Rəşt şəhərində “Talış - İran mədəniyyəti və tarixinin aynasında” adlı konfrans keçirilib. Konfransın "fəxri qonağı" Avropada yaşayan, Azərbaycanın talış əsilli vətəndaşlarının adından danışmağa cəhd edən Boris Talışinskini “Talış Muğan Respublikası mühacir hökumətinin prezidenti” kimi təqdim ediblər. Konfransın əsas təşkilatçısı Əhməd Kazemi isə Boris Talışinskini “şimali talışstanın mərhum prezidenti general Əliəkrəm Hümətzadənin varisi” adlandırıb.
Mövzu ilə bağlı Ednews - a danışan siyasi şərhçi Məhəmməd Rəhmanifər İranın məqsədinin Azərbaycana qarşı bir cəbhə açmaq, ona zərbə vurmaq olduğunu söyləyib:
"Maraqlısı budur ki, bu hadisə Rəşt Universitetində, İranın Azərbaycandakı səfiri, iki ölkənin arasında münasibətlərin yaxşılaşmasından söz açdığı zamanda baş verib. Bu hərəkətlər göstərir ki, İran həmişə dildə bir söz danışır, əməldə isə başqa bir iş görür. İran heç zaman Azərbaycanı güclü, inkişaf etmiş şəkildə görmək istəmir. İran Qarabağ məsələsində uduzmuş tərəfdə yer aldı və bu da İrana ağır gəlir. İranın əslində Qarabağ məsələsində niyə Ermənistanın yanında yer alırsa, indi bu konfransı da eyni hədəf doğrultusunda tərtib edir. İranın əsas məqsədi Azərbaycanı zəif, çalxantılı vəziyyətdə görməkdir. İran burada talışlara ürək yandırmır. Əgər İran talışlara ürək yandırsaydı , İranda haradasa 300-400 min talış yaşayır, onların ana dilində dərslik çıxarmağa, radio proqramı yayımlamağa icazə verərdi. Bu gün Azərbaycanda yaşayan talışların ana dilində dərslik kitabları vardır, amma İranda yaşayanlarda yoxdur. Azərbaycanda yaşayan talışlar özlərini azərbaycanlı bilirlər, eyni zamnda da öz dillərində dərslik kitabları var. Amma İranda onlara bu haqqların heç biri verilməyib. İndi necə olur ki, İran öz sərhədləri içində talışları assimilyasiya etməyə, farslaşdırmağa çalışır, amma Azərbaycanda yaşayan talışlara isə ürək yandırır? Eyni siyasəti İran kürdlərə də tədbiq edir. İran sərhəddinin içindəki kürdlərə ən ibtidai haqları tanımır, amma Türkiyədəki kürdləri himayə və yardım edir ki, Türkiyəyə qarşı onlardan istifadə etsin. Burada da İranın məqsədi Azərbaycana qarşı bir cəbhə açmaq, Azərbaycanın təhlükəsizliyini pozmaq, ona zərbə vurmaqdır. Bu bir daha bizə göstərir və sübut edir ki, İran güvəniləcək ölkə deyil".
Azərbaycan Mərkəz Partiyasının üzvü, İran üzrə ekspert Elyar Kamrani şərhində bu siyasətin uzun tarixçəsinə toxnub:
"Azərbaycan Cümhuriyyəti yarandıqdan sonra İran, Şimali Azərbaycanda dindən istifadə edərək, oradakı əhaliyə dəstək verib. O, cümlədən talışda şiələrini də öz siyasəti uğrunda böyüdüb. Açıq aydın elan edirlər ki, biz şimal Azərbaycanda olan şiə seqmentindən və talışlardan istifadə edəcəyik. Onlar bunu müxtəlif səviyyədə - həm rəsmi televiziyalarında, qəzetlərində və ya parlamentlərində də elan ediblər ki, bizim indiki şəraitdə Azərbaycanla İsrailin münasibətləri dərin olduğu müddətcə şiələri və talışları himayə edəcəyik. Dediyim kimi, İranın çeşidli planları var. Hüseyniyyun qrupunu, habelə talışları müxtəlif dövrlərdə himayə etməsi bunu göstərir ki, İran bu planından əl çəkmir. Rəştdə habelə, Tehran Universitetində keçirilən konfransda da açıqca talışları himayə etməsi yenə bunu izah edir ki, İran dövləti Azərbaycana qarşı düşmənçilik siyasətini yürüdür. Halbuki yüz min nəfərdən az olaraq Azərbaycanda yaşayan talışların fikrinə və onların qayğısını çəkən bir dövlət, İranda yaşayan 40 milyon türklərə heç bir imkan vermir. Bunu hərkəs, dünya da bilir. Lakin təəssüflər olsun ki, İranın bu siyasətinin qarşısının alınmasına dair heç bir addım atılmır."
Əkbər Novruz
