Hər qidanı öz vaxtında yemək ən faydalısıdır. Bəs, payızın meyvə və tərəvəzləri hansılardır?
Sizə payız aylarında təzə olan meyvə və tərəvəzlərin faydalarını təqdim edirik.
Balqabaq: Tərkibində A vitamini, kalsium və fosfor yüksək olan balqabaq sadəcə şirniyyatlar deyil, yeməklərin də hazırlanmasında istifadə edilir. Bu cür lifli qidaların çox qəbulu sütun xərçənginə qarşı da qoruyur. 100 qram balqabaq gündəlik fol turşusu ehtiyacının dörddə birini qarşılayır. Qaynamış balqabaqda olan karoten maddəsi güclü antioksidandır. Yüksək tərkibli potasium maye-duz balansını təmin edir.
Brokoli: A vitamini və potasiumla zəngin, fol turşusunun ən yaxşı qaynağı olan brokolini elə bişirmək lazımdır ki, mineral itkisi az olsun. Buna görə az bişirilməli və qaynamış suyu tökülməməlidir. Mədə və qida borusu təhlükəsini azaldır.
Brüssel kələmi: güclü xərçəng qoruyucusudur. Az bişirilməsi və çiy yeyilməsi vacibdir. Döş xərçəngi riskini azaldır. İmmunitet sistemini gücləndirir. Lif, C vitamini, folat və A vitamini tərkiblidir. Dəri sağlığı üçün əhəmiyyətlidir və hamiləlikdə bol yeyilməlidir.
Dəmirlə zəngin olan ispanaq digər yarpaqlı tərəvəzlərdən fərqli olaraq daha çox protein tərkiblidir. Təzyiqi aşağı salır. Qan laxtalanmasını azaldır. Beta karoten tərkibli olduğu üçün yaşla bağlı ortaya çıxan göz xəstəliklərinin qarşısını alır. Mədə xərçənginin qarşısını aldığı və immuniteti gücləndirdiyi sübut edilib.
Kök A, B1, B2 vitamin və lif qaynağıdır. Enerji verir. Qaraciyərin öd ifrazına və xolesterolu tənzimləməsinə yardım edir. Su tərkibi çox olduğu üçün şəkər xəstələri rahat qəbul edə bilərlər. Mədə və bağırsaq problemlərinə müsbət təsir edir. Ancaq bişirildikdən sonra tərkibindəki maddələr qısa müddət içində toksik maddələrə çevrildiyi üçün tez bir zamanda yeyilməlidir. Beta karoten, antioksidan, A, C vitamini, lif və kalsium mənbəyidir. Xərçəng növləri, ürək xəstəlikləri və kataraktaya qarşı faydalıdır.
Qara kələm kalsium, mis, dəmir, potasium və C vitamini baxımından zəngindir. Həm də kükürd tərkiblidir. Çiy halda yemək və sıxaraq suyunu içmək daha faydalıdır. Qan azlığını yox edir. Sidik qovucudur. Mədə və bağırsaq yaralarını yumşaldır. Qəbzliyi yox edir. Qandakı şəkər miqdarını aşağı salır. Bədəni xəstəliklərə və xərçəngə qarşı qoruyur. Sarılıq və öd kisəsi xəstəlikləri üçün faydalıdır. Astma və revmatizmə də müsbət təsir edir. Səs batması problemini həll edir. İştahanı açır. Guatr problemi olanlar yeməsin.
Kələm: Tərkibində yaşlanmanın qarşısını alan selenium mineralı təzə cild bəxş edir. Mədə və qida borusu xərçəngi riskini azaldır. Sadəcə kələm növlərində olan U vitamini mədə və bağırsağın daxili səthini qoruyur, yaraları sağaldır.
Göyərti: Tərkibindəki mədəni duzlar və vitaminlər sayəsində qanı mikroblardan təmizləyir, xəstəliklərə qarşı müqaviməti artırır. Böyrək daşlarını əridərək düşməsini asanlaşdırır. Qandakı şəkər nisbətini aşağı salır, güc vericidir, halsızlığa yaxşı təsir edir.
Kərəviz: Kükürdlü tərəvəzlərdəndir. Sakitləşdirir, qanı təmizləyir, kökəlməyə mane olur və böyrəklər üçün çox faydalıdır.
Razyana: Uçucu yağ tərkibli olduğu üçün qaynatmaq yerinə isti suda saxlamaq daha məsləhətdir. Ana südünü artırır. Kalsium, potasium mineralları, B vitamini ilə zəngindir. Bədən müqavimətini artırır. Müntəzəm istifadə edilsə, xolesterolu aşağı salar. Dəri sağlığı üçün faydalıdır. İmmunitet sistemi və sümükləri gücləndirir, ağciyər xərçənginə qarşı qoruyur, cinsi performansı artırır. Bağırsaqların düzgün çalışmasına yardım edir.
Göbələk: Yüksək enerji, potasium və protein tərkiblidir. Yağ tərkibi çox aşağıdır.
Kahı: Su tərkibi 95 %-dir. A vitamin tərkiblidir.
Cəfəri: Sidik qovucu olan cəfəri C vitamini ilə çox zəngindir. A vitamini və potasium üçün də yaxşı mənbədir. Təzə yeyilə, qaynadılıb suyu içilə bilər. Köpü yox edir. Yüksək təzyiqi aşağı salır. Ürəyin yorulmasının qarşısını alır, qansızlığı yox edir. Öd axınını asanlaşdırır, böyrək daşlarının düşməsinə yardım edir. Böyrək iltihabı olanlar cəfəri yeməməlidir.
Kartof: Tərkibində yüksək miqdarda nişasta, B və C vitamini olmasına rəğmən, bişirdikdən sonra bunlar yox olur. Tərkibində sinir sisteminin nizamlı çalışmasını əngəlləyən bəzi toksik maddələr də var və bunlar ancaq çox yaxşı bişirildiyində təsirsiz hala gəlir. Buna görə kartofu çox yaxşı bişirmək lazımdır. Vitamin itkisi çox yaşanmasın deyə qabığının incə soyulması vacibdir.
Beyindəki seratonin adlı kimyəvi maddənin özünü yeniləməsinə yardım edir. Antioksidanlarla çox zəngindir. Qandakı şəkər səviyyəsini aşağı salıb qanı təmizlədiyi üçün şəkər xəstələri rahat yeyə bilər. Susuzluğu və qaraciyər şişkinliklərini yox edir.
Sərt bir şey udulduğunda yad cismin zərər vermədən çıxmasını təmin edir. Əl və ayaq çatlaqlarına faydalıdır.
Sarımsaq: Enerji verir. Kükürdlə zəngindir. Xərçəng qoruyucusudur. A, B. C, P vitaminləri ilə zəngindir. Yüksək təzyiqi aşağı salır. Qanı təmizləyir. İştahanı açır. Qəbzliyi aparır. Revmatizm və oynaq ağrılarında faydalıdır.
Çuğundur kalsium, dəmir, maqnezium, potasium, A, C və B vitamin tərkiblidir. Sümük və dişləri gücləndirir. Daha çox suyu içilir. İştahanı açır. Bədəndəki toksinləri atmaq üçün həm yeyilməsi, həm də suyunun içilməsi faydalıdır. Mədə və qaraciyərə faydalıdır.
Qırmızı və sarı soğan: Sarı və ağ soğanların hər ikisi də güclü antioksidanlardır. İmmunitet sistemini gücləndirir. Qrip, soyuqdəyməyə qarşı sarımsaqla eyni təsiri var. Öskürəyi yox edir. Bronxları təmizləyir. Sümük əriməsinə faydalıdır. Qandakı şəkər səviyyəsinin düşməsinə yardım edir. Sidik qovucudur. Böyrəklərdə yığılan qum və daşların tökülməsinə yardım edir. Ekzema və dəri xəstəliklərində istifadə edilir. Ürək-damar sağlığı baxımından faydalıdır. Çiy yeyildiyində mədəni gücləndirir, sidiyi artırır. Ancaq mədə problemi olanlar çiy yeməsin.
Qırmız soğan isə siqaret çəkənlərdə toplanan nikotinin bədəndən atılmasında mühüm rol oynayır. Qanda yüksəlmiş lipit miqdarını aşağı salır. Öd kisəsini incəldərək qaraciyərin rahat çalışmasını təmin edir.
Turp: Əsasən qara turp çox faydalıdır və böyrəklərə yaxşı təsir edir. Potasiumla zəngindir. Toxluq hissi yaradır. İmmunitet sistemini gücləndirir. Yuxarı tənəffüs yolu infeksiyalarının müalicəsində yaxşı yardımçıdır.(metbuat.az)
