Ednews “Əl-Cəzirə” Media Şəbəkəsinin aparıcı jurnalisti, peşəkar təlimçi Məhəmməd Qulam Boubanın “Azərbaycanda zahirən bitmiş müharibə, təzədən içdən qaynayır” adlı yazısını təqdim edir.
Vidadi Məmmədov həyəcanla, ömrünün ən faciəli anından- minanın onun bədəninə yetirdiyi xəsarətlərdən danışır... Sanki mina o zaman deyil, elə bu dəqiqələrdə partlayıb...
Onun sözlərinə görə, mina onun ayağının tikə-tikə olmasına, ona ağır xəsarətlərin yetirilməsinə, yuxu və əsəblərinin pozulmasına da səbəb olub.
Azərbaycanın qərbində yerləşən Tərtər sakini 50 yaşlı Məmməd ürək ağrısı ilə mina partlayışı nəticəsində həlak olan yoldaşından və aldığı xəsarətlərdən danışır. Məmməd gözlərini uzaqlara dikib, o günü yenidən yaşayır: “Mən necə qorxmuşdumsa, dəhşətli ağrılardan huşumu itirdim”.
.jpeg)
Dərinin soyulması və ətin kəsilməsi
O, keçirdiyi əməliyyatları, o cümlədən mina nəticəsində aldığı xəsarətlərin hər birini xatırlayarkən, fikirləri darmadağın olur…
Əslində Məmmədin hekayəsi nə Bakıdan 327 kilometr aralıda yerləşən Tərtər rayonunun yüzlərlə yaşayan sakinlərindən, nə də Qarabağın digər rayonlarında yaşayan insanlardan fərqlənmir.
27 yaşlı Həsənov müharibədə ayağının minaya düşməsi haqda danışır. 2020-ci ilin iyun ayında rayonun yaxınlığında mal-qaranı otararkən, qoyunlardan birinin minaya düşməsini eşitdi. Əvvəl o, artilleriya hücümu olduğunu düşünüb qaçıb, gizlənir.. Daha sonra geri qayıdarkən ayağı minaya düşür.
"Hiss etdim ki, ölürəm..çox qan itirdiyimi görəndə huşumu itirdim. 3 ay xəstəxanada yatdım", - deyə o, danışır.
Partlayış onun bir ayağının sınmasına və bədəninin bəzi hissələrinə ağır xəsarət alması ilə nəticələnib. Bakıda keçirdiyi əməliyyatla ayağına protez taxılıb. Bütün bu müalicələrə baxmayaraq, o özünü rahat hiss edə bilmir...
.jpeg)
Rəqəmlər
2020-ci ildə II Qarabağ müharibəsi başa çatdıqdan sonra minalar və partlamamış hərbi sursatlar 32 mülki şəxsin ölümünə və yetmişdən çoxunun yaralanmasına səbəb olub. İşlər başa çatdıqdan sonra hökumət azad edilmiş torpaqlarda 67 min mina və partlamamış hərbi sursatları təmizləyib.
Azərbaycan Respublikasının Minatəmizləmə Agentliyinin İdarə Heyətinin sədri Vüqar Süleymanov bildirib ki, müharibədən sonra ANAMA 50 min hektardan çox ərazini minalardan təmizləyib.
Hökumət hazırda xüsusilə Tərtər, Ağdam, Şuşa, Xocavənd, Füzuli, Qubadlı, Cəbrayıl və Zəngilan rayonlarında bir milyondan çox insanın yerləşdirilməsini planlayır.
Hökumətlə yanaşı, dörd vətəndaş cəmiyyəti təşkilatı, xüsusilə də 2000-ci ildən minalardan təmizləmə əməliyyatlarına başlayan Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondu da minalara qarşı ciddi mübarizədə fəal iştirak edir. Bu haqda Fondun regional direktoru Oğuz Mirzəyev bildirib. Hazırda ofisin 80 əməkdaşı və Fondun bir sıra beynəlxalq təşkilatlarla tərəfdaşlığı mövcuddur.
Fondun regional ofisinin əməliyyatlar üzrə direktoru Şahin Allahverdiyevin sözlərinə görə, 2020-ci ilin sonlarından bəri təşkilatın bölmələri hər iki növün üçdə ikisini təşkil edən 1112 tank və 1160 piyada əleyhinə olan minadan təmizləyib.
O, əlavə edir ki, bu minaların bəziləri 1990-cı illərin əvvəlləri, digərləri isə 2-ci Qarabağ müharibəsindən sonra basdırıldığı görünür.
Şahin Allahverdiyevin sözlərinə görə, fondun işi tək minalarla deyil, raketlər, tank sursatları və toplarla mübarizədən ibarətdir.
O, döşənmiş minaların sıxlığına diqqət yetirərək, bildirib ki, cəbhə xəttində dərinlik bəzən 7-8 kvadratmetrə, bəzən isə 10-15-ə qədər çatır.
.jpeg)
Müşahidələr
Tərtərdən üzü qərbə doğru, Ermənistanla sərhəd boyunca asfalt çəkilmiş yolda yeriyirik.. O yollarda ki, müharibədən sonra təmizlənmə əməliyyatları keçirilib. Bu təmizləmə əməliyyatlarında neçə-neçə fəhlələrin ölümü və yaralanması ilə nəticələndiyini müşahidə edirik.
Bu qorxunc rəqəmlər- azad olmuş torpaqlarda minaların nə qədər yayıldığının və Qarabağdan köç edənlərin öz evlərinə dönmələri üçün hökümət və vətəndaş cəmiyyətinin minalara qarşı ciddi mübarizənin göstəricisidir. Əgər yerin üstündəki savaşlar 2 ildən bəri yenidən çat vermədən keçici olaraq bitmişdisə, bu pislikləri yerin dərinliyindən söküb atmaq üçün böyük müharibənin təzədən başlayacağına və qısa zamanda bitməyəcəyinə gətirib çıxarır.
.jpeg)
Ərəb dilindən tərcümə edən: Rəna Mürşüd
