1967-ci ilin mart ayında məşhur aktyor Yuri Nikulin çox həyəcanlı və narahat halda SSRİ Mədəniyyət Nazirliyinə gəlir, qəbul otağında nazirlə görüşmək istədiyini bildirir. Hörmət əlaməti olaraq Nikulini çox gözlətmirlər. Nazir 5-10 dəqiqədən sonra aktyoru qəbul edir. Nikulin yaranmış problem haqqında həyəcanla məlumat verir:
Qafqaz əsiri” filminin çəkilişləri uğurla başa çatdırılıb. Film kütləvi baxış üçün tam hazırdır. Amma indi “Mosfilm”dən məcbur edirlər ki, film yenidən səsləndirilməlidir. Belə ki, filmdə Saaxov obrazı yaradılıb. Bu mənfi və tənqidə məruz qalan obrazdır. Bizim “Mosfilm”in partiya təşkilatının katibi eyni soyadı daşıdığından filmdə dəyişiklik edilməsini tələb edir. Bu isə həm artıq xərc və həm də xeyli vaxt tələb edir.
Nazir Nikulini diqqətlə dinlədikdən sonra göstəriş verir ki, filmdə düzəliş etmək istəyən “partkom”la telefon əlaqəsi yaratsınlar. Dərhal əlaqə yaradılır. Nazir uzatmadan “partkom”a birbaşa sualla və çox sərt şəkildə müraciət edir:
- Hansı əsasla siz filmin yenidən səsləndirilməsini tələb edirsiniz? Mən bunu yalnız sizin özbaşınalığınız kimi qəbul edirəm. Belə çıxır ki, sabah əgər bir film çəkilərsə, həmin filmdə əclaf bir obrazda olanın soyadı İvanov olarsa, mütləq Mədəniyyət Nazirliyinin qarşısında nümayiş keçirilməlidir. Çünki bu nazirlikdə 100-ə yaxın İvanov işləyir. Yığışdırın belə sərsəmlikləri, yoxsa əks halda soyadınız filmdə yox, partiya yığıncağında müzakirə olunacaq.
Nikulin yaddaşlara həkk olunan özünəməxsus gülüşləri ilə çox məmnun halda nazirin kabinetini tərk edir...
Həmin nazir SSRİ tarixində ən güclü qadın siyasətçilərdən biri, bəlkə də birincisi olan Yekaterina Furtseva olub.
Furtsevanın siyasi fəaliyyətində bu cür qətiyyətli addımlar az olmayıb. Məsələn, o, mədəniyyət və incəsənət xadimlərinin xarici ölkələrə qastrollarına DTK-nın müdaxilə etməyəcəyi ilə bağlı Yuri Andropovla qeyri-rəsmi bir razılaşma əldə edib.
Digər bir fakt. Müslüm Maqomayev Milanın “La Skala” teatrında təcrübəyə getmək istəyəndə kifayət qədər ciddi problemlərlə üzləşib. Ümumiyyətlə, həmin dövrdə istənilən bir müğənni üçün Milan opera teatrına getmək çox müşkül bir məsələ sayılıb. O vaxtlar xaricə göndərilənlərin tərcümeyi-halı şəffaf və qüsursuz olmalı idi. Müslüm Maqomayevin tərcümeyi-halında isə “boşanıb”, “komsomolçu olmayıb” kimi qeydlər onun səfərinin üstündən xətt çəkmək üçün yetərli idi.
Buna baxmayaraq, o, maneələri keçə bilib. Və təbii ki, ortaya sual çıxıb: “Maqomayevin arxasında kim dayanır?” Cavab isə bəlli idi - SSRİ mədəniyyət naziri Yekaterina Furtseva.
Xanım siyasətçinin ən cəsarətli addımlarından biri də Nikita Xruşovun müdafiəsinə qalxması ilə bağlıdır. 1957-ci ildə “antipartiya qrupu” Xruşovu devirmək istəyəndə Furtseva sözün əsl mənasında möcüzə göstərib. Tualet bəhanəsi ilə iclas zalını tərk edən Furtseva kabinetinə gedərək iclasda iştirak etməyən Xruşov tərəfdarlarını telefon vasitəsi ilə səfərbər edə bilib və onların təcili olaraq Kremldə keçirilən iclasada iştirak etmələri üçün əlindən gələni edib. Məhz bu hadisədən sonra Furtsevanı “Xruşovun xilaskarı” adlandırıblar.
Yekaterina Furtseva xarakter baxımından çox güclü və iradəli qadın olub. Atasını uşaqlıq illərindən itirən Furtseva 7 illik təhsil aldıqdan sonra anasına kömək etmək üçün toxuculuq sexində işləyib. Bu çətin və “qaranlıq” həyatla barışmayan Yekaterina təhsil almaq haqqında düşünüb, 15 yaşında komsomola keçib və komsomol xətti ilə Leninqrada, mülki aviasiya məktəbinə göndərilib. Onun böyük siyasətə gedən yolu da buradan başlayıb.
Furtseva gənc yaşlarından bütün fəaliyyətini komsomol və partiya orqanlarına bağlayıb. Təşkilatçılıq bacarığı onun siyasi karyerasına xüsusi təkan verib.
SSRİ-nin ayrı-ayrı bölgələrinin partiya komitələrində yüksək vəzifələrdə çalışan Furtseva 1954-cü ildə Moskva şəhər partiya komitəsinin 1-ci katibi vəzifəsinə irəli çəkilib. Daha sonra isə o, Kremldə Mərkəzi Komitənin katibi vəzifəsində qərarlaşıb, Mərkəzi Komitənin Rəyasət Heyətinin (həmin dövrdə Siyasi Büro belə adlanırdı) üzvü seçilib.
1960-cı ildən Yekaterina Furtsevaya nazir kürsüsü həvalə edilib və o, ömrünün sonuna, 1974-cü ilədək SSRİ-nin mədəniyyət naziri olub.
Siyasi karyerası uğurlu olsa da, Furtseva şəxsi həyatında bəxtəvər qadın olmayıb. Furtseva rəsmi olaraq iki dəfə ailə həyatı qurub. Birinci həyat yoldaşı Bitkov təyyarəçi olub. Bu cütlükdən dünyaya Svetlana gəlib. Böyük Vətən müharibəsində cəbhəyə yollanan Bitkov müharibədən qayıtdıqdan sonra Furtsevaya başqa bir qadını sevdiyini etiraf edərək ondan ayrılıb. Sonradan bu ayrılığın səbəbi də aydın olub. Belə ki, onların yeganə qızı olan Svetlananın əsl atası heç də Bitkov olmayıb. Furtseva həyat yoldaşının qarşısında bunu belə etiraf edib: “Mən səni bir insan kimi yüksək qiymətləndirirəm. Sən cəbhəyə getdin, vətənin müdafiəsi üçün sən lazım idin. Amma mənə də uşaq lazım idi...”
Furtseva ikinci dəfə 1954-cü ildə Firyubinlə rəsmi nikaha girib. Bu nikahın səbəbkarı Nikita Xruşov olub. Münasibətlər rəsmiləşəndən sonra Firyubin Çexoslovakiyaya səfir göndərilib. Ancaq Furtseva siyasi fəaliyyətini dayandırıb həyat yoldaşı ilə Çexoslovakiyaya getməyib. Firyubin səfirlik müddətini başa vurub SSRİ-yə qayıtdıqdan sonra xarici işlər nazirinin müavini vəzifəsinə təyin olunub. Cütlüyün nikahı uzun çəkməyib. Firyubin Furtsevanın onlarla birgə yaşayan anasını və qızını “həzm” edə bilməyib, onlarla kobud rəftar edib və beləliklə, cütlük ayrılıq qərarını verib. Furtsevaya görə iki uşağını və həyat yoldaşını atan Firyubin sonralar yenidən öz əvvəlki ailəsinə qayıdıb.
Yekaterina Furtseva vəzifə başında nə qədər ciddi, tələbkar olubsa, işdən sonrakı həyatında bir o qədər azad, sərbəst, düşündüyü və istədiyi kimi həyat tərzi sürməyi bacaran qadın olub. Qızı ailə qurub getdikdən və anası vəfat etdikdən sonra Furtseva tək yaşayıb. Alkoqollu içkilərə meylli olan, yaraşıqlı kişiləri özünə cəlb etmək üçün cəhdlər göstərən Furtsevanın mənzilində çox tez-tez gecə yarıyadək əyləncə məclisləri düzənlənib. Məclislər dağıldıqdan sonra isə Furtseva ən yaxın rəfiqələrinə zəng edərək ağlaya-ağlaya tez-tez bu ifadələri təkrar edib: “Siz elə düşünürsünüz ki, mən xoşbəxtəm? Siz elə düşünürsünüz ki, nazir olmaq xoşbəxtlikdir? Yox, əsla. Məni bu həyatda heç kim başa düşmür...”
Moskvanın adi payız günlərinin birində, 1974-cü ilin oktyabrın 24-də heç kimin başa düşmədiyi, rəsmi titullarından savayı, qeyri-rəsmi “Böyük Yekaterina”, yaxud “Üçüncü Yekaterina” adlandırılan Furtseva müəammalı şəkildə vəfat edib. Rəsmi nekroloqda ölüm səbəbi “ürək çatışmazlığı” qeyd olunsa da əsl səbəb sonradan məlum olub: Furtseva öz mənzilində vanna otağında intihar edib...
Yekaterina Furtseva Moskvada, Novodeviçye qəbirstanlığında dəfn olunub.
