“Qızıl darvaza” körpüsü (the Golden Gate Bridge) - bu, dünyanın ən məşhur asma körpüsüdür, həm də San-Fransiskonun rəmzidir. Körpü şəhəri Sakit Okeanı birləşdirən “Qızıl darvaza” boğazı üzərində yerləşdiyinə görə ona belə bir ad veriblər. Mən əvvəllər elə düşünürdüm ki, məhz Kaliforniya ştatında böyük qızıl mədənləri tapılandan sonra həmin qızılların xaricə satılması üçün ən münasib limanların məhz San Fransizkoda yerləşdiyinə görə bu boğaza belə bir ad veriblər. Amma sən demə yanılmışam. Deyilənə görə, 1846-cı ildə, onda hələ Kaliforniyada qızıl mədənləri heç aşkarlanmamışdı, amerikalı məşhur hərbi kapitanlardan biri Con Fremont bu boğaza baxıb və bura “Şərqlə ticarət üçün qızıl qapıdır” deyib. Elə həmin ifadə boğaza ad qoyuluşu zamanı da istifadə olunub. Əlqərəz. San Fransizkoya gəlib buraya baş çəkməmək qeyri-mümkündür. Elə turistlərin bir çoxu məhz bu körpünü görmək üçün San Fransizkoya gəlir. Biz də eləmə tənbəllik bu, dünyanın ən uzun körpülərindən biri hesab olunan 1937-ci ildən istifadəyə verilən körpünü piyada keçmək qərarına gəldik. Sutka ərzində körpünün altı zolağı ilə 100 minə yaxın avtomobil hərəkət edir və sürücülərin hər biri obrazlı desək körpünün kassasına beş dollar ödəyir. Bizim kimi piyadalar və velosiped sürənlər üçün isə pulsuzdur. Zolaqların sayı isə maşın axınından asılı olaraq, dəyişilir. Adi iş günlərində səhərlər cənub tərəfdən dörd, şimaldan isə iki zolaq görmək mümkündür. Həmin ayırıcı zolaqlar plastmas dirəklərdir ki, onların yerlərini asanlıqla dəyişdirmək mümkün olur. Orta hesabla, burada il ərzində cəmi bir dəfə avtomobil qəzası baş verir. 

 

Körpü narıncı-qırmızı rəngdədir. Bu, onu dumanlı havada yaxşı görməyə kömək edir. Körpü təkcə yaxşı mənada deyil, həm də pis mənada ad çıxarmışdır. Körpünün bütün tarixi ərzində 1.300-ə yaxın adam özünü onun üzərindən aşağıya atmışdır ki, bunun nəticəsində körpüyə “İntihar edənlər körpüsü” adı verilmişdir. İntihar etmək istəyən şəxs 67 metr hündürlükdən tullanarkən 120 km/saat sürətlə aşağıya doğru hərəkət edir ki, nəticədə dörd saniyədən sonra o biri dünyaya qovuşmuş olur... Orta hesabla, bu körpüdə hər iki həftədən bir kimsə həyatına qəsd edir Burada baş verən intihar sayının dəqiqliyini müəyyən etmək mümkün deyil, belə ki, həmişə hadisənin şahidi olmur. Havanın çox vaxt dumanlı olması və ya intihar hallarının gecə baş verməsi baxımından, bəzən qeydə alınmayan intihar hadisələri də olur. Hətta belə hallar da olub ki, insanlar San-Fransiskoya məhz özlərini öldürmək üçün gəliblər. 2006-cı ilin məlumatına əsasən, körpüdən özünü atanlardan yalnız 26-ı sağ qalıb. Körpüdən tullanaraq intihar etməyə çalışan və bu zaman ciddi zədə almayan yalnız bir nəfər olub.

 

İntihar hallarının artmasının qarşısını almaqdan ötrü bir neçə təklif irəli sürülürdü. Bunlardan biri – gecə vaxtlarında piyada keçidini bağlamaq idi. Körpüyə yalnız velosipedçilər keçə bilərdi; belə ki, onların gedişi elektron-nəzarət qapısının köməyi ilə izlənilirdi. Anti-suisid təklifi ilə körpü üzərində hasar tikilməsi planlaşdırılırdı. Lakin bu, mümkün olmadı. Buna iki səbəb - həm maliyyə məsələsi, həm də ictimai müxalifət mane oldu. Hasar inşa edilməsinin təxmini dəyəri 15-20 milyon dollar həcmində idi. 2001-ci ilin 11 sentyabr hadisələrindən sonra Qızıl Qapı körpüsünə münasibət dəyişdi. Körpü ABŞ-ın gözəl simvollarından, gəzib-görməli yerlərindən birinə çevrildi. Milli Qvardiyanın müdaxiləsi ilə burada təhlükəsizlik tədbirləri həyata keçirilməyə başladı. 2004-cü ilin aprelində Kaliforniyanın qubernatoru A.Şvarsenegger iqtisadi baxımdan münasib sayılmayan mühafizənin götürülməsi göstərişini verdi. Milli Qvardiyanın körpüdə və onun ətrafında yerləşdirilmiş postları ləğv edildi. Hazırda körpüdə yerli polis və onunla əməkdaşlıq edən mühafizə strukturları keşik çəkir. Körpü boyunca xüsusi telefonlar quraşdırılıb. Bu telefonlarla potensial intihar edənlər Mərkəzi Krizis Məsləhətxanası ilə bağlana bilərlər. Telefonların yanında belə bir yazı var: «There is hope. Make the call. The consequences of jumping from this bridge are fatal and tragic» («Ümid var. Zəng et. Bu körpüdən özünü atmanın nəticəsi məşum faciədir»). Şükür ki, bizim aramızda özünə suiqəsd etmək məqsədi ilə buraya gələn yox idi və sağ-salamat körpünü keçdik. Amma bununla kifayətlənmədik. Körpünün altı ilə də gəmi ilə qısa 1 saatlıq turdan da istifadə etdik. Bunun üçün isə 31 dollar ödəməlisən. Tur zamanı təkcə körpünü yox, eləcə də məşhur Alkatras adasındakı eyni adlı həbsxananı da yaxından görmək mümkündür. 

---

Ayaz Mirzəyev, Eurasia Diary, San Fransizko, Kaliforniya