Fevral ayının 18-dən etibarən Azərbaycanda tütün məmulatlarının qiyməti bahalaşıb. Bu hadisə sosial şəbəkələrdə və cəmiyyət arasında müzakirə mövzusuna çevrilib.

Markasından asılı olmayaraq siqaretlərin qiyməti 20-30 qəpik artıb. Bəs siqaretin qiymətinin bahalaşması nələrə səbəb ola bilər?

Məsələnin psixoloji təsiri barədə Gəncə Erkən İnkişaf Təlim Mərkəzinin baş psixoloqu Taciyə Mehdisoy Eurasia Diary-yə açıqlama verib.

"Ümumilikdə istənilən məhsulda qiymət artımı olanda bu insan beynində həmin məhsulun istehlakına qarşı çaşqınlıq yaradır", deyə Taciyə xanım qeyd edib. Psixoloq bildirir ki, siqaretə xərclənən əlavə pullar ziyan kimi başa düşünülür və bu aludəçilərin sayının azalmasına səbəb ola bilər.

Psixoloq hesab edir ki, qiymətlərin bahalaşması az hallarda insanları keyfiyyətsiz məhsullar almağa yönəldir.

İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli bahalaşmanı sosial məsələ kimi qiymətləndirmir. Ekspertin fikrincə, əgər qiymətlər qonşu ölkələrdəkindən baha olarsa o zaman qaçaq və qeyri-qanuni yollarla edilən siqaret ticarəti güclənəcək. Bu isə öz növbəsində ölkə bedcəsinə ziyan vuracaq, çünki dünya təcrübəsinə əsaslansaq deyə bilərik ki, qaçaqmalçılığın qarşısını tam kəsmək mümkün deyil.

"Bir çox ölkələrdə tütün məmulatlarının qiymətini, vergi və rüsumlarını artırarkən əlavə yığılan vəsaitin konkret ünvana xərclənməsi öncədən elan edilir. Məsələn, siqaretin qiyməti 30 qəpik artır, hər qutu siqaretdən əlavə gələn 30 qəpiyin 10 qəpiyi uşaq idman klublarına, 10 qəpiyi aztəminatlı ailələrə ödənişlərə, 10 qəpiyi isə müəyyən qrup xəstə insanların pulsuz müalicəsinə sərf edilməlidir" - Natiq Cəfərli bahalaşma zamanı sosial narazılığın qarşısının alınma yollarını göstərib.

Qeyd edək ki, İkinci Dünya Müharibəsi zamanı siqaretlər çox az istehsal olunurdu. Bu zaman isə əhali tütünü kağıza bükərək istifadə edirdi. Bu isə insanların sağlamlığına ciddi zyan vururudu. Qiymətlərin artımı zamanı əhalinin bu cür addımlar atması əsasən siqaret aludəçiləri arasında müşahidə olunur, azyaşlı və gənc təbəqə istifadəçiləri isə qiymət artımı zamanı siqareti ya tərgidir ya da azaldır.

1982-83-cü illərdə ABŞ-da qiymət artımı 2 milyon yetkin 600 min isə yeniyetmə siqaret istifadəçilərinin siqareti tərk etməsinə gətirib çıxarıb.

Təqdim olunan şəkildə göstərildiyi kimi siqaret qiymətlərinin artımı (yaşıl xətt) onun satışını (qırmızı xətt) aşağı salıb.

Dünya araşdırmalarında da göstərildiyi kimi siqaretin qiymətinin qalxması onun satışını azaldır və istifadəçilərinin arasında ciddi azalma müşahidə olunur.

Ülvi Əhmədli