ABŞ-ın Rusiya və Türkiyə ilə münasibətləri bu ölkələrə və həmçinin, qonşu ölkələrin valyutalarına mənfi təsir göstərir. Neft sektorunda stabillik rublun məzənnəsində müəyyən artımlar etsə də, son 2 ayda rublun dollara nisbətən 8 % dəyər itirməsi müşahidə olunub.

Həm Rusiya, həm də Türkiyə Azərbaycanın qeyri neft sektoru üçün çox önəmli ölkələrdir. Qeyd edək ki, Azərbaycanın qeyri-neft məhsullarının ixracında bu iki ölkə 60% paya sahibdir. Lakin, Türkiyəyə ixrac olunan məhsulların bir qismi digər ölkələrə satılır. Kənd təssərrüfatı məhsullarının 90%-i isə Rusiya bazarına çıxarılır. Hər iki nüansı nəzərə alsaq, Rusiya Türkiyəyə nisbətdə daha vacib ölkə hesab edilir. Rublun dəyərdən düşməsi bizim mallarımızın baha qiymətə bazara çıxarılmasına səbəb olur ki, bu da qeyri-neft sektoru üçün arzu olunan deyil.

Gələcəkdə də rublun kəskin ucuzlaşması baş verərsə bu qeyri-neft sektoruna mənfi təsir göstərə bilər.

Beynəlxalq ticarətdə dollara alternativ valyuta yarana bilərmi?

Hələlik ki, qlobal yığımlarda dollar öz aparıcı mövqeyini qoruyub saxlayır. Beynəlxalq ticarət dövriyyəsinin 60%-i, dolların 25%-i isə avronun payına düşür, daha sonra isə funt sterlinq və yapon yeni gəlir. Bütün bu göstəriciləri nəzərə alsaq, dollara alternativ avro sayıla bilər. Lakin, yığımların fərqinə baxsaq, dollarla avro arasında böyük fərq mövcuddur.

Gələcəkdə avro dollara alternativ ola bilər. Bu təbii ki, zaman tələb edir. Əgər Avropa iqtisadiyyatı güclənərsə və ittifaq sistemli fəaliyyət göstərərsə o zaman avronun dünya ticarətində payı arta bilər. Lakin, yaxın illərdə dolların mövqeyinin kəskindəyişəcəyinə inanmıram.

Azərbaycan baş verən hadisələrin fonunda öz valyuta ehtiyatlarını necə qorumalıdır ?

Azərbaycan üçün valyuta ehtiyatlarının diversifikasiyasını daha vacib hesab edirəm. Səmərəli investisiya siyasəti aparılmalıdır ki, dünya ticarətində baş verənlər Azərbaycan iqtisadiyyatına təsir göstərməsin. Hələlik, dollarda yığımların saxlanılması məqsədəuyğundur.

Amma eyni zamanda dövlət reservləri yalnız valyuta formasında saxlanmamalıdır və digər istiqamətlərə yönlənmək vacibdir. Biznes sahələrinin maliyyələşdirilməsi, daşınmaz əmlaklara sərmayə yatırılması kimi sahələr daha uyğun hesab edilir. Daşınmaz əmlaka investisiya qoyulduqda düzgün ölkə və düzgün əmlak formasının seçilməsi önəmlidir.

Bütün hallarda çevik sərmayə sisteminin olmasını çox vacib görürəm. Bununla da qlobal valyuta bazarında baş verənlər ölkə iqtisadiyyatına xüsusilə, maliyyə sisteminə daha az təsir göstərəcək.

Mərkəzi Bankın tam üzən məzənnəyə keçid planı həyata keçərsə bu manata necə təsir göstərəcək?

Mərkəzi Bankın tam üzən məzənnəyə keçidi hələlik inandırıcı deyil. Tam üzən məzənnəyə keçmək üçün praktik olaraq ilkin bazanın formalaşdırılmasına ehtiyac var. Bundan əlavə müəyyən interval daxilində manatın məzənnəsi müəyyən edilməlidir.

Ümumilikdə, tam üzən məzənnəyə keçid 2020-ci ildə mümkün olmayacaq. Təbii ki, bu, Mərkəzi Bankın hansı formada hazırlaşmasından asılıdır. Üzən məzənnəyə birbaşa keçid arzuolunan deyil. Tənzimlənən interval məzənnəyə keçid daha uyğundur. Bununla da, həm biznesmenlər həm də vətəndaşlar vəziyyətə hazırlaşacaq. İndiki halda isə bu keçidi inandırıcı hesab etmirəm.

Müsahibəni götürdü: Ülvi Əhmədli