallarını cavablandırıb.

Ednews müsahibəni təqdim edir:

Ən sevdiyim yazıçı

Xorxe Luis Borxes. Ədəbiyyatın özünə aid bir metafizikası olmağının lazımlı olduğunu dərk etdim. Digər yandan Borxes, roman oxumağım zövqünü demək olar ki, dadmırdı. Çünki, onun üçün roman roman süjetdən başqa bir şey demək deyildi. Mən romançıyam. Bunun mənası aydındır: beynim daim oxucuların emosiyaları, əhval-ruhiyyəsi və yaratdığım obrazlarla məşğuldur. Üstəlik, bu o deməkdir ki, mən dünyaya başqalarının gözündən baxmaq zövqü ilə məşğulam.

Ən sevdiyim kitab

Anna Karenina. Bu əsər sözün həqiqi mənasında gözəl romandır. Hər cümləsi inanılmaz dərəcədə möhtəşəm yazılıb. Romanın  kompozisiyası həm qarışıq, həm də anlaşılandır. 47 illik romançılıq həyatım, Borxes və Tolstoyu öz dünyamla (İstanbul) birləşdirmə və şəhəri hər ikisindən də ilhamlanan perspektivdən görmək cəhdindən ibarətdir.

Kaş yazmış olsaydım dediyim kitab

“Yaşlı gəmiçi”. Mənim üslubum təxminən Qustav Dorenin ağ-qara rəsmlərindən daha rəngarəng olardı. Əsərdəki dənizi, sükutu, sirri, mistikanı, günəşi, səyahəti və kitabdakı o məşhur qrotesk quşu sevirəm.

Hələ də oxumadığım üçün özümdən utandığım kitablar

Belə kitablar yoxdur. Hər kəsin oxuduğu və hər kəsin oxuması gərəkən bur kitabı mütləq oxuyuram. Digər yandan bu kitabı tamamlayıb bəyənməzsəm bundan qətiyyən utanmaram.

Ceyn Austen mənim üçün belə bir yazıçıdır, çünki bu gözəl müəllifi oxumaqda uğur qazandığımı söyləmək olmaz. Bəlkə də buna görədir ki, mən artıq kitabların filmlərə uyğunlaşdırılmasına baxmışam. Digər tərəfdən, üç həftə əvvəl mən Ostenin romanlarında qeyd etdiyi bir çox yerləri ziyarət etdiyim bir bölgədə idim. İndi onu layiq olduğu hörmət və qətiyyətlə yenidən oxumağı düşünürəm. Xalam 70 il əvvəl İstanbulda Ceyn Ostenin bütün ingiliscə kitablarını oxumuş və bununla qürur duymuşdu. O, buna görə sevdiyi adamı tapmışdı, hazırda da xoşbəxt ailə ömrü sürür.

Favorit filmim

Romanın eynən İstanbul kimi olduğu Federiko Fellininin “8 yarım” filmi. Mən hələ də bu ağ-qara filmi təkrar-təkrar izləməyi sevirəm. Bəlkə də bu, yaradıcılığın həzzləri və məsuliyyətləri ilə sirli şəhərdə həyatdan həzz almaq arasında qalan Marsello Mastroyanninin canlandırdığı baş obrazı asanlıqla eyniləşdirməyimlə bağlıdır. Doğru zamanda və doğru insanlarla Romada olmaq insanı xoşbəxt etmək üçün kifayət idi.

Ən sevdiyim serial

“Netflix”də yayımlanan “Bir başqa”dır. Türkiyədə istehsal edilib çəkilib. 40 ildir romanlarımda məşğul olduğum bütün mövzuları əhatə edən bir fəaliyyəti var: İstanbul, Qadın və hicab, ənənə və müasirlik, dünyəvilik və İslam, qərbləşmiş yuxarı siniflər və ənənələri möhkəm mənimsəmiş aşağı təbəqələr...

Ən sevdiyim mahnı

Çaykovskinin “1812” uvertürasını çox sevirəm. Bu əsər mənim təsəvvürümdə həmişə Tolstoyu xatırladıb. “Qar” romanımın baş qəhrəmanı Ka kimi, mən də italyan müğənnisi və bəstəkarı Peppino di Kaprinin mahnılarını bəyənirəm. Mahlerin “Uşaqların Ölümü” haqqında mahnıları musiqinin ədəbiyyatdan da yüksəklikdə olduğunu düşünməyə vadar edir. Emi Vinhousun “Qara səhifəyə qayır” mahnısına çox qulaq asırdım.

Məni ağladan son film

Alfonso Kuaronun “Roma” filmini izləyərkən gözlərim dolmuşdu. Bəlkə də bunun səbəbi hekayənin mənə çox tanış gəldiyi və böyük həssaslıqla ağ-qara fonda çəkilməyinə görədir.

Keşkə öyrənsəydim dediyim bir şey

“Photoshop” və digər foto proqramları indiki vaxtda hər bir rəssam üçün vazkeçilməzdir, lakin mən bu işdə kifayət qədər bacarıqlı deyiləm və asistanlarımın köməyinə ehtiyacım var. Düzünü desəm, bu işlərdən xəbərsizliyim sürətimi və yaradıcılığımı məhdudlaşdırır.

Bir rəsm əsərim olsaydı, bu olardı...

Öz zəhmətimlə çəkdiyim rəsm olardı. Əgər belə bir şey etsəydim, o, kifayət qədər mürəkkəb, zəngin və böyük olardı. Əslində, bu, ən azı 30 ildir düşündüyüm bir şey olardı. İndi fikirləşirəm ki, bir gün insanlar mənim rəsmlərimi araşdırsalar, başa düşəcəklər ki, bu, mənim bütün ağlımın işidir və yazdıqlarımın arxasındakı bəzi sirlərdir.

Ən xoşbəxt olduğum yer

Tıxacın az olduğu, uşaqların futbol oynadığı, İstanbulun arxa küçələri... Çox güman ki, yayı və dənizi çox sevdiyim üçün birlikdə vaxt keçirməkdən zövq aldığım adaları da qeyd edə bilərəm. İnanırsınızmı, son vaxtlara qədər adalarda, hətta at arabaları da var idi. 30 ildir baxa bilmədiyim, romanlarımı yazdığım Boğazı da qeyd etməliyəm. Bundan başqa, təbii ki, evim, iş masam, yatağım məni çox sevindirir. Digər tərəfdən, poetik mənzərənin müşayiəti ilə yavaş hərəkət edən qatarda həmişə çox xoşbəxt olmuşam. Adını çəkdiyim bütün bu yerlərdə özümü təhlükəsiz hiss edirəm və bu yerlər mənim təxəyyülümü inkişaf etdirir.

Türkçədən çevirdi: Oğuz Ayvaz