Bir neçə gün öncə Gəncədə 17 yaşlı qız intihar edib. 2004-cü il təvəllüdlü Şəms Hüseynova özünü 7-ci mərtəbədən atıb. Ş.Hüseynova ağır vəziyyətdə Gəncə Təcili Tibbi Yardım Xəstəxanasına yerləşdirilib. Amma həkimlərin bütün səyinə baxmayaraq, onun həyatını xilas etmək mümkün olmayıb.
İlkin məlumata görə, qızın intiharına imtahanda zəif nəticə göstərməsi səbəb olub. Və bu, imtahanda zəif nəticə səbəbindən gənclərin həyatına son qoyması ilə bağlı ilk hadisə deyil...
Sözsüz ki, imtahan həyatımızın stressli bir hissəsidir. İmtahan varsa, müəyyən qədər imtahan qayğısının da olması təbii haldır. Hətta psixoloji cəhətdən ən dayanıqlı insanlar belə, imtahanlar zamanı streslə qarşı-qarşıya qalır. Bu mənada, imtahan verən yeniyetməyə dəstək olmaq xüsusilə önəmlidir. Burada da əsas məsuliyyət, yük valideynlərin üzərinə düşür.
Amma əfsuslar olsun ki, həyatının ən həlledici, qarışıq dövründə dəstək gözləyən yeniyetmə, bəzən dəstək əvəzinə təzyiq və təpki ilə üzləşir. “Səndən oxuyan olmaz”, “Çəkdiyimiz əziyyət, xərci yerə vurdun”, “Qohumlara nə cavab verərik”, “Xalqın uşağı bu qədər bal yığıb” və s. fikirlər imtahanlar dövründə bir çox yeniyetmənin üzləşdiyi ittihamdır. Bir çox hallarda da, tənə, təzyiq psixoloji durumu hələ tam formalaşmayan uşağın intihara əl atmasına gətirib çıxarır.
Mövzu ilə bağlı Eurasia Diary-yə psixoloq Mirkamil bildirib ki, ailənin, sosial çevrənin abituriyentə təzyiq göstərməməsi, dəstəkləməsi çox önəmlidir: “Bir insan imtahandan öncə nə qədər çox təzyiq altında olacaqsa, bir o qədər çox o təzyiqin stresini çəkmiş olacaq. Bu təzyiq yeniyetmənin bəzən özünü yanlış şəkildə qiymətləndirməsinə yol açır. Abituriyentin özü və yaxın çevrəsi imtahana nə qədər böyük və dəyişdirilə bilməyən anlam yükləyəcəksə, gərgin yaşamaq üçün qapını bir o qədər də açmış olacaq”.
Pxisoloq qeyd edib ki, abituriyentlər təkcə imtahan nəticəsi uğrunda mübarizə aparmır, həm də imtahandan öncə və sonrakı stresslə mübarizə aparır.
“Abituriyent imtahana "bu sondur, burada uğurlu olmalıyam" şəklində düşüncələrlə yükləndiyi zaman uğurun qapısını bir o qədər kilidləmiş olur. Həmçinin də burada qeyd etdiyimiz kimi, ailələr tərəfindən mənəvi dəstəyin çox böyük rolu var. İmtahana qədər ailələr abituriyentlərə "sən imtahandan keçməlisən. İmtahandan keçməsən gözümüzə görünmə. Hər şey ona bağlıdır. Sən etməlisən!" kimi ifadələri söyləməklə, ona əlavə qayğı yükləmiş olacaqlar. Gələcək hər zaman qeyri-müəyyən olur. Biz insanlar həyatda bəzən uğursuzluqlar da yaşaya bilirik. Bu uğursuzluqları öncədən "olmaz" kimi qatı düşüncələrlə yükləsək, uğursuzluq bir o qədər bizi bataqlığa sürükləyəcək. Həmçinin, ailələr abituryenti "səni tanıyıram, bacarmayacaqsan, sənlik deyil" kimi ifadələrlə xəyal qırıqlığına da uğradırlar” - deyə ekspert bildirib.
Psixoloq onu da vurğulayıb ki, öncəliklə abituriyent və yaxın çevrələri imtahanlara həyatın sonuymuş kimi anlamlar yükləməkdən çəkinməlidirlər. Əlavə neqativ təsir göstərəcək təzyiqlərdən uzaq durmalıdırlar: “Hər bir mübarizənin sonu hər zaman qələbə deyil. Bəzən uduza biləcəyimiz ehtimalına da göz önündə tutmalıyıq. “Bir dəfə uğursuz olmaq hər zaman uğursuzluq gətirəcək” deyə bir qanunun olmadığını unutmamalıyıq. Bir uğursuzluğun sonra hətta daimi uğurların qapısını aça biləcəyini də nəzərə almalıyıq. İmtahanlar həyatımızda mühüm rol oynasa da, həyatımızda sadəcə bir imtahandan ibarət deyil. Bu şans bizə istədiyimiz qədər verilə bilir. Əsas odur ki, bunun son olduğunu düşünüb, yanlış addım atmayaq”.
Quliyeva Seyranə