Son günlərdə Azərbaycanda meyxana yenidən gündəm mövzusuna çevirilib. Ucqar kənddə meyxana üçün toplaşan insan kütləsi, biznesmenin iti üçün meyxana oxuyanlar sosial şəbəkələrdə sərt şəkildə tənqid olunublar.
Ednews mövzu ilə bağlı bir sıra tanınmış şəxslər arasında sorğu keçirib. Meyxana cəmiyyət üçün zərərlidirmi? Meyxananı sənət hesab edə bilərikmi?
Xalq şairi Nəriman Həsənzadə:
“Meyxana şifahi xalq ədəbiyyatımızın qollarından biridir. Əliağa Vahiddən tutmuş bu günə kimi də meyxanaya qulaq asılır. Televiziyalarda çox yer verilməsinə qalsa, bu da tamaşaçının zövqünə uyğundur. Deməli, camaat istəyir, baxır. Zövqlər müzakirə edilə bilməz. Meyxananı lağlağıya çevirmək cinayətdir. Meyxananı sənət hesab edirəm”.
Xalq artisti, rejissor Əbdül Mahmudov:
“Azərbaycanda bədahətən qafiyə deyilməsi ənənəsinin dünyada analoqu yoxdur. Bu bizim xalqımızın folklor sənətidir. Yəni dünyada Azərbaycan kimi ikinci bir xalq yoxdur ki, bu cür ənənəyə malik olsun. Sovet dövründə necə ki, namaz qılmağı, ibadəti qadağan etsələr də insanlar işıqları söndürüb gizlincə namaz qılır, oruc tutur, o cür dəyərləri, ənənələri qoruyub saxlayırdı, eləcə də meyxananı müasir dövrümüzə gətirib çıxardıblar. Qadağa zamanında meyxana ancaq Bakıətrafı kəndlərdə, toy, meyxana məclislərində qorunurdu. Yəni o dövrün meyxanaçıları bu sənəti çətinliklə də olsa qoruyub, yaşadıblar. Elə sənətin də adı mey məkanından, məclisindən götürülüb.
Bu gün meyxanamızı dana bilmərik. Çünki bu sənət bizim folklorumuz, musiqimiz, ifa mədəniyyətimizlə bağlıdır. Diqqət edin, bədahətən fikir, qafiyə deyilir, hətta muğama bənzər musiqi ilə ifa edirlər. Bu, xalqımızın gen yaddaşıdır, onu heç kim əlimizdən ala bilməz. Yaxşı olar ki, meyxanamıza rəsmi status verilsin, dövlət səviyyəsində nəzarət olsun, həm də müəyyən folklor janrımız kimi gündəmə gəlsin, hətta teatr, müzikl da açılsın, eybəcər meyxanaçılar bundan sui-istifadə edə bilməsin.
Biz bu sənəti özbaşına buraxsaq, sahib çıxacaqlar. Elə sahibsiz buraxdığımız üçün hazırlıqsız, savadsız insanlar meyxanalardan sui-istifadə edir, nəticədə qədim folklor sənətimizi gözdən salırlar”.
Professor, əməkdar jurnalist Qulu Məhərrəmli:
“Meyxana xalq yaradıcılığıdır. ABŞ zənciləri repi yaratdılar, onu sosial-reportaj kimi dünya arenasına çıxartdılar. Rep ictimai-sosial narazılığı ifadə edir, meyxana isə müəyyən situasiyaların, hisslərin, mövzuların çatıdırılması üçün bir vasitədir. Elmi dildə desək, meyxana folklordur, subkulturadır. Ayrılıqda götürüləndə bu zərərli deyil. Amma ondan hansı məqsəd üçün istifadə etməkdən çox şey asılıdır. Əgər biz onun müəyyən dəyərləri təbliğ etmək üçün istifadə ediriksə, müəyyən mövzuları, dəyərləri formalaşdırmaq üçün istifadə ediriksə bu çox gözəldir. Yox, əgər onun vasitəsilə altqatda olan məişətə, ictimai əxlaqa zərər vuran adət, davranış vərdişləri təbliğ ediriksə o zaman zərərə çeviriləcək. Hər şey məqsəddən, yanaşmadan və peşəkarlıqdan asılıdır. Meyxananı göyə də qaldırmaq olar, zərərli bir şey kimi də təqdim edə bilərik. Meyxana yaradıcılıqdır”.
Oğuz Ayvaz
