Niyə Azərbaycan xarici siyasətdə Rusiyaya yönəlir? Balanslı siyasət dövrü bitdi...

Analitika 10:30 03.12.2019
Tarix gözümüzün qarşısında yazılır...
 
22 noyabrda Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın Rusiyaya rəsmi səfəri baş tutdu. Səfər çərçivəsində birinci xanım Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə və digər rəsmilərlə görüşdü. Görüş zamanı Putin Mehriban Əliyevanı “Dostluq” ordeni ilə təltif etdi. Azərbaycan tarixində ilk dəfə bir vitse-prezident Rusiyaya rəsmi səfər etdi və Putinlə görüşdü.
 
Daha bir ilk 28 noyabrda baş verdi, YAP  parlamentdəki nümayəndələrinə “parlamenti buraxmağı” tövsiyyə etdi. 
 
29 noyabr tarixində Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT - ODKB) Bişkekdə növbəti zirvə görüşü keçirildi. Putin bu görüşdə açıq bir şəkildə KTMT-nin genişlənəcəyini, yeni dost, əməkdaş dövlətlərin bu quruma cəlb ediləcəyini və bunun üçün ötən il müşahidəçi və tərəfdaşlıq statusunun formalaşdığını bildirdi.
 
2 dekabr, yəni dünən, Azərbaycan üçün daha bir tarixi hadisə yaşandı. Milli Məclis parlamentin buraxılması və növbədənkənar seçkilərin təyin olunması üçün Prezidentə müraciət etdi. Bu gün eyni zamanda Rusiya Xarici İşlər naziri Sergey Lavrov Bakıya səfər edib.
 
Daxili siyasətdəki qeyd olunan dəyişikliklər xarici siyasətdə də müəyyən dəyişikliklərin baş verməsini qaçılmaz edir.

Xarici Siyasətdə "Rus Şərqi" nə inteqrasiya...

Azərbaycan həm Heydər Əliyevin, həm də İlham Əliyevin iqtidarı dövründə “balanslaşdırılmış” xarici siyasət yürütmüş, yaxın və böyük qonşularının xətrinə dəyməmək şərtilə Qərblə, xüsusilə də enerji və iqtisadiyyat sektorlarında sıx əməkdaşlıq etmişdi. Bu illər ərzində dəfələrlə Azərbaycana NATO-ya (qeyri-rəsmi şəkildə) və KTMT-yə qoşulmaq təklifləri gəlib. Lakin Azərbaycan “Qoşulmama hərəkatına” “qoşularaq”, strateji cəhətdən nə Qərbin, nə də Rus Şərqinin bir ünsürü olmayacağını vurğulayıb. Qeyd edək ki, sözügedən balansın qorunub saxlanmasında iki dövlət, Türkiyə və İsrail Azərbaycana dəstək olub...

Lakin regionda qüvvələr balansının dəyişməsi və müttəfiq dövlətlərin xarici siyasətlərində baş tutan dəyişimlər Azərbaycan xarici siyasətində yeni bir dövrün başlanmasına səbəb oldu. Azərbaycan Qərblə ortaq iqtisadi layihələrini genişləndirərkən, Şərqlə hərbi-siyasi əlaqələrini gücləndirdi, beləliklə, əslində balans pozuldu. Dövlət başçısı İlham Əliyev xarici siyasətdəki dəyişimləri ilk dəfə fevral ayında Mirşahin Ağayevə verdiyi eksklüziv müsahibədə qeyd etdi, Artıq Azərbaycan siyasətini balanslaşdırmayacaqdı:

Bəzi xarici mətbu orqanlarda, ekspert cəmiyyətlərində belə bir fikir söylənilir ki, Azərbaycan balanslaşdırılmış, tarazlaşdırılmış siyasət aparır və elə bil ki, bu regionda balans axtarır. Bu, belə deyil. Biz balans axtarmırıq. Biz, sadəcə olaraq, xarici siyasətimizlə öz milli maraqlarımızı qoruyuruq və mümkün olan riskləri azaldırıq. Bizim xarici siyasətimiz məhz milli maraqlar üzərində qurulub. Milli maraqlar nəyi diktə edirsə, biz xarici siyasətdə onu da etməliyik və edirik. Deyə bilərəm ki, buna müvəffəq olmuşuq”.

Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev Bakı Dövlət Universitetinin 100 illik yubiley tədbirindəki çıxışında açıq bir şəkildə Azərbaycanın Qərbə inteqrasiya etməcəyini bildirib.

Balanslı siyasətdən imtina edən Azərbaycanın son bir ildə Rusiya ilə əməkdaşlığı xeyli genişlənib:

Azərbaycan bir illik fasilədən sonra yenidən rus silahlarının alışına start verir, Azərbaycanda rusdili məktəblərin sayı 400-ü ötüb və bu say daha da artacaq, Rusiyada hərbi məktəb və kurslara göndərilən Azərbaycan zabitlərinin sayı günü-gündən artır.

 Azərbaycan və Rusiya arasında əmtəə dövrüyyəsi 26% artıb. Bu ilin yanvar-iyul ayları ərzində Azərbaycan və Rusiya arasında ümumi ticarət dövriyyəsinin həcmi 1 606 996,85 min ABŞ dolları təşkil edib. Qeyd edək ki, bu, ötən ilin yanvar-iyul ayları ilə müqayisədə 302 919,97 min dollar və ya 23,23% çoxdur.

Rusiya ilə genişlənən əlaqələr Azərbaycanın KTMT-yə üzv olmasına gətirib çıxara bilərmi?

Bu uzun müddətdir müzakirə edilən bir mövzudur. Bəllidir ki, Putin KTMT-nin daha da genişlənməsini arzulayır. Lakin Azərbaycanın KTMT-yə hətta müşahidəçi statusla üzv olmasına Ermənistan qarşıdır. KTMT-də isə qərarlar konsensus yolu ilə, yəni, mütləq səs çoxluğu əsasında qəbul edilir. Moskva Paşinyanı razı salmağa məcbur etsə belə Azərbaycan nə üçün öz torpaqlarını işğal etmiş bir dövlətlə eyni təhlükəsizlik təşkilatında olmağa razılıq versin? Bu sual ritorik sual olsa da əslində cavabı var. Azərbaycan KTMT-yə üzv olsa da olmasa da, Rusiya geosiyasi sistemi Azərbaycanın xarici siyasətindəki əsas inteqrasiya qütbü olmağa davam edəcək. Əgər müxalifətin qeyd etdiyi dəyişikliklər baş tutarsa KTMT-yə Azərbaycanın müşahidəçi statuslu üzv olması reallaşacaq.

Niyə Azərbaycan xarici siyasətdə Rusiyaya yönəlir?

Yuxarıda da qeyd ediliyi kimi Azərbaycanı balansı qorumaqda iki dövlət, İsrail və Türkiyə yardım edirdi. Qeyd edək ki, bu dövlətlərin hər ikisinin Rusiya ilə münasibətləri gərgin idi. Dəqiq desək, Rusiya 2007-ci ildə ABŞ-a meydan oxuyanda Türkiyə və İsrail yeni və qısamüddətli “soyuq müharibə”də ABŞ tərəfində durmuşdu. Bu vəziyyət ən çox Azərbaycanın işinə yaradı. Azərbaycan hər iki qütbə həm geostrateji, həm də iqtisadi cəhətdən lazım idi. Azərbaycanın NATO üzvü olması Rusiyanın, KTMT üzvü olması İsrailin, Türkiyənin, yəni, Qərbin maraqlarının əlehinə idi.

