İşəgötürən ona məxsus iş yerində haqqı ödənilməklə çalışan fiziki şəxslə ilkin olaraq fərdi qaydada yazılı əmək müqaviləsi bağlamalıdır. Əmək müqaviləsi elektron informasiya sistemində qeydiyyata alındıqdan sonra hüquqi qüvvəyə minmiş sayılır.

Günümüzdə bir çox iş yerləri işçiləri əmək müqaviləsi bağlamadan işlədirlər. Bəs bu cür qanunsuz işçi işlədən iş yerləri haqqında hansı tədbirlər görülür və ya görülməlidi? Orada işləyən işçilərin hansı hüquları var ?  

Bunla bağlı Ednews-a danışan tanınmış hüquqşünas Əsabəli Mustafayev bildirdi ki, ilk növbədə bu işçilərin özlərinə zərərdir:

“Heç bir rəsmiyyət aparmadan bununla razılaşırlar. Daha sonra isə bunun problemini yaşayırlar. Əmək müqaviləsi olmadan işləyən insanların heç bir hüququ olmur. Əmək təhlükəsizliyi, əmək hüquqları və.s kimi hüquqları olmur. Əmək stajı getmir, pensiya kapitalı toplanmır, xəstəliklə bağlı əmək müavinəti ala bilmirlər. Məsələn, istehsalat işçisi xəsarət alır, araşdırma gedəndə işə götürən iddia edir ki, işçini işə 1 günlük və ya guya sınaq müddəti kimi götürüb. Ona görə də müqavilə bağlamayıb. Əlbəttə bu işə götürənə bəraət vermir. İstər bir neçə saat, istərsə də bir neçə gün olsun işə götürən mütləq əmək müqaviləsi bağlamalıdır. Gərək işçilər də israr etsin. İşçilər bildirir ki, biz israr edəndə işə götürən işə götürməkdən imtina edir. Buna görə də məcbur oluruq razı olmağa. Bu işlər əsasən bağlarda işləyən ustalar və fəhlələr, servis mərkəzlərində və.s çoxalıb. Bu iş yerləri vergi ödəmirlər, Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna ödəniş etmirlər”.

Daha sonra hüquqşünas bu halda verilən cəzalarla bağlı qeyd etdi ki, əsas günah işəgötürəndədir. Buna görə öhdəlik daşıyır işəgötürən:

“Çünki qanun əsasən işə götürəni məcbur edir ki, işə götürdüyü şəxslə əmək müqaviləsi bağlasın. Və bu sistemə yerləşdirilməlidir. Əgər yoxlama zamanı məlum olsa ki, işə götürən bir neçə nəfəri əmək müqaviləsi bağlamadan işlədir. İşçi sayından asılı olaraq məsuliyyət daşıyır. Həm İnzibati xəta ilə bağlı məsulliyyət daşıyır, həm də cinayət xarakterli məsuliyyət daşıyır. İşçilərin sayı 50 nəfərdən artıqdırsa işə götürən cinayət məsuliyyəti daşıyır. Əgər işçi sayı azdırsa işçinin sayına görə inzibati xəta ilə cərimələnir”.

Son olaraq hüquqşünas buna nəzarəti gücləndirmək lazım olduğunu bildirdi: 

“Bizə mətbuatdan məlum olur ki, bu qanunsuz prosses davam edir. İlk növbədə statistika lazımdır ki, bu cür iş yerləri və əmək müqaviləsiz işləyən işçilərin sayı müəyyən edilsin. Formalaşdırmaq üçün statistika şərtdir. Bununla Əmək Müfəttişliyi məşğul olu. Görünür, daha ciddi nəzarət lazımdır”.

Səbinə Qənbərova