Bizmi 2018-ci ildə gender bərabərliyinin təmin olunması istiqamətində prosesi sürətləndirmək imkanımız var. #MeToo kimi hərəkatlar qəbuledilməz status-kvonu işıqlandıraraq dünyada çox sayda qadının hələ də hörmət və bərabər hüquqlardan məhrum olduğunu nümayiş etdirdi. Gəlin, Beynəlxalq Qadınlar Günündən istifadə edərək, dəyişikliklər üçün qlobal çağırışlara söykənərək bizim ölkələrimizdə və cəmiyyətlərimizdə qadınların hüquqlarının genişləndirilməsi üçün məqsədyönlü həll yolları təklif edək. Qadın-sahibkarlar aparıcı rol oynayır.

Asiya-Sakit okean regionunda bərabərliyin təmin edilməsi istiqamətində prosesin getdiyi müşahidə olunur. Ana ölümü sayı 2000 və 2015-ci illər arasında 50 faizədək azalıb. Hazırda birinci sinfə gedən qız və oğlan uşaqlarının sayı bərabərdir. Lakin ümumi inkişaf çox ləng gedir. Bizim indiki trayektoriyamıza görə Cənubi Asiyada gender bərabərliyinə 60 il, Mərkəzi Assiyada 130, Şərqi Asiya və Sakit okean regionunda isə 160 il sonra nail olunacaq. Belə bir templə qadınların əksəriyyəti bərabərlik olanadək həyatdan köçmüş olacaq. Biz prosesi sürətləndirməliyik.

Bu məqsədlə Asiya və Sakit okeanı regionunda layiqli iş tapmaq və ya biznes qurmaqda qadınların üzləşdiyi maneələrə xüsusi diqqət yetirməliyik. Son 30 ildə bu regionda qadınların işə cəlb olunmasında azalma müşahidə olunur. İşləyən qadınların əksəriyyəti aşağı əmək haqqı və təhlükəli iş şəraiti ilə qarşılaşır.

Biz bilirik ki, biznesin yaradılması qadınlara güclü olmaları və yoxsulluqdan qurtulmaları üçün əsas vasitədir. Qadın üçün sahibkar olmaq daha çətindir. Təhsil almamaq, İKT-a, bazar və maliyyə haqqında məlumatlara çıxış imkanının məhdud olması kimi baryerlər mövcuddur. Həqiqətən də, etibarlı maliyyə mənbələrinə malik qadın kiçik sahibkarlar azdır və onlar bir-birindən uzaqdadır. Adətən bu ona görə baş verir ki, bu regionda kredit almaq üçün girov kimi torpaq tələb olunur ki, qadın torpaq sahibləri də azlıq təşkil edir. Sosial qərəzlə yanaşı müşahidə olunan bürokratik prosedurlar qadınların sahibkarlıq potensialını boğur.  

Sevindirici haldır ki, bütün bu çətinliklərə baxmayaraq, Asiya və Sakit okeanı regionunda sahibkar qadınların sayı artmaqdadır. Xüsusilə də, ASEAN ölkələrində olan qadınlar uğurludurlar. Taylandda firmaların 60 faizdən çoxu və Vyetnamda isə 50 faizdən çoxu qadın sahibkarların payına düşür. Buna gender faktorlarının, kiçik və orta sahibkarlığın dəstəklənməsi və milli siyasətin işlənib-hazırlanması prosesində qadın sahibkarlığının əhəmiyyətinin təmin olunması üçün vətəndaş cəmiyyətinin təşviqatının nəzərə alınması ilə büdcənin tərtib olunması hesabına nail olunub. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Asiya və Sakit okeanı üzrə İqtisadi və Sosial Şurasında (ESKATO) bu nəaliyyətdən faydalanaraq sahibkarlıq ekosisteminin gender aspektlərinin inkişafı məqsədilə siyasətin müxtəlif sahələrində dövlətlərlə əməkdaşlıq etmək istəyirik. Bunun üçün dörd sahə önəm daşıyır.

Birincisi, biz qadınların müxtəlif maliyyə mənbələrinə çıxış imkanıını artırmalıyıq. Dəyişikliklərin sürətləndirilməsi üçün qadın sahibkarların istiqrazları və investisiya fondları lazımdır. Maliyyə biliklərinin artırılması ilə birgə bu qərarlar maliyyəyə çıxış imkanlarını artırmaq və eləcə də, əməliyyatlardakı ləngimələrin azaldılması və daha geniş inkişafı dəstəkləyir.

İkincisi, biz qadınların İKT və innovativ texnologiyaya çıxışını yaxşılaşdırmalıyıq. Biznes proseslərinin yaxşılaşdırılması üçün ən yeni texnologiyaları qəbul etmək istəyənlər üçün daha iri məhsulun təşviqatının aparılması və satışı üçün kiçik və orta sahibakarlara xüsusi dəstək lazımdır. Bu həyat boyu təhsil və İKT-nın son nəaliyyətlərinin öyrənilməsi ilə müşahidə olunmalıdır.

Üçüncüsü, gender problemini nəzərə alaraq, bizim siyasəti inkişaf etdirməyimiz gərəkdir. Dövlət və özəl müəssisələr məsləhət şuralarında qadın sahibkarların sayını artırmalı, bank sektoru isə qadınların vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına stimul verməlidir.

Qadın sahibkarlar üçün həyatı daha fərqli etmək - bu qadınların hüquq və imkanlarının genişləndirilməsinin dəstəklənməsi deməkdir. Bu gender bərabərsizliyini aradan qaldırmağa  kömək edəcək, əsas insan hüquqlarını müdafiə olunması və əhəmiyyətli iqtisadi gəlirlərin yaranmasına səbəb olacaq. Asiyada gender bərabərliyi əhalinin 60 yaşına kimi olan qisminin gəlirlərinin 70% artmasına gətirib çıxaracaq. Bu davamlı inkişafa nail olmaq və yoxsulluq səviyyəsinin azaldılmasına böyük töhfə verəcək. Beynəlxalq Qadınlar Günündə mən ümid edirəm ki, Asiya və Sakit okeanı ölkələri bərabərliyə nail olmaq və qadınlara layiq olduqları dəstəyin və imkanların verilməsi yolunda cəhdlər göstərəcək.

Dr. Şamşad Aktar Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) Asiya və Sakit okeanı regionu üzrə İqtisadi və Sosial Şurasının (ESKATO) Baş Katibinin müavini