COVID-19 koronavirus infeksiyasının yayılması ilə əlaqədar yaranmış vəziyyət miqyas etibarilə bütün dünyanı sarsıtdı. Dünya bu cür sürətlə yayılan bir epidemiya ilə üzləşməyə hazır deyildi. Bu gün dünya pandemiya ilə mübarizədə 3 qisimə bölünüb. Özünü operativ şəkildə hər kəsdən təcrid edən və bir neçə ay sonra ölkədəki xəstəlik səviyyəsinin azalmasına nail olan Çin. Ətrafda baş verənlərə çox gec reaksiya göstərən və indi ölkələr arasında ciddi sərhədlər qurmaqla təcrid olunmaq qərarına gələn Avropa. Bu qərar Avropa Birliyinə üzv ölkələr arasında ciddi fikir ayrılığına və Şengen zonasının müvəqqəti bağlanmasına səbəb oldu. Üçüncü kateqoriyaya isə Böyük Britaniya kimi əvvəlcə kütləvi karantindən imtina edən və yalnız virusa yoluxan insanların sayının həndəsi silsilə ilə artmağa başladığını görərək ciddi təcrid vəziyyətinə keçən ölkələr daxildir.
Yaranmış vəziyyətdə ən doğru addım insanlar arasında panika yaratmamaq və əhalini dükanlara qaçaraq rəflərdə gördükləri hər şeyi almaq həddinə çatdırmamaqdır. Avropa ölkələrində və Amerika Birləşmiş Ştatlarında bu cür oldu. İnsanların ehtiyatlı davranması, karantin şərtlərinə riayət etməklə müvafiq davranış qaydalarına əməl etməsi, eyni zamanda sağlam düşünmələri və İnternetdə dünyanın sonu haqqında təxribatlara yol verməmələri çox vacibdir.
Azərbaycan qısa müddət ərzində vəziyyəti ciddi nəzarət altına alaraq sistemli fəaliyyət göstərən azsaylı ölkələrdən biridir. Rəsmi məlumatlara görə, bu günə qədər epidemiya baş qaldırandan bəri respublikada 54 yoluxma halı aşkar edilmişdir. Sərhədlər bağlanıb, hava nəqliyyatının hərəkəti dayandırılıb və hətta ölkə daxilində məhdudiyyətlər tətbiq olunur. Martın 19-dan etibarən Bakı, Sumqayıt və Abşeron bölgəsində 10 gün ərzində Azərbaycanın digər şəhər və rayonlarında qeydiyyatda olan avtomobillərin və onların sərnişinlərin girişinə icazə verilmir. İstisna hallar yalnız təcili yardım maşınları, qəza xidməti maşınları, mal daşıyan yük avtomobillərə şamil olunur. Azərbaycanın təhsil müəssisələrində dərslər yalnız aprelin 20-dən başlayacaq. Ölkədəki bütün kütləvi tədbirlər, o cümlədən mədəni və idman tədbirləri, rəsmi forumlar ləğv edilib. Kinoteatrlar, muzeylər və teatrlar, əyləncə mərkəzləri, idman salonlarının fəaliyyəti dayandırılıb. Rəsmi səviyyədə, mərasim salonlarında və çadırlarda və digər qapalı məkanlarda toy və yas mərasimlərinin keçirilməsi qadağan edilib.
Ölkədə koronavirusa qarşı mübarizəni dəstəkləmək üçün xüsusi fond yaradılıb. Fondun büdcəsi dövlət büdcəsinin vəsaiti, fiziki və hüquqi şəxslərin könüllü ödəmələri, habelə qanunla qadağan olunmayan digər mənbələr hesabına formalaşır.
Yeni Azərbaycan Partiyası Fonda 200 min manat, Azərbaycan Milli Məclisinin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvləri isə maaşlarının bir hissəsini köçürəcəklər, Akkord şirkətinin müşahidə şurası Fonda bir milyon manat köçürüb, ADA Universitetinin Fondu Koronavirusla Mübarizəyə Dəstək Fonduna 100 min manat məbləğində ianə edib, PAŞA Holdinq 2 milyon manat köçürəcək və Azərbaycanda koronavirusun aşkarlanması üçün laboratoriyanın yaradılmasına artıq 3 milyon avro ayırıb.