Lakin Suriya münaqişəsindən sonra beynəlxalq münasibətlərdəki “qütblər nizamı” iflasa uğradı. Hazırda NATO üzvü olan Türkiyə, Rusiya ilə həm hərbi, həm iqtisadi, həm də enerji sketorunda sıx əməkdaşlıq edir. ABŞ-ın müttəfiqi İsrail Putinin sözü ilə desək,  “Rusiya ilə münasibətlərdə yeni bir eranı” başladır.  Qarşı qütbdəki müttəfiqlərinin Rusiya ilə münasibətlərinin genişləndiyini görən Azərbaycan da xarici siyasətdə”axına qarşı gələ bilməz”, Rusiyadan imtina edə bilməz və etmir də. Həmçinin Azərbaycandakı rusdilli siyasi elita üçün Qərbə inteqrasiya parçalanmanın, işğalın, ixtişaşın səbəbkarı ola bilər, onlar təbii ki, Rus Şərqinə inteqrasiyanın qızğın tərəfdarıdır.

Uzun sözün qısası, Azərbaycanın “geopolitik fərari”liyi sona çatıb. Balanslı siyasət dövrü bitdi, artıq Azərbaycan Qərblə tərəfdaş olsa da, Şərqlə əməkdaşdır, Şərq sisteminin daxili elementidir, həm də “Rus Şərqinin”...

Politoloq və tədqiqatçı jurnalist: Nicat İsmayılov

Köln şəhərindən qürurverici görüntülər: Azərbaycan və Türkiyə bayraqları.... - VİDEO

Xəbər xətti

Yazın ilk gününün hava proqnozu açıqlanıb
Yazın ilk gününün hava proqnozu açıqlanıb
13:08 19.03.2024
Aİ Rusiya taxılına qadağa qoyacaq
Aİ Rusiya taxılına qadağa qoyacaq
13:00 19.03.2024
Ölkə əhalisinin 10 faizdən çoxu pensiyaçıdır
Ölkə əhalisinin 10 faizdən çoxu pensiyaçıdır
12:55 19.03.2024
Bankda sistem uğursuzluğu baş verdi: Milyonlarla dollar çıxarıldı
Bankda sistem uğursuzluğu baş verdi: Milyonlarla dollar çıxarıldı
12:45 19.03.2024
"Cənub Şərqi Avropa ölkələrinin Azərbaycanın qazına ehtiyacı var" – Natiq Cəfərli
12:30 19.03.2024
BDYPİ bayram günlərində səfərə hazırlaşan sürücülərə müraciət edib
12:26 19.03.2024
Qaradağda 10 min manatlıq oğurluq olub
12:20 19.03.2024
Yeni Zelandiyada maraqlı kəşf
Yeni Zelandiyada maraqlı kəşf
12:15 19.03.2024
FHN bayram günlərində gücləndirilmiş iş rejimində çalışacaq
12:05 19.03.2024
Böyük Britaniyada etnik müxtəliflik nə qədər artıb?
Böyük Britaniyada etnik müxtəliflik nə qədər artıb?
12:00 19.03.2024
Mingəçevir sakini sahibkarlara qarşı 200 min manatlıq dələduzluğa görə tutulub
11:55 19.03.2024
Aİ COP29-un uğurlu olması üçün Azərbaycanla əməkdaşlığa ümid edir
11:50 19.03.2024
İngiltərədə bir ilk: Uçan taksilər fəaliyyətə başlayır
İngiltərədə bir ilk: Uçan taksilər fəaliyyətə başlayır
11:45 19.03.2024
Zaxarovadan Paşinyana cavab: “Müharibə açıqlaması Qərblə danışıqların nəticəsidir”
Zaxarovadan Paşinyana cavab: “Müharibə açıqlaması Qərblə danışıqların nəticəsidir”
11:39 19.03.2024
“Yeni dünya nizamında ölkələr öz yerini müəyyən etməli olacaqlar” – Gürcü Politoloq Gia Xuxaşvili - ÖZƏL
“Yeni dünya nizamında ölkələr öz yerini müəyyən etməli olacaqlar” – Gürcü Politoloq Gia Xuxaşvili - ÖZƏL
11:30 19.03.2024
Azərbaycanda partiyanın məsul şəxsi saxlanılıb
11:25 19.03.2024
Fevralda 3,8 mindən çox şəxsə pensiya təyinatı aparılıb
11:15 19.03.2024
Türkiyənin nüfuzlu klubu Super Liqadan ÇIXMAQ İSTƏYİR
Türkiyənin nüfuzlu klubu Super Liqadan ÇIXMAQ İSTƏYİR
11:10 19.03.2024
Nazirlik internet xidmət provayderlərinə təlimat göndərib
11:05 19.03.2024
MAQATE dəstək verəcək: İraqda nüvə proqramı üçün yol xəritəsi formalaşıb
MAQATE dəstək verəcək: İraqda nüvə proqramı üçün yol xəritəsi formalaşıb
11:00 19.03.2024
Mikayıl Cabbarovdan İlaxır çərşənbə ilə bağlı maraqlı paylaşım
10:58 19.03.2024
Bakıda yağışlı hava qəzaya səbəb oldu - VİDEO
10:50 19.03.2024
İsrail və Həmasdan gözlənilməz atəşkəs addımı!
İsrail və Həmasdan gözlənilməz atəşkəs addımı!
10:45 19.03.2024
Köln şəhərindən qürurverici görüntülər: Azərbaycan və Türkiyə bayraqları.... - VİDEO
Köln şəhərindən qürurverici görüntülər: Azərbaycan və Türkiyə bayraqları.... - VİDEO
10:38 19.03.2024
Xankəndidə xeyli silah-sursat tapılıb
10:35 19.03.2024
Rusiyada ən yüksək maaş harada və hansı sektordadır?
Rusiyada ən yüksək maaş harada və hansı sektordadır?
10:30 19.03.2024
FHN əhaliyə müraciət edib
10:22 19.03.2024
Almaniyada kitabxanalar təşvişə düşdü: Kitablarda zəhər tapıldı
Almaniyada kitabxanalar təşvişə düşdü: Kitablarda zəhər tapıldı
10:15 19.03.2024
Bu ərazilərə qar yağıb - FAKTİKİ HAVA
10:06 19.03.2024
Azərbaycanda sosial problemlər həllini niyə tapmır? - Natiq Cəfərli və Tural Abbaslı ilə MÜZAKİRƏ
10:00 19.03.2024
Rusiyanın Ukrayna bufer zona yaratmaq planı
Rusiyanın Ukrayna bufer zona yaratmaq planı
09:51 19.03.2024
Bakıda qadın dəm qazından boğularaq ölüb
09:40 19.03.2024
Bayram günlərində təcili tibbi yardım stansiyaları gücləndirilmiş iş rejimində çalışacaq
09:33 19.03.2024
Sabunçu rayonunda marketin anbarında yanğın olub
09:31 19.03.2024
Pakistanda zəlzələ baş verib
Pakistanda zəlzələ baş verib
09:27 19.03.2024
Sabahdan Novruz tətili başlayır
09:19 19.03.2024
Səhiyyə Nazirliyi viruslarla bağlı əhaliyə müraciət etdi
09:16 19.03.2024
Mehriban Əliyeva İlaxır çərşənbə ilə bağlı paylaşım edib
09:10 19.03.2024
Bakı Şəhər Dövlət Yol Polisi İdarəsi mövcud hava şəraiti ilə bağlı hərəkət iştirakçılarına müraciət edib.
Bakı Şəhər Dövlət Yol Polisi İdarəsi mövcud hava şəraiti ilə bağlı hərəkət iştirakçılarına müraciət edib.
09:00 19.03.2024
Rusiya bu təklifimizə "hə" desə... - ABŞ
06:58 19.03.2024
Hamısı