Azərbaycanda özünün zərərli vərdişləri və ona məlum olan xəstəlikləri barədə məlumat verməyən donorlar 500 manata qədər cərimələnəcək.
Bununla bağlı İnzibati Xətalar Məcəlləsinə dəyişiklik layihəsi parlamentdə müzakirəyə çıxarılaraq qəbul edilib.
Dəyişiklər bir çox neqativ halların qarşısını almaq məqsədi də daşıyır. Belə ki, pul müqabilində əsasən qan donoru olan insanlarda sonradan bir çox xəstəliklər müəyyən olunur. Bu da qana ehtiyacı olan insanlarda sonradan bir çox yoluxucu xəstəliklərin aşkar olunması ilə müşahidə olunur.
Hüquqşünas Vəkil Əsabəli Mustafayev Ednews-a açıqlamasında bildirib ki, belə neqativ halların baş vermə səbəbləri işin düzgün və qaydasında qurulmamasdır.
“Bütün dünyada dövlət tərəfindən donor fondları mövcuddur. Yalnız yoxlanışdan keçirələrək, qanlar donorlar siyahısına qəbul edilir. Yoxlanış həkim nəzarətindən keçməli, qanın tarixçəsinə baxılmalı və həmin donor olan vətəndaşın şəxsi məlumatları qeyd olunmalıdır. Bizdə isə hələ ki, bu sistem mövcud deyil”.
Vəkil həmçinin qeyd edib ki, vəziyyət mütləq nəzarətə götürülməlidir.
“Mütləq şəkildə aidiyyatı qurumlar tərəfindən buna ciddi nəzarət edilməlidir. Bəzən xəstəliyindən xəbərsiz olan vətəndaş yoxlanışdan keçmədən canlı donorluq edir. Sonda bu cür vətəndaşlar özlərindən savayı, kömək etdiyi xəstəyə də zərər yetirmiş olur. Bu kimi xoşagəlməz hadisələrin qarşısı alınması üçün, yeganə yol dövlətin buna ciddi şəkildə nəzarət etməsidir”.
Hüquqşünasın fikrincə, cərimə nə qədər yüksək olsa da, yenə də təmiz olmayan qanların donor baza fonduna girmə ehtimalı böyükdür. Çünki cərimələrə arxayın olan həkimlər yoxlanış etməsələr, xəstəlik daşıyan vətəndaşlar riski gözə almadan qan verməkdə davam edəcəklər.
Məsələ ilə bağlı tibbi ekspert, həkim Adil Qeybulla isə donorların əvvəlcədən bütün yoxlanışdan keçib, daha sonra ondan qan alındığını vurğulayıb.
“Hazırda Azərbaycanda qan bankı mövcuddu. Ümumiyyətlə, istənilən şəxs donorluq edə bilməzlər. Çünki bu kriminal xarakter daşıyır. Araşdırıldıqda isə, qaranlıq qalan bəzi səbəblər ortaya çıxır. Bu səbəbdən ölkəmiz də daxil olmaqla, dünyanın heç bir yerində bu məsələyə yol verilmir. Hər bir donor bank və donor mənbəyinin özünəməxsus qanunları mövcuddur. Beyin ölümü keçirmiş, yaşam perspektivi olmayan bir canlıya, sağlam şəxslərin öz və ya ailə üzvlərin razılığı ilə donorluq götürülür. Xəstəliyi olan heç bir kəs donorluq edə bilməz. Bu yolverilməz bir hadisədir və tibbi müəssisələr tərəfindən bunların qarşısı alınır”.
Ümumiyyətlə dində necə, donor olmaq üçün xüsusi qadağa və ya qaydalar mövcuddurmu?
Bu suallara ilahiyyatçı Tural İrfanla cavab tapmağa çalışdıq. Onun sözlərinə görə, islam dinində özünə zərər vermədən və öldükdən sonra öz vəsiyyəti üzərindən orqan və ya qan köçürülməsi hətta savab sayılır.
Əks halda isə...
“İnsan sağ ikən özünə zərər yetirərək donorluq edərsə, bu böyük günahdır. Əgər insan sağ ikən ölümündən sonra hər hansı bir orqanının bağışlanması barədə heç bir vəsiyyət etməyibsə və hər hansı bir şəxs bunu pul müqabilində istifadə edərsə, bu da haram sayılır”.
İlahiyyatçı İslam dinində vəsiyyətin mötəbər qanun hesab olunduğunu vurğulayıb.
“Əgər ölən şəxs özü ölümündən sonra orqanlarının bağışlanması haqqında vəsiyyət edibsə, bunun haqqında qanuni sənəd varsa, bu günah yox, əksinə savab hesab olunur”.
Rəna Mürşüd
