Bazarlarda, ticarət mərkəzlərində, keçidlərdə açıq qidaların - qutab, peraşki, xaçapuri, bulka və s. səyyar satışına tez-tez rast gəlirik. Toz-torpağın altında satılan bu qidalar insan sağlamlığı üçün təhlükəli olsa da, təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki, istehlakçılar bu qidalara daha çox üstünlük verirlər.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının hesabatına görə, hər il müxtəlif şəraitlərdə çirklənmiş qidalar səbəbi ilə 600 milyon insan xəstələnir, 420 min insan isə həyatını itirir.
Mütəxəssislərə görə, açıq şəraitdə satılan qidalara mikrob və bakteriyalar tez bulaşır. Açıq havada olan və küləklə yayılan bu mikroblar buxarlanaraq açıq satılan qidalara bulaşır.
Həkim terapevt Məlahət Abbasovanın sözlərinə görə, açıq satılan qidalarda olan mikrob və bakteriyalar çox asan şəkildə orqanizmə daxil ola bilər. Bu zaman ürəkbulanması və qusma müşahidə edilir.
"Açıq havada satılan qidalar keyfiyyətini tez itirir və bu da qida zəhərlənməsi ilə nəticələnə bilər. Açıq satılan qidaların istifadə müddəti də tez bitir. Belə şəraitdə saxlanılan və satılan qidalar gəmirici heyvanlar, böcəklər tərəfindən zərər görmüş ola bilər. Bəzən uşaqlara bazarlarda satılan peraşki, xaçapuri, qutab və s. verilir. Hər bir valideyn bilməlidir ki, bu qidalar uşağı üçün çox zərərlidir", - M.Abbasova bildirir.
Həkimin sözlərinə görə, bəzi mikroorqanizmlər qidanın keyfiyyətini pozmadan belə sağlamlığa zərər verə biləcək hala gətirir. Buna görə də, qidanın satış, saxlanma və gigiyenik şəraiti çox önəmlidir.
Abbasova qeyd edir ki, belə qidaların istehlakı azyaşlı uşaqlar üçün daha təhlükəlidir: "Məktəbli övladı olan valideynlər daha diqqətli olmalıdır. Çünki uşaqların məktəb və yaxınlığından açıq qidalar əldə etmək imkanları daha böyükdür. Buna görə də çalışmaq lazımdır ki, məktəblinin qida çantası xüsusi yığılsın. Uşaqlara açıq şəraitdə satılan qidaları qəbul etməyə şərait yaratmayın".
Qida Təhlükəsizliyi Agentliyindən isə bildirir ki, pilləkənlərdə, gediş-gəliş yollarında, piştaxta ilə təchiz olunmayan yerlərdə hər hansı bir məhsulun satışı qadağandır: "Açıq olaraq satılan qida məhsulları qablaşdırılmış məhsullarla müqayisədə ətraf mühitə qarşı daha həssas olduğundan bu məhsulların satışı zamanı daha diqqətli olmalı və belə tipli məhsulların satıldığı yerlərin təmizliyi davamlı olaraq təşkil edilməlidir. Hazır qida məhsullarının açıq şəraitdə satışı zamanı məhsullar istehlakçılardan şəffaf vitrinlə ayrılmalıdır".
Belə qidaların istehlakına gəldikdə isə, QTA-dan o da deyilir ki, təhlükəsizlik normalarına riayət edilərək hazırlanan, daşınan, saxlanan və satışa çıxarılan hər hansı qida məhsulunun qəbul edilib-edilməməsi istehlakçıların azad seçimidir.
Qida eksperti Elsevər Fərzəliyevin sözlərinə görə, açıq havada çoxnövlü mikroorqanizmlər olur. Əgər qidalanma açıq havada olarsa, onun nəinki mikrobioloji çirklənməsi, hətta yüngül küləyin təsirindən fiziki çirklənməyə məruz qalmayacağına heç kim zəmanət verə bilməz.
"Eyni zamanda şəhər mühitində küçədə açıq şəkildə qidalanma, milli mentalitet baxımından da bizim həyat tərzimizə uyğun gəlmir. Əlbəttə ki, son zamanlar daha çox təşəkkül tapmış yoluxucu xəstəliklərin bu mənbədən qaynaqlandığı inkaredilməzdir. Göründüyü kimi, bu, insan sağlamlığına zərər verdiyindən qida təhlükəsizliyinin tələblərinə cavab vermir. Hələ istifadə olunan qida xammallarının hansı mənbələrdən hansı şəraitlərdə əldə olunduğunu qeyd etmirəm",- ekspert əlavə edir.
Ekspert bildirir ki, hər hansı bir qidadan zəhərlənməmək o demək deyil ki, həmin qida təhlükəli deyil. Zəhərlənmə istənilən an baş verə bilər. Baş verən zəhərlənmə halları kütləvi şəkildə olduqda isə bu, əhalinin diqqətini çəkir.
Fərzəliyevin sözlərinə görə, açıq havada satılan, yağda qızardılmış məhsullar daha çox təhlükəlidir. Yollarda, bazarlarda satılan yağda qızardılmış məhsullar zamanla şiş xəstəliklərinin yaranmasına səbəb ola bilir.
Ekspertlər xüsusilə vurğulayırlar ki, açıq şəkildə satılan qidalar insan sağlamlığı üçün təhlükəlidir.
