Ermənistan ordusunun Azərbaycanla sərhəd ərazilərdə, eləcə də rus sülhməramlılarının müvəqqəti nəzarəti altında olan ərazilərimizdə qanunsuz erməni silahlı qüvvələrinin ardı-arası kəsilməyən təxribatları, İrəvanın son siyasi addımları Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh prosesinin dalana dirənməsinə gətirib çıxarıb.
Bununla bərabər, Brüsselin Ermənistan hakimiyyətinə təsir imkanlarının məhdudluğu və Moskvanın regional sabitliyə zidd olan manevrləri bu prosesi daha da ləngidir.
Yeganə alternativ qüvvə ABŞ qalır. Bəzi ekspertlər bunların fonunda ABŞ-ın hər iki dövlət arasında sülh prosesinə ciddi şəkildə müdaxilə etməsini və İrəvanı Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalamasına vadar etməsini zəruri hesab edirlər.
Məsələ ilə əlaqədar Ednews-a açıqlamasında politoloq Asif Nərimanlı hesab edib ki, sülh müqaviləsinin imzalanmasında ABŞ-ın təklif variantı daha münasib və uğurlu ola bilər.
Söhbət zamanı o, qeyd edib ki, Vaşinqtonun əsas planı Bakı və İrəvan arasında ikitərəfli formatın yaradılmasıdır.
“Rusiya Cənubi Qafqazda öz geosiyasi mövqeyini qorumaq üçün Qarabağ məsələsinin taleyini gələcəyə saxlamaq və bölgədə sülhməramlı qüvvələrin müddətini uzatmaq niyyəti güdür. Eyni zamanda Moskva Bakı və Qarabağ erməniləri arasında dialoqun yaranmasına faktiki olaraq əngəl yaradır. Digər tərəfdən Fransa Qarabağda erməni separatçılarının və Ermənistan hakimiyyətinin maraqlarını təmsil etmək üçün hər vasitəyə əl atır. Qondarma qurumun rəhbəri Arayik Aratyunyanın Fransada erməni diasporasının keçiriləcək tədbirə dəvət edilməsi bunu sübut edir. Rusiya iki tərəf arasında vasitəçi kimi iştirak etməklə regionda yalnız öz maraqlarını təmin etmək üçün çalışır. Fransa isə daha çox Ermənistan üzərindən maraqlarını yürüdür. ABŞ bu prosesdə neytral mövqe tutan yeganə ölkədir. Vaşinqton Azərbaycan və Ermənistan arasında ikitərəfli formatın formalaşmasının və bütün məsələlərin bu format çərçivəsində həll edilməsinin tərəfdarıdır. Hər iki dövlətin rəsmilərinin Vaşinqtonda son görüşü bunu sübut edir”.
Politoluqun sözlərinə görə, Vaşinqtonun iki dövlət arasında sülh prosesinə müdaxilə etmə imkanları Rusiyaya nisbətən zəifdir.
“Həm coğrafi, həm də geosiyasi baxımdan ABŞ-ın Cənubi Qafqazda təsiri və nüfuzu o qədər güclü deyil. İndiki Ermənistan hakimiyyəti nə qədər Qərbyönümlü olsa da, Vaşinqtonun bu ölkəyə təsir imkanları hələki məhduddur. Bunu da nəzərə almaq lazımdır ki, Ermənistan iki ölkə - Fransa və Rusiya arasında qalıb. Son proseslər Ermənistanın gah Moskvaya, gah da Parisə tərəf yönəldiyini göstərir”.
Asif Nərimanlı, həmçinin vurğulayıb ki, ABŞ-ın təklif etdiyi variantda Azərbaycan üçün müsbət məqamlar olsa da, riskləri də nəzərdən keçirmək lazımdır.
“ABŞ sülh müqaviləsində Ermənistanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımısını, Bakının isə Qarabağ erməniləri ilə təmaslar qurmasını istəyir. Bütün bunlar müsbət görsənir. Lakin bununla bərabər, ABŞ rəhbərliyi bu müqaviləyə təmasların və dialoqun beynəlxalq mexanizm çərçivəsində aparılması ilə bağlı müddəanın əlavə edilməsini də dəstəkləyir. Vaşinqtona görə, bu proses indidən başlamalıdır. Halbuki, bu bizə sərf etmir. Çünki bu mexanizm çərçivəsində hazırda danışıqlar başlasa, Azərbaycan hakimiyyəti faktiki olaraq separatçı ünsürlər ilə bir masa arxasında oturacaq. Rəsmi Bakının isə Aratyunyan və digər separatçı ünsürlər ilə danışıqlar aparmaq niyyəti yoxdur. Fransa və ABŞ-da erməni lobbisi də erməni separatçılarının danışıqlara qatılması istiqamətində yerli hakimiyyətə təsir etməyə çalışırlar. Azərbaycan isə cəmiyyətimizə reinteqrasiya tərəfdarı olan və qanunlarımıza tabe olacaq Qarabağ erməniləri ilə danışıqlar aparacaq”.
Sonda Asif Nərimanlı Cənubi Qafqazda hazırki proseslərin Ukrayna müharibəsindən asılı olduğunu bildirib.
“Əgər Rusiya bu müharibədə məğlub olsa, Cənubi Qafqaz və digər post-sovet regionunda öz geosiyasi təsirini tamamilə itirəcək. Belə olan təqdirdə ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə bütün problemlər Azərbaycanın xeyrinə həllini tapacaq”.
Yunis Abdullayev
