Yolum "Vasmoy” bazarınadır. Belə deyəndə hamı hara getdiyimi daha yaxşı anlayır. Bakının küləyinə qoşulub özümü bazarın ortasında tapdım. Adamlar qarışqa misalı hər yerə səpələniblər. Alverçilərin səsini külək oğurlayır. Bu bazar kasıbların son dayanacağıdır. Hər şey tapmaq olar: mer-meyvə, pal-paltar...
Bazarın girişində limon satan qadınlar var. Soyuqdan bükülüb yumağa dönüblər. Müştəri haylamağa həvəsləri yoxdur.
- Xala, bayram ərəfəsinə görə limonlara endirim var?
- Nə? Bir az bərk danış...
Bu dəfə külək mənim sözlərimi oğurlayır. Uca səslə təkrar edirəm.
- 6 limonu manata verirəm da. Bundan artıq da endirim?
Corab satan nənə yanımdan keçir, arxasınca arabaçı, ondan sonrakı adam balıq satanlardı. Bazarın bu hissəsi ət və balıq qoxur, amma bir müddət qalmaq adamı iyrəndirir.
Piştaxtada boynubükük satıcıları danışdırmaq üçün iri addımlar atıram. Ağsaqqal almaların tozunu silir.
- Neçəyədi alma?
- 1.20
- Niyə elə bahadı?
- 1 manata elə özüm götürmüşəm.
- Bazar var, dayı?
- Yox e, camaatda pul yoxdu. Əvvəllər hər şeydən 3-4 kq alardılar. İndi 1 kilo alırlar. Onu da minnətnən, deyinə-deyinə.
- Bayram qabağı...
- Əşi, nə bayram. Dəliyə hər gün bayramdı. Kasıbın bayramı olur?
- Dayı, olar şəklini çəkim?
- Niyə?
- Juranlistəm, reportaj yazacam.
- Alə, get özünüə kişi işi tap. Juranlist imiş...
Öz-özümə gülürəm. Yanındakı pendir satan xala da gülüşümə təbəssümlə cavab verir.
Bazarda soğan 60-70 qəpik arası, kartof 70 qəpik -1 manat arası dəyişir. Almaların növünə, yerli və xarici olması qiymət fərqliliyi yaradır. Kilosu 1 manata da olan almaya da rast gəlmək olur, 3 manata da... Kələm 60 qəpik, yerkökü 0.80 manat, mandarin 0.60-1 manat arası, portağal 1-1.50 manatadır. Banan 2.50 manat, 3 manat arası satılır. Satıcılar deyir ki, bananın qiyməti ötən həftələrə nisbətdə bahalaşıb. Qoz, fındığa gəlsək 4-5 manat arası dəyişir.
Bazarı gəzdikcə o izdihamı, qələbəliyi görə bilmirəm. Uşaqlığım yadıma düşür. Anamla bazara gedəndə az qalırdı məni itirə. Adamlar o qədər çox idilər... İndi bazarda demək olar rahat gəzmək olur. Elə bu minvalla portağal satan qardaş diqqətimi çəkir. O da mənə nəzər yetirir. Yaxınlaşanda üzündə yolka işıqları kimi yanıb-közərən təbəssüm yarandı.
- Deyəsən, blogersən
- Yox, jurnalist. Vəziyyət necədi bazarda?
- Qardaş, alıcı tapa bilmirik. Neçə həftədir bazarda sakitçilikdir. Ümidimizi bayrama bağlamışıq. O da ki belə. 2-3 gün qalıb da. Belə getsə, heç bayramda da nəsə qazana bilməyəcəyik. Yəqin, camaatda pul yoxdur deyə bazara üz tutmur. Elə evlərinə yaxın marketlərdən, kiçik dükanlardan 1-2 kilo nə lazımdırsa alırlar. Daha bazara gəlməyə ehtiyac qalmır.
Bu an alıcılardan biri biz tərəfə yaxınlaşır. Ayağını saxlayır. Öz-özünə səsli düşünür: xiyarı aldım, kartof qaldı, 23 manat...
Mən də bunu fürsət bilib kişiyə sual tuşlayıram.
- Yeni il bazarlığı necə gedir?
- Şükür, yaxşıdı, yavaş-yavaş alıram.
- Bayramınız mübarək
- Sağ olun.
Qaz, toyuq, xoruz, ördək satan kişinin yanına üz tuturam.
- Ördəyin kilosu neçəyədir?
- 13-15 manat arası dəyişir
- Bir dənəsi?
- Hə...
- Toyuq necə?
- 10 manata verərəm.
Yeni il süfrəsinin əvəz olunmaz yeməyi hind quşu ağlıma gəlir. Bu hinduşkalar harada satılır?
- Bazarın aşağısında, tində.
Lotereya satan oğlan məni səsləyir:
- Bəxtini sına, qardaş.
- Bəxtim olsa burda nə işim vardı?
Gülüşmə...
- Elə bu yaxınlarda, yeni il ərəfəsi bir kişi yaxşı pulla getdi. O da sənin kimi tələsirdi. Bax da yenə.
- Nə qədər oldu uduşu?
- 250 manat.
Başlayır o adamı təsvir etməyə.
Həmin qəhrəman kasıb, qəpiyə güllə atanın biri imiş. Bütün günü küçələrə düşüb iş axtaran, əlacsız qalan kişinin evə getməyə belə üzü yoxmuş, uşaqlarının məsum görünüşünə baxmağa dözə bilmirmiş. Evdə balaca oğlu hardansa tapdığı yolkanı quraşdırıb, uşaqlar pərvanə kimi ətrafında dolanırmış. Yeni il gəlir, əldə-ovucda da heç nə yox.
Lotereya satandan heç nə almıram. Bəxtimi bazarda qoyuram.
Hinduşka satanları tapıram. Soyuqdan üşüyən hindi toyuqları bir-birlərinə sığınıb isinirlər.
- Kilosu neçəyədir?
- 12 manatdan verərəm.
Satıcı ilə söhbətimizdə bildirdi ki, fərə hind toyuğunun ətinin kiloqramı 12-13 manatdan satılır. Qiymətlər keçən il də belə olub. Hind toyuğunun xoruzunun ətinin kiloqramı isə 11-12 manatadır.
Bu yerdə bu quşlar haqda sizə tarixi məlumat verim. Nəsə yadıma düşdü. Hindular “hinduşka”nı o zamandan əhliləşdirərək ev quşu ediblər. Yerli qrupla mühacirlər arasında döyüşlər baş verir və nəticədə çoxlu sayda koloniyaçı və hindli həlak olur. Buna görə də qırmızıdərililər arasında həmin gün “Yas günü” kimi keçirilir. Amerikalılar isə bu günü bayram hesab edirlər.
Çərəz dükanındayıq. Yerli məhsul olan qoz ləpəsinin qiyməti 12-23, fındıq ləpəsi 10-15, badam isə 15-20 manat arasında satılır. Xaricdən gətirilən qozların qiyməti isə 30-35 manat arasında dəyişirdi. Kişmiş 8-16 manat, yerfıstığı 16-33 manat, qaysı 14-16 manat arasında, albuxara 8, gavalı qurusu 8-12, alça qurusu 9, quru badam 12, alma qurusu 9, turş gilas və çiyələk qurusu isə 16 manata təklif edilir.
Küləyin sürəti artır. Piştaxtada adamların yolunu gözləyən alıcılar, məhsulları bir-bir arxada qoyuram. Bazardan çıxıb üzü metroya tərəf qaçıram. Daha doğrusu küləyin axınına qoşulub gözdən itirəm...
Oğuz Ayvaz
