13 illik soyuq münasibətlərdən sonra Türkiyə ilə İsrail dövlətləri ortaq dil tapmaq qərarına gəliblər. Hələ Binyamin Netanyahunun Baş nazir kürsüsündə olduğu dönəmdə bununla bağlı bir neçə cəhdlər olunsa da, Fələstində yaşanan hadisələr iki ölkəni yenidən bir-birinə qarşı qoyub. Hazırda iki dövlət uzun illərdən sonra bir-birlərinin ölkələrində səfirlərin təyin olunması barədə razılığa gəliblər. 

Türkiyə İsrail münasibətlərinin bərpa olunmasından danışan türkiyəli siyasi analitik Göktuğ Çalışqan Ednews-a açıqlamasında bu işdə Azərbaycanın müstəsna rolundan xüsusi olaraq danışıb.

 “Prezident İlham Əliyevin Türkiyə-İsrail münasibətlərinin inkişafı ilə bağlı çox sayda açıqlamaları var. Nəzərə alsaq ki, onun Türkiyəyə son səfərlərindən biri məhz İsrail prezidentinin oraya getməsindən sonra baş tutub. Bu səbəbdən deyə bilərəm ki, Türkiyə ilə İsrail arasında münasibətlərin normallaşmasında Azərbaycanın xüsusi rolu var”.

Ekspert münasibətlərin normallaşmasının həm də region üçun əhəmiyyətindən də söz açıb. O, qeyd edib ki, son zamanlar regionun ehtiyac duyduğu iqtisadi inkişafın artımında İsrail-Türkiyə münasibətlərinin mühüm rolu ola bilər. 

“Baş nazir Yair Lapid hələ XİN başçısı olduğu dövrdə Mövlud Çavuşoğlu ilə ikitərəfli danışıqların ilk təməlini atdı və bu, qarşılıqlı səfir təyinatı prosesinin başlanması istiqamətində mühüm addım idi.  Bu şəkildə başlayan proses, İsrail hökumətinin əvvəlki günlərdə verdiyi açıqlama ilə birlikdə, qarşılıqlı səfir və baş konsul təyinatı ediləcəyi barədə açıqlama yayıb. 

Ümumiyyətlə, iki ölkə arasında diplomatik əlaqələrin inkişafı və buzların əriməsi regional geosiyasi və iqtisadi baxımdan böyük əhəmiyyət kəsb edir. Çünki Türkiyə ilə İsrailin regional zəmində yaxınlaşması onu göstərir ki, həm ikitərəfli iqtisadi və ticari əlaqələrin artırılması, həm də regionda sabitlik və etimad mühitinin təmin edilməsi istiqamətində mühüm addımlar atıla bilər”.

Göktuğ Çalışqan danışıqlar prosesində Fələstin məsələsinin bundan sonrakı aqibəti barədə də fikir bildirib. Qeyd edək ki, İsraillə Türkiyə arasında ən son münasibətlərin pozulması ABŞ-ın Qüdsdə səfirliyinin açılmasına qarşı Qəzzada etirazlar zamanı, İsrail qüvvələri tərəfindən 60 fələstinlinin öldürülməsinə görə iki ölkənin səfirlərini ölkədən çıxarmasından dörd il sonra baş verib. Ekspertin sözlərinə görə İsraillə münasibətlərin bərpası həm də Fələstin məsələsini də daim nəzərdə saxlamış olacaq. 

“Xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlunun dediyi kimi, Fələstin Türkiyənin qırmızı xəttlərindən biridir və İsraillə münasibətlərin yaxşılaşdırılması Fələstin məsələsindən mütləq imtina edildiyi anlamına gəlmir. Əksinə, səfirlərin təyin edilməsi və İsraillə əlaqələrin inkişafı qarşılıqlı ünsiyyət və mesajların sürətlə ötürülməsi baxımından daha səmərəli olacaq.  Beləliklə, Fələstin problemi bundan sonra sülh yolu ilə və daha səmərəli şəkildə həll olunacaq. Bununla belə, hər iki tərəfin əvvəlcədən münasibətləri inkişaf etdirmək üçün addımlar atması məqsədəuyğundur və eyni zamanda, böyük əhəmiyyət kəsb etməkdədir”.

Türkiyəli ekspert həmçinin İsraillə Türkiyə arasında münasibətlərin davamlılığı və bunun Ərəb və Türk dünyasına töhfəsindən söz açıb: “Hələlik Türkiyə-İsrail münasibətlərinin normallaşma prosesinə diqqət yetirmək daha yaxşı olardı. Çünki İsraildə siyasi proseslər o qədər də ürək açan deyil və belə bir məsələyə hələlik erkən qiymət vermək düzgün olmazdı. Qeyd edək ki, münasibətlər Yair Lapid baş nazir olduqdan sonra sürətləndi. Təbii ki, Türkiyə ilə İsrail arasında təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlıq da bu baxımdan təsirli olub. Buna görə də Lapid və onun koalisiyasının Türkiyə ilə münasibətlərinin gedişatı hələlik müsbət görünür”.

Elnur Ənvəroğlu, Ednews.net