Xəbər verdiyimiz kimi, ötən günlərdə Ermənistanın müdafiə naziri David Tonoyan Hindistanın Ermənistandakı səfiri Kişan Dan Devalı qəbul edib. Görüşdə tərəflər hərbi-texniki, hərbi-təhsil, kadr hazırlığı, sülhməramlılıq, hərbi tibb və digər sahələrdə əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi barədə razılığa gəlib.
Qeyd edək ki, bir neçə ay əvvəl Ermənistanın Hindistandan raket kompleksləri və digər hərbi texnikaların alacağı ilə bağlı xəbər yayılmışdı.
“Qisasa Qisas”
Hindistan səfiri ilə Ermənistan müdafiə naziri arasındakı hərbi razılaşma barədə Pakistanın Azərbaycandakı səfiri Səid Xan Mohmand da Eurasia Diary-ə özəl açıqlamalar verib:
"Məncə bu sadəcə “qisasa qisas” kimi səciyyələndirilə bilər. Çünki, əvvəla Pakistan Ermənistanı bir dövlət kimi tanımır. Eyni zamanda, Azərbaycan Hindistan müdafiə nazirliyi ilə birgə əməkdaşlıq etmək istəmir. Aydındır ki, düşmənlərimiz bizə qarşı əl-ələ verib birləşmək istəyir. Biz də öz növbəmizdə hər zaman Azərbaycana dəstəyimizi əsirgəməyəcəyik və Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin Azərbaycan xalqı və BMT Təhlükəsizlik Şurasının qərarı çərçivəsində həll olunmasında yardımımızı durmadan davam etdirəcəyik”.
Bəs bayram deyil, seyran deyil, Hindistan səfiri niyə Ermənistan müdafiə naziri ilə görüşdü?!
Ümumiyyətlə, son dövrlər Hindistanın Cənubi Qafqaz regioununda siyasi-diplomatik aktivliyi artıb. Məsələn, Hindistanla Gürcüstan arasında iqtisadi əlaqələr genişlənib. Son iki ildə Gürcüstan Hindistanlı iş adamları üçün yeni bazara çevrilib.
Eyni zamanda, Hindistan Azərbaycanla hərbi-siyasi və iqtisadi əməkdaşlığa xüsusi maraq göstərir. Lakin Azərbaycan müttəfiqi Pakistanla münasibətlərini nəzərə alaraq Hindistanla xüsusən, hərbi sahədə sıx əməkdaşlıqdan yayınır.
Hindistanın Ermənistanla əməkdaşlığı isə daha çox Azərbaycanı öz tərəfinə çəkməyə istiqamətlənib. Azərbaycana qarşı atılan diplomatik addımlar cavabsız qaldığı zaman Yeni Dehli hökuməti İrəvan kartını oynamağa başlayır. Yuxarıda bəhs etdiyimiz hərbi razılaşma da buna misal kimi göstərilə bilər. Hindistanlı səfirin İrəvanda Ermənistan müdafiə naziri Tonoyanla əldə etdiyi razılaşmanın bu dövlətlər üçün nə hüquqi, nə də hərbi-siyasi əhəmiyyəti yoxdur. Əgər ciddi bir razılaşma olsa idi, bu görüşdə birbaşa hər iki tərəfin dövlət başçıları, heç olmasa müdafiə nazirləri iştirak edərdi. Bu razılaşma Azərbaycana ünvanlanan bir diplomatik mesaj idi: Hindistan Azərbaycanla hər sahədə (xüsusilə hərbi sahədə) əməkdaşlıq etmək istəyir, əgər Bakı bu əməkdaşlıqdan yayınırsa Hindistan da İrəvana yönələcək...
Hindistanın Cənubi Qafqazda diplomatik aktivliyinin artmasının isə iki əsas səbəbi var:
1. Hindistan, Rusiya və İran tərəfindən hazırlanan Beynəlxalq Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi layihəsi və bu layihənin əsasında Hindistan və Cənubi Qafqaz ölkələrinin eyni beynəlxalq tranzit layihəsində iştirakının təmin edilməsi;
2. Pakistanın Azərbaycanla günü-gündən genişlənən hərbi-siyasi əməkdaşlığı
Əlbəttə, Hindistan Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi layihəsini maksimum səviyyədə beynəlxalq müstəviyə daşımağı arzu edir. Layihənin yekun hədəfi Hindistanın Mumbay limanı ilə Rusiyanı, Şərqi Avropanı birləşdirmək, Hindistan məhsullarını dünyanın bir ucundan, o biri ucuna daşımaqdır. Hindistan bu layihə ilə yalnız iqtisadi deyil, siyasi mənfəət götürməyi, eynilə Çin kimi öz layihəsi ilə nüfuz dairəsini genişləndirməyi hədəfləyir. Lakin Hindistanın öz siyasi ağırlığını Cənubi Qafqaz geosiyasətində hiss etdirməsinə ən böyük əngəl Pakistandır. Pakistan və Azərbaycan ararasında olan sıx hərbi-siyasi əməkdaşlıq planlarının reallaşmasına mane olur. Hətta bu müttəfiqliq hərbi-siyasi sahələrdə Hindistan-Azərbaycan əməkdaşlığını bir növ əngəlləyir.
Hindistanın regiondaki aktivliyi də Azərbaycan və Pakistan arasındakı sıx əməkdaşlığı səngitməyə istiqamətlənib. Məqsəd Azərbaycanı Hindistanın müttəfiqnə çevirmək və Cənubi Qafqazdakı əsas geosiyasi oyunçunu ələ almaqdır.
Azərbaycanı qazanmaq Hindistan üçün sadəcə geosiyasi və iqtisadi bir uğur deyil, həm də informasiya müharibəsində Pakistana qarşı çox vacib bir zəfər olacaq. Kəşmir məsələsində bir müsəlman dövlətinin (müsəlmanların çoxluq təşkil etdiyi) Hindistanı dəstəkləməsindən böyük bir diplomatik uğur təsəvvür edilə bilməz.
Bakı isə hər iki dövlətlə əməkdaşlıqda maraqlıdır və bunu dəfələrlə bəyan edib. Azərbaycan və Pakistan hər sahədə əməkdaşlıq edən müttəfiq dövlətlərdir. Ən önəmlisi isə Pakistan Azərbaycan torpaqlarının 20%-ni işğal etmiş Ermənistanı müstəqil bir dövlət kimi tanımır, Qarabağı Azərbaycanın ərazisi olaraq qəbul edir.
Əlbəttə, Azərbaycan və Hindistan arasında tarixi-mədəni bağlar olduqca qədim köklərə malikdir. Lakin Hindistan Ermənistana raket kompleksləri satdığı müddətcə bu münasibətlər tarixi-mədəni əlaqələrdən irəliyə gedə bilməz.
Rəsmi Bakı isə Pakistanla müttəfiqlik, qardaşlıq münasibətlərinə rəğmən, Hindistanla Pakistan arasındakı Kəşmir probleminə çox həssas yanaşır və tərəf tutmadan, beynəlxalq hüququn dəstəklədiyi tərəfi dəstəkləyir. Həmçinin Azərbaycan Pakistana silah satmır, əksinə silah alır. Hindistanınsa Ermənistana satacağı silahlar cəbhədə Azərbaycan əsgərinə yönələcək...
Nicat İsmayılov