Məlum olduğu kimi, martın 21-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev illik əməkhaqqını, ayda 15000 manat olan məbləği ölkədə yaradılan Koronavirusa Dəstək Fonduna ianə edib. Bundan öncə martın 19-da Prezident iqtisadiyyatın sabitləşdirilməsi və xaricdən gələn zərbələrə qarşı müqavimətin artırılması sahəsində tədbirlərini həyata keçirilməsi üçün Nazirlər Kabinetinə 1 milyard manat ayrılması barədə sərəncam imzalayıb. Bundan əlavə, mümkün fəsadları nəzərdən keçirmək, təkliflər hazırlamaq və iqtisadi sabitliyi təmin etmək məqsədi ilə bir neçə işçi qrupu yaradıldı.
Bütün bunlar koronavirus epidemiyası və onun Azərbaycanda səbəb ola biləcəyi nəticələrə qarşı aparılan işlərinin yalnız bir hissəsidir. Yuxarıda göstərilənlərə əlavə olaraq xaricdən gələn bütün vətəndaşlar iki həftə boyunca xüsusi yaradılmış və təchiz olunmuş müvafiq xəstəxanalarda stasionar şöbəyə yerləşdirilərək karantində saxlanılır. Azərbaycanda koronavirusla mübarizədə iştirak edən həkimlər və tibb bacıları üçün təlimlər başlayıb.
Qeyd etmək lazımdır ki, əhali panikaya qapılmır. Küçələrdə izdiham müşayiət olunmur, bir çox müəssisə, təşkilat və hətta dövlət qurumları məsafəli iş rejiminə keçiblər. İnsanlar yalnız zəruri hallarda çölə çıxırlar. Küçələrdə sakitcə gəzən və ya it gəzdirənlər də var. Azərbaycanda hazırda restoran, kafe və barların fəaliyyətinə müvəqqəti məhdudiyyətlər qoyulub. Demək olar ki, bütün ictimai yerlərin girişində dezinfeksiya üçün əllərə spirt püskürtülür. Supermarketlərdə hər hansı bir məhsul çatışmazlığı yoxdur. Sərbəst şəkildə qida məhsulları, salfetlər, dezinfeksiyaedici maddələr, habelə un məhsulları əldə edə bilərsiniz. Qiymətlər hələ də eynidir. Buna ciddi nəzarət olunur.
Epidemiya, sanitariya-gigiyena və karantin rejimlərinin pozulmasına görə, Azərbaycan Parlamenti, şəxsin fərdi, rəsmi və ya hüquqi şəxs olub-olmamasından asılı olaraq 100 manatdan 5000 manata qədər cərimə və həbs cəzası müddətini təsdiqləyib.
Xəstəliklərin yayılmasına səbəb olan və ya onun yayılmasına real təhlükə yaradan rejimlər pozulduğu təqdirdə 2500 manatdan 5000 manata qədər cərimə və ya 3 ilə qədər həbs cəzası tətbiq edilir. Bir insanın ölümünə və ya digər ağır nəticələrə səbəb olan hərəkətlər 3 ildən 5 ilədək azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılacaq.
Əlbəttə ki, vəziyyəti bilərəkdən gərginləşdirən və İnternetdə panika yayan, dünyanın sonu və bütün canlıların məhv olması, həmçinin bütün məhsulların rəflərdən yoxa çıxacağı ilə bağlı qorxunc video materiallar paylaşanlar da var. Bütün bunlar yalnız bir məqsədlə edilir - insanların inancını sarsıtmaq, çaxnaşma yaratmaq və vəziyyəti nəzarətdən çıxarmaq. Azərbaycan bu məsələdə də ciddi nəzarət yaradıb. Müvafiq dövlət qurumlarının rəsmi məlumatlarına istinad etmədən çaxnaşma yayanlar da cinayət məsuliyyətinə cəlb olunurlar.
Koronavirus və ya qorxu virusu da adlandırılan epidemiyanı dünya ictimaiyyəti uzun müddət xatırlayacaq. Başa düşmək lazımdır ki, panika pandemiyanın təsirini yalnız artırır və müddətini uzadır. Azərbaycan vəziyyəti stabil saxlamağı bacardı və buna hökumətin fəaliyyəti ilə insanların həmrəyliyi çox kömək etdi.
Anastasiya Lavrina
Siyasi şərhçi, müəllif proqramının aparıcısı, Azərbaycanın Rus İcmasının sədr müavini