“Azərbaycanda qadınlar arasında QİÇS-ə yoluxmaların statistikasında yüksəlmə müşahidə edilir”.
Bu sözləri Ednews-a açıqlamasında “Hüquqi İnkişaf və Demokratiya" Vətəndaş Cəmiyyətinin İnkişafına Yardım İctimai Birliyinin sədri Zülfiyyə Mustafayeva deyib. Onun sözlərinə görə qorxulu statistika artmaqda davam edir.
”Orqanizmdə xüsusi hüceyrələr var ki, bunların işi hər hansı yad maddə haqda məlumatı dərhal immun sisteminə ötürməkdir. Beləcə, vəziyyətdən xəbərdar olan qoruyucu-immun sistem həmin yad maddəni məhv edir. İİV-nən yoluxmada həmin köməkçi, xəbərçi hüceyrələr zədələnir deyə istənilən yad maddə, məsələn, barmağa batan kiçik tikan xəstəni öldürə bilir. Ancaq orqanizmin özündə də tez-tez belə zərərli maddələr, o cümlədən xərçəng hüceyrələri inkişaf edir. Onları sağlam orqanizmin özü məhv edir. Lakin immun sisteminə xəbər ötürən hüceyrələr yoxdursa, bu zaman qoruyucu sistem işə düşə bilmir. Nəticədə daxildən və xaricdən meydana çıxan yad, zərərli maddələr orqanizmin özünü məhv edir, ölüm baş verir. Çox insanda İİV virusu ola bilər. Amma hər adamda bu virus immuniteti çökdürmür. QİÇS - Qazanılmış İmmun Çatışmazlığı Sindromu adlanan vəziyyət isə artıq çökmüş immun sistem deməkdir”.
Z.Mustafayeva bildirib ki, son illərdə İİV virusuna yoluxma hallarında yeni tendensiya müşahidə olunur. Onun sözlərinə görə, İİV-ə yoluxmaların əksər halları venadaxili inyeksiyalar səbəb olurdu, bu da narkomanlar arasında baş verirdi:
“Son illərin statistikasına görə isə hazırda əsasən heteroseksual, yəni qadın-kişi arasında cinsi münasibətlər yolu ilə İİV-ə yoluxmaların sayı artmaqdadır. Bu da əhalinin sayına çox böyük təsir edən faktordur. Təsəvvür edin, qadınlar eyni ginekoloji kabinetlərdən, alətlərdən istifadə edir, tibbi və ya digər prosedurlar edirsə, bu, yoluxmanın artmasına birbaşa vasitəçilik edir. Çünki hər gün eyni müayinəxanaya onlarla qadın gəlir”.
Birliyin sədri həmçