“Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzi dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin yaradıcılığına böyük hörmətlə yanaşır. Onun müdrikliyi və istedadı Azərbaycan xalqının müdrikliyinin və istedadının təzahürüdür”.
Bu fikirləri Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev martın 9-da Bakıda işə başlayan “Dünya bu gün: Çağırışlar və ümidlər” mövzusunda X Qlobal Bakı Forumunun açılış mərasimində çıxışında səsləndirib. Dövlət başçısı həmçinin qeyd edib ki, Nizami Gəncəvi doğma Gəncə şəhərində dünyaya gəlib, orada yazıb-yaradıb və orada da dəfn olunub.
Bununla da İlham Əliyev Nizami Gəncəvi şəxsiyyətinin və yaradıcılığının Azərbaycan xalqına mənsub olduğunu bir daha diqqətlərə çatdırıb. Dövlət başçısı həm də rəsmi İranın dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin “fars zadəganlarından olan İran şairi” kimi səsləndirdikləri yalanlarını da ifşa edib.
Məsələ barədə Ednews-a danışan Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin üzvü, deputat Nizami Cəfərov bildirib ki, bu İranın Azərbaycana qarşı uydurduğu ilk yalan deyil. Onun sözlərinə görə, rəsmi Tehran daim Azərbaycana qarşı müxtəlif iddialar səsləndirir.
“Bu iddialar ölkə ərazimizə, tariximizə, mədəniyyətimizə aiddir. Bir vaxtlar İran İslam Respublikasının prezidentlərindən biri Azərbaycana səfərə gəlmişdi, daha sonra o, Gəncəyə səfərə gedib. O, Gəncədə çıxışı zamanı N.Gəncəvini fars şairi kimi təqdim edib. İran höküməti bunu şairin fars dilində yazdığı ədəbi irsi ilə əsaslandırırlar. Nizaminin farsca yazması yeganə hadisə deyil. Bir neçə şairimiz, yazıçımız - Qətran Təbrizi, Xəqani Şirvani, Məhsəti Gəncəvi zamanında farsca yazıb - yaradıb. Həmçinin, neçə şairimiz var ki, ərəbcə və türkcə yazıb. “Nizami Gəncəvi fars şairdir”- deməkdən mənasız söz yoxdur. Bu yalnız təxribat üçün işlədilən ifadədən başqa bir şey deyil. Nizami Gəncəvinin təkcə “Xəmsə”sində yüzlərlə türk sözü işlədib. Bunu mütəxəssislər sübut ediblər”.
Deputat həmçinin qeyd edib ki, İran ədəbiyyatşünası, yazıçı, tarixçi, ictimai xadim Səid Nəfisi özü deyib ki, Nizami Gəncəvidən türk qoxusu gəlir.
“Həmçinin, o dövrün mühiti elə idi ki, şairlər fars dillində yazırdılar. Ümumi Şərq intibah dövrü idi. Bu intibahında əsasını fars dili təşkil edirdi. Nizami Gəncəvinin türk olduğunu sübut etmək üçün yüzlərlə fakt var. Hansıki bunlar öz təsdiqini tapmış faktlardır”.
Məsələ ilə bağlı AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun Baş direktoru, akademik Teymur Kərimli vurğulayıb ki, İran hər zaman Nizaminin təxəllüsü Gəncəvi olduğuna görə, bunun fars şəkilçisi olduğunu iddia edir. Onun sözlərinə görə, bu tamamilə səhv məlumatdır, çünki “vi” ərəb şəkilçisidir və fars dilinə də oradan keçib.
“Nizami özü “Xosrov və Şirin” poemasında “ikdiş” sözünü işlədir. Bu qədim türk sözüdür. Sözün mənası isə iki millətdən doğulan uşağa deyilir. O özünü ikdiş adlandırır. “Leyli və Məcnun” poemasında isə anasının kürd olduğunu bildirir. Burdan da görürük ki, Nizami Gəncəvi fars olsaydı özünü ikdaş adlandırmazdı. “Sultan Səncər və qarı” hekayəsində qarı ifşalar edir. Hekayadə bu cümləyə rast gəlinir: “Türklərin dövləti ona görə ucalıb ki, məmləkətdə ədalət hökm sürür”- türkə məhəbbəti bundan artıq ifadə etmək olmaz. Firdovsi ilə Gəncəvini müqayisə etdikdə görürük ki, Firdovsidə türklərə qarşı nifrət var. Nizami bütün poemalarında türklərə öz məhəbbətini göstərir. Digər misal isə “ 7 Gözəl” poemasında Fitnə əhvalatı var. Fitnə türk qızıdır. Öz ağlı ilə fars padşahını məğlub edir. Burda da türk xalqına verdiyi dəyəri görürük. Nizamidə Türkə məhəbbət aşıb daşır. Bunu görməmək korluqdur həm də siyasi korluq”.
Qeyd edək ki, bir neçə gün əvvəl Tehranda keçirilən “Nizami Gəncəvi həftəsi”nin açılış mərasimi zamanı İran Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Nasir Kənani Gəncənin guya “İran şəhəri” olduğunu iddia edib. Bu barədə İran mediası məlumat yayıb. Kənani Nizami Gəncəvini “fars zadəganlarından olan İran şairi” kimi də təqdim edib. Kənaninin fikrincə, Gəncəvi məhz İranın təsiri altında yaradıcılıqla məşğul olub.
Aysel Şahmar
.jpg)
.jpg)
