Dünyada geniş yayılan və müxtəlif bəhanələrlə üstü örtülməyə çalışılan qadına şiddət insanlıq üçün bir utanc olaraq bu gün də davam edir. Belə ki, dünyada 736 milyon qadın həyatlarında bir dəfə də olsa fiziki və ya cinsi zorakılığa məruz qalıb ki, bu göstəricinin 30%-i 15 və daha yuxarı yaşda olan qadınları əhatə edir.

Xatırladaq ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Narkotik və Cinayətlər Bürosunun verdiyi hesabata əsasən, dünyada 2020-ci ildə 81.000 qadın və qız ailə üzvü və ya partnyoru tərəfindən öldürülüb ki, Azərbaycanda bu göstərici 41 nəfər olub.

Fiziki, söz, seksual, rəqəmsal, psixoloji, maddi formalarda baş verən qadına şiddət zamanı kişilərin müxtəlif bəhanələr gətirərək özlərini haqlı çıxarmağa çalışmasına baxmayaraq, şiddətin heç bir əsası ola bilməz.

Bəs Azərbaycanda qadına şiddət hansı vəziyyətdədir və dövlət bununla bağlı hansı tədbirləri görür?

Qadına şiddətin geniş yayıldığı ölkələrdən biri Azərbaycandır ki, hər gün qadınların döyülməsi və ya öldürülməsi və 18 yaşına çatmamış qızların valideynləri tərəfindən zorla evləndirilməsi və erkən hamiləlik səbəbindən həyatlarını itirməsi gündəmdə yer alır. Mövcud vəziyyətlə bağlı “Təmiz Dünya” Qadınlara Yardım İctimai Birliyinin sədri Mehriban Zeynalova Ednews-a açıqlamasında bildirib ki, ölkədə qadınlar zorakılığın bütün növlərinə məruz qalır.

“Qadınlar fiziki, psixoloji, maddi və danışmamağı üstün tutsalar belə, cinsi zorakılığa məruz qalırlar. Azərbaycanın hər yerində 18 yaşına çatmamış qızların validyenləri tərəfindən “qorumaq”, “gələcəyini təmin etmək” bəhanələri ilə zorla evləndirilməsi hallarına rast gəlinir ki, erkən nikah zorakılığın ən pis formasıdır.” 

Sədr kişilərin şiddət üçün irəli sürdükləri bəhanələrə də toxunub ki, onun fikrincə əsas yeri idarə etmək tutur.

“Şiddətin bəhanəsi hakimiyyəti ələ almaq, köhnə adətləri davam etdirmək və əsas da idarə etmək istəyidir. Son zamanlar cəmiyyətdə zorakılığa çağırışın və buna olan dəstəyin artması, hər dəfəsində günahın qadında axtarılması şiddət hallarının qarşısını almağa mane olur. Cəza tədbirləri və müdafiə mexanizmlərinin yetərli olmaması da şiddətin artmasına gətirib çıxarır”.

Söhbət zamanı o, dövlətin qadına şiddət və erkən nikahla bağlı gördüyü tədbirlərdən də bəhs edib.

“Bu məsələ məişət zorakılığı ilə mübarizəyə dair Milli Fəaliyyət Planında öz əksini tapıb. O cümlədən Cinayət Məcəlləsi də qadını və nikah yaşına çatmayan qadını nikaha daxil olmağa məcbur etməni özündə ehtiva etsə də, bu zaman evlilik törədən şəxs cəzalandırılır, əməli törədən digər şəxslər kənarda qalır. Düşünürəm ki, bu məsələlərə yenidən baxılmalıdır”.

Psixoloq Elmir Əkbər isə şiddət göstərən kişilərin qeyri-sağlam düşüncəyə sahib olduğunu deyir.

“Şiddətin əsas səbəbi qeyri-sağlam, qeyri-normal böyümüş insan psixikasıdır. Qeyri-sağlamlığın müxtəlif formaları da vardır ki, bunun ən geniş yayılanı narsisistik travmadır. Narsissizm nəticəsində özünü firon hesab edən kişi problem zamanı qadına əl qaldırır, şiddət göstərir. Lakin travmalar heç bir insanı məsuliyyətdən azad edə bilməz”.

Aysel Bədəlova