Rusiya Xarici İşlər naziri Serqey Lavrov iyunun 7-8-də Moskvada keçirilən “Primakov qiraətləri” adlı beynəlxalq konfransda Rusiyanın beynəlxalq münasibətlərdə və regional münaqişələrdə rolu barədə çıxış edib.
Serqey Lavrov çıxışında digər münaqişələrlə yanaşı Dağlıq Qarabağ məsələsi, eləcədə Azərbaycan-Ermənistan sərhədində son zamanlar baş verən gərginliyə də toxunub. Baş diplomat Dağlıq Qarabağın statusu ilə bağlı suala cavablandırarkən qeyd edib ki, status məsələsi yalnız Ermənistan və Azərbaycan tərəfinin razılığı ilə ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrlərin vasitəçiliyi ilə həll edilə bilər. Lakin onu da bildirib ki, status məsələsi hal-hazırda gündəmə daxil edilə bilməz və bu məsələ gələcəyə saxlanılmalıdır.
Lavrov status məsələsindən öncə bir sıra problemlərin həll olunmasının vacibliyini vurğulayıb. Həmin problemlər Ermənistan və Azərbaycan arasında sülhün təmin edilməsi, regionda humanitar məsələlərin həll olunması, hər iki dövlət arasında sərhədlərin demarkasiyası, kommunikasiyaların açılması, ən əsası erməni və Azərbaycan xalqlarının bircə yaşayışının təmin edilməsi ilə bağlıdır.
Lavrova görə, bu problemlər tam həll olunduqdan sonra Dağlıq Qarabağın status məsələsinə qayıtmaq olar.
Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev çıxışlarında Dağlıq Qarabağın status məsələsinin heç bir halda müzakirə mövzusu olmadığını, Qarabağ münaqişəsinin həll olunduğunu və bu problemin artıq bitdiyini dəfələrlə qeyd edib.
Belə olan halda Rusiya xarici işlər naziri nəyə görə status məsələsini yenidən gündəmə gətirib? Status ilə bağlı bu açıqlama Azərbaycanın mövqeyinə zidd deyilmi? Baş diplomat çıxışında Bakıya və Yerevana hansı mesajları vermək istəyib?
Eurasia Diary bu məsələnin aydınlaşdırılması üçün Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin Mətbuat Xidmətinin rəhbəri və beynəlxalq münasibətlər üzrə ekspert Əziz Əlibəylidən şərh alıb.
Məsələyə toxunan Əziz Əlibəyli ilkin olaraq qeyd edib ki, İkinci Qarabağ müharibəsi nəticəsində Azərbaycanın ərazi bütövlüyü bərpa olunduqdan sonra Dağlıq Qarabağın status məsələsini yenidən gündəmə gətirmək mənasızdır.
“Azərbaycanın müzəffər ordusunun qələbəsindən sonra Dağlıq Qarabağın status məsələsi artıq gündəmə gələ bilməz. Ölkəmizin ərazi bütövlüyü və suverenliyi artıq bərpa edilib. Prezidentimiz çıxışlarında dəfələrlə qeyd edib ki, Dağlıq Qarabağ ifadəsi artıq yoxdur və status məsələsi müzakirə mövzusu ola bilməz. Bu baxımdan məsələyə münasibət bu cür olmalıdır” – deyə Əlibəyli bildirib.
“Həmçinin Prezident anlayır ki, Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan tərəfindən imzalanan 10 noyabr və 11 yanvar razılaşmalarının nəticələrinə təsir etmək üçün erməni tərəfi və prosesdən faydalanan digər qüvvələr status məsələsindən istifadə edə bilərlər. Ölkə rəhbərimiz heç bir halda buna imkan verməməyə çalışır” - deyə əlavə edib.
Əziz Əlibəylinin fikrinə görə, Serqey Lavrovun Qarabağla bağlı çıxışını müsbət xarakterizə etmək olar. Lakin ekspert Lavrovun status açıqlamasını Rusiyanın bu regiona təsir imkanlarının olması mesajı ilə əlaqələndirib: “Lavrovun Qarabağla bağlı çıxışında kommunikasiyaların açılması məsələsinə toxunması müsbət haldır. Lakin baş diplomatın status ilə bağlı açıqlaması Moskvanın Ermənistana və Azərbaycana ciddi təsir imkanlarının olduğunu göstərir. Serqey Lavrov Azərbaycana mesaj verməklə bildirmək istəyir ki, Moskva istənilən vaxt Dağlıq Qarabağın status məsələsini yenidən gündəmə gətirə bilər. Ermənistana gəlincə isə Rusiya Yerevanın könlünü almaq üçün status məsələsini hərdən dilə gətirir” – deyə ekspert qeyd edib.
Əlibəyli onu da əlavə edib ki, Moskva Dağlıq Qarabağın status məsələsini labüd hesab edir və bu məsələni gec-tez gündəmə gətirə bilər.
Bununla bərabər ekspert Ermənistan və Azərbaycan arasında sülhün təmin olunması, hər iki dövlət arasında sərhədlərin demarkasiyası və hər iki xalqın birgə yaşayışı üçün atılacaq addımları müsbət proses hesab edib. Bu proseslərin Azərbaycanın mənafeyinə xidmət edəcəyini vurğulayıb.
Ekspert Rusiyanın bu proseslərin təmin olunmasında rolunu da vacib amil hesab edib: “Fikir verirsinizsə, Ermənistan və Azərbaycan arasında hal-hazırda gedən proseslərin kökündə Rusiya amili dayanıb. Bu proseslərdə başqa dövlətlərin, o cümlədən Türkiyənin təsirinin az və ya ümumiyyətlə olmadığını görürük. Kreml proseslərə başqa güclərin müdaxilə etməməsi üçün əlindən gəlini edir. Bu da regionun yalnız Moskvanın maraq dairəsinə daxil olması anlamına gəlir”.
“Yaxın zamanlarda Brüsseldə dövlət səviyyəsində bir sıra önəmli görüşlər keçiriləcək. Buraya Bayden-Putin və Bayden-Ərdoğan görüşləri də daxildir. Brüssel görüşündən sonra Ərdoğanın Bakıya və oradan isə Şuşaya səfəri gözlənilir. Bu səfərində Ərdoğan önəmli mesajlar verəcək. Ona görə də, Moskva bu prosesləri diqqətdən izləyir. Belə mesajlar verməklə regionda öz varlığını göstərir” – deyə ekspert fikrini tamamlayıb.
