Bildiyimiz kimi ətraf mühiti çirkləndirənləri cəzalandırmaq üçün qanunda cərimələr müəyyən olunub. Lakin icra mexanizmi yoxdur deyə bəzi insanlarımız buna qeyri-ciddi yanaşırlar. Yenə küçələrimiz siqaret kötükləri ilə, tullantılarla, çimərliklərimiz qida məhsullarının qalıqları ilə çirkləndirilir.
Təəssüf ki, illərdir davam edən bu utanc hissi ilə barışıq vəziyyətdəyik. Bəlkə artıq problemə yanaşma tərzini dəyişdirməyin zamanıdır.
Hüquqşünas Fərhad Mehdiyev Ednews-a açıqlamasında bildirib ki, belə şəxslərə İnzibati Xətalar Məcəlləsində müəyyən məbləğdə cərimələrin tətbiq edilməsi nəzərdə tutulub:
“Hündür mərtəbəli binaların eyvanından küçəyə zibil atanlar üçün qanunvericilikdə 50 manat dəyərində cərimə müəyyən olunub. Digər maddələr və fiziki şəxslər üçün cərimələr isə belədir:
Maddə: 244 - meşələrin zibilləndirilməsi – 500-800 AZN;
Maddə: 264 - sahil zolağının, çimərliklərin çirkləndirilməsi - 600-1000 AZN;
Maddə: 266 - zibil qutusundan başqa yerə zibil atmaq - 50 AZN;
Maddə: 306 - metronun zibillənməsi- 15-30 AZN;
Maddə: 352 – avtomobil yollarının zibillənməsi- 30-50 AZN”.
Cəzalandırıcı sanskiyalar və onların təsiri baxımından kriminologiya elmi müxtəlif qanunauyğunluqlar müəyyən edir. F. Mehdiyev həmçinin bildirib ki, onlardan biri də sanksiyaların adət-ənənə ilə yaxından əlaqəsidir.
“Əgər oturuşmuş adət-ənənə hər hansı bir pozuntunu qınaq obyektinə çevirmirsə, bu halda sanksiyaların təsiri xeyli azalır. İctimai qınaq olmadıqda, dövlət bir tərəfdən qərarlılıqla sanksiyanı tətbiq etməli, digər tərəfdən sanksiyanı ictimailəşdirməli, həm də maarifləndirmə fəaliyyəti həyata keçirməlidir”.
Hüquqşünas ekspert qeyd edib ki, ölkəmizdə ətraf mühiti zibilləməklə əlaqəli nəzərdə tutulan inzibati cərimələr yüksək deyil. Lakin vətəndaşlarımızın zibilləmə vərdişlərinə mənfi təsir göstərən əsas amil də bu deyil.
“Ailə və məktəblərdə uşaqlara ətrafa zibil atmağın pis vərdiş olduğu öyrədilmir. Valideynin pəncərədən zibil atdığını görən övlad təbii ki, onu təkrarlayacaq. Lakin valideynlərlə maarifləndirmə işləri üçün onlarla əlaqə qurmaq vasitələri məhduddur. Bu məsələdə sosial çarxlar çəkilməli, reklam olunmalıdır. Bu da maliyyə tələb edir.
Onun yerinə məktəblərdə maarifləndirmə işləri aparmaq, sonra şagirdlər vasitəsilə valideynlərə çıxış əldə etmək daha ağlabatan vasitə kimi görünür. İndi valideynlərin çoxu sinifin “votsap” qrupunda var”.
Dövlət orqanlarına və DİN işçilərinə gəldikdə isə, onlar da qərarlılıqla küçələri zibilləyənləri cərimələməlidir. Kiminsə buna etiraz etməsi, "zibil qutuları" azdır deməsi bəhanə sayıla bilməz. Təbii ki, bələdiyyələr və rayon icra hakimiyyətləri də müvafiq yerdə zibil qutuları quraşdırmalıdırlar. Amma bulvarda zibil qutuları qoyulsa da, orda da çirklənmə hallarının olduğunu görürük. Müşahidə kameraları vasitəsilə 1-2 aylıq onlar tapılıb cərimələnsə, inanın ki, Bakı şəhərində ictimai yerlərə zibil atma vərdişi xeyli azalacaq”.
Gülnar Səlimova
