Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə və suverenliyinə qarşı qətnamə qəbul edən və qondarma erməni soyqırımını tanıyan Fransa hökumətinin parlamenti Çinin Sincan bölgəsində məskunlaşan etnik Uyğurların hüquqlarının, haqlarının və azadlıqların pozulması ilə bağlı qətnamə qəbul edib.
Zamanında Afrika ölkələrində, əsasən də Əlcəzairdə yerli xalqa qarşı soyqırım törədən Fransa parlamentində bu qətnamə müzakirə edərək qəbul edib. Qətnamə parlamentinin aşağı palatası Sosialistlər fraksiyası tərəfindən irəli sürülüb. Qeyri-icbari xarakter daşıyan qətnaməni eyni zamanda Prezident Emmanuel Makronun rəhbərlik etdiyi “Respublika ilə İrəli” partiyası da dəstəkləyib.
Görəsən, öz gözündə tiri görməyən başqalarının gözündə çöp axtaran Fransa niyə Uyğur məsələsində belə canfəşanlıq edir? Fransanın Uyğur siyasətinin arxasında hansı məqsədlər dayana bilər?
Məsələ ilə bağlı EDNews-a açıqlama verən politoloq Mətin Məmmədli hesab edib ki, Fransa parlamentinin uyğurların hüquqları ilə bağlı qəbul etdiyi qətnamə dövlət maraqları üzərində əsaslanıb.
“İlk öncə qeyd edim ki, Çin hökumətinin etnik uyğurlara qarşı siyasəti qəbul edilməzdir. Xüsusilə, son illərdə Pekinin Uyğurlara qarşı aqressiyası insanlıq və hüquqi cəhətdən doğru deyil. Bu bir mənalı şəkildə pislənməlidir. O ki qaldı Fransa parlamentinin uyğurlarla bağlı qətnaməsinə, sizə deyim ki, bu sənəd dövlət maraqlarına xidmət edə bilər. Ümumiyyətlə, beynəlxalq münasibətlərdə dövlət maraqları əsas yer tutur. Dövlət maraqları xarici siyasətə təsir edən amil kimi nəzərə alınır. Əgər bu kimi qətnamələr və ya hər hansı bir sənədlər dövlət maraqlarına uyğundursa, ondan məharətlə istifadə edilir”.
Son zamanlar Qərb və Çin arasında münasibətlərin kəskinləşdiyini deyən siyasi analitik Qərbin Pekinə qarşı Uyğur məsələsində daha ciddi olduğunu da vurğulayıb.
“Qərb cütlüyünün - ABŞ və Avropa İttifaqının Çin ilə münasibətləri gərginləşib. Nə Qərb, nə də Çin heç bir önəmli məsələdə bir araya gələ bilmirlər. Dünya miqyasında Vaşinqton və Pekin arasında çox ciddi rəqabət və mübarizə gedir. Güc mərkəzləri bütün vasitələrdən bir-birlərinə qarşı istifadə edirlər. Bir-birlərinin zəif yerlərinə zərbə endirmək üçün mübarizə aparırlar. Belə olan halda ABŞ və Avropa ölkələri Uyğur məsələsindən də istifadə etməyə çalışırlar. Hətta, buna daha ciddi yanaşmağa başlayıblar. Ona görə də Fransa parlamentinin uyğurların hüquqları ilə bağlı qətnaməsinə bu kontekstdən yanaşa bilərik”.
Sonda Mətin Məmmədli qeyd edib ki, Fransa imperiyasının Afrika ölkələrində yerli xalqlara qarşı etdiyi zülmlər və törətdiyi qətliamlar ilə bağlı araşdırmalar aparılmalıdır. Onun sözlərinə görə, Fransa parlamenti mütləq 1950-ci illərdə Əlcazairdə Fransa ordusu tərəfindən törədilmiş soyqırıma hüquqi qiymət verməlidir.
Yunis Abdullayev
