Son iki ildə iqtisadiyyata təsir edən amillər dünya bazarlarında inflyasiyaya əlverişli şərait yaradıb. Bu gedən proseslər isə əsasən ərzaq məhsullarının qiymətində artımla müşahidə olunub. Ərzaq mağazalarında baş alıb gedən qiymət yüksəlməsi isə əhalinin sosial səviyyəsinə böyük zərbə vurub. Əvvəllər edilən bazarlığa xərclənən məvacib hazırda demək olar ki, 2-3 qat artımla alıcıların ciblərinə təsir edir.
Bəs, qida məhsullarında artım alıcılara necə təsir edir?
Məsələ ilə bağlı Ednews olaraq kiçik araşdırma apardıq. Hər vətəndaşın dilində isə fərqli məhsul adları səslənir. Dəqiq qeyd edə bilərik ki, sorğumuzun nəticəsi heç də, ürəkaçan deyil.
“Cib yandıran” yağ qiymətləri...
Un məmulatlarında olan qiymət dəyişikliyi hər birimizə məlumdur. Məsələn, Bakıxanov zavod çörəyi əvvəl 0.50 qəpik idisə, onu indi 0.65 qəpiyə almaq mümkündür.
Alıcılar əsasən yağların qiymətində artım olduğunu bildirir. 2 AZN olan yağ hazırda 3.60 AZN-dən yüksək olub. 5.7 AZN - 6 AZN olan qarğıdalı yağının qiyməti isə hazırda 8.50 – 9 AZN təşkil edir. Kərə yağı əvvəllər 13.99 AZN idisə, indi artaraq 14.99 manat olub. 15.90 AZN-ə aldığımız kərə yağı isə 19 manata müştəriləri piştaxtalarda gözləyir.
Şəkər tozunun artan qiyməti...
Bir müddət əvvəl alıcı İran xurmasını 2.50 manata əldə edirdisə, hazırda bu quru meyvənin qiyməti 3.90 manata qədər yüksəlib. Həmçinin konfetler, şokaladlar... Məsələn, alıcının mütəmadi olaraq aldığı rus şokaladının kilosu 4.50-dən 6.60 AZN-ə yüksəlib. Digər yerli istehsal olunan şokaladın kilosu isə 3.50 –dən, 5 50 manata qədər bahalaşıb. Gündəlik qidalanmada işlənən şəkər tozunun kilosu isə 78 qəpikdən 1.35 AZN -ə yüksəlib. Qatılaşdırılmış süd bahalaşmadan öncə 1.75 AZN idisə, hazırda onu 1.95-2,55 AZN-ə əldə etmək mümkündür.
Ət məhsulları isə...
Əvvəllər ət ala bilməyən kasıb təbəqə əldə etdiyi toyuq məhsullarının da qiymətləri “od tutub” yanır. Belə ki, bu əti 3 AZN-ə almaq mümkün olurdusa, indi ən ucuz toyuq 4.20 manata əldə etmək olur. Hətta qiyməti 2 manata olan toyuq budları bu gün mağazalarda 5 manata müştəriyə təqdim edilir. Toyuq sinə əti isə 4.90 AZN-dən, 7-8 manata qədər yüksəlib. Toyuq ətindən başqa artım mal ətində də müşahidə olunur. Əvvəllər 9-10 manata aldığımız 1 kiloqram mal əti, hazırda 15-16 AZN, hətta bəzi yerlərdə 17-18 manata təqdim olunur.
Qeyri qida məhsulları...
Əlbəttə ki, qiymət artımı təkcə qida məhsullarında deyil, qeyri-qida sektorunda da özünü böyük fərqlə biruzə verir. Alıcıların sözlərinə görə, qabyuyan maddənin ən çox alınan növü 2-3 AZN idisə, indi bu vasitə 4-5 AZN-ə olub. Məsələn, tibbi pambığın qiyməti 40-50 qəpik idisə, pandemiya şəraitində tələbatın çoxluğundan istifadə edələrək 60-70 qəpik civarında satılmağa başlanılıb. Siyahıya dezinfeksiyaedici maddələri, texniki spirti, tibbi əlcəklərin və maskanın da artan qiymətlərini də əlavə etsək bahalaşmanın hansı mərhələ olduğunu anlamaq olar.
Ekspertlər nə düşünür?
Sorğudan da göründüyü kimi, artıq bahalaşma qəpiklə yox manatla gözə çarpır. Məsələ ilə bağlı Ednews-a danışan iqtisadçı ekpert Ruslan Atakişiyevin sözlərinə görə, Azərbaycanda istehlak qiymətlərinin artması dünya iqtisadiyyatında baş verən böhranla bağlıdır və istehkakçılar tərəfindən təlabat olan məhsullarda qiymət artımını müşahidə etmək normaldır. Bu səbəbdən süni qiymət artımı məsələsi o qədər də aktual deyil.
Ekspert Elşad Məmmədov isə söyləyir ki, Azərbaycanda bahalaşma gözlənilən idi. “Ölkəmizdə idxaldan asılılıq olduqca yüksək səviyyədədir. Dünya bazarında bahalaşma Azərbaycana da öz təsirini göstərib. Bununla yanaşı ölkəmizdə süni qiymət artımı da müşahidə olunur. Vəziyyətdən sui istifadə edən işbazlar digər məhsulların qiymətlərini də qaldırırlar. Aiddiyatı dövlət qurumları tərəfindən bu vəziyyətin qarşısı kəskin şəkildə alınmalıdır. Bu məsələyə qarşı mübarizə tədbirləri müvafiq dövlət qrumları tərəfindən sərtləşdirilməlidir”.
O, həmçinin qeyd edib ki, əhali bu cür proseslərin qarşısını almaq üçün daha çox yerli məhsullardan istifadə edərək ölkənin idxal asılılığını minimuma endirib dünyadakı qiymət artımından xilas edə bilər.
Dövlət xüsusi layihə hazırlayır...
Məsələ ilə bağlı Milli Məclisin üzvi, millət vəkili Vahid Əhmədovun mövqeyini öyrənməyə çalışdıq. Deputat Ednews-a açıqlaması zamanı qeyd edib ki, hazırda ən aktual problem olan dünya və ölkə bazarındakı bahalaşma və süni qiymət artımı ən narahat edən məslələrdəndir.
“Hazıda ölkədəki bu hal Milli Məclisin gündəmindədir. Bununla bağlı baş nazir Əli Əsədovla fikir mübadiləsi aparılıb və dövlət səviyyəsində tədbirlərin görülməsinə başladılıb. Sözügedən məsələ ilə bağlı dövlət başçısı tərəfindən sərəncam imzalanıb və əlaqədar qurumlara tapşırıqlar verilib. Yaxın zamanda problem öz həllini tapacaq”.
Bu səbəbdən, İqtisadiyyat Nazirliyi ilə əlaqə saxlamağa çalışdıq. Məsələ ilə bağlı nazirliyin hansı tədbirlər gördüyü barədə məlumat əldə etməyə çalışsaq da, təəssüf ki, bizə mövqe bildirən olmadı.
Ümid edirik, ölkə əhalisi bu vəziyyətdən çox əziyyət çəkmədən dövlət strukturları məsələ ilə dərindən maraqlanacaq və lazımı tədbirlər görməyə başlayacaq. Çünki pandemiyadan əziyyət çəkən əhalinin günü-gündən artmaqda olan məhsulların qiymətləri ilə necə baş edəcəkləri ciddi narahatlıq doğurur.
Zeynəb Nadirova
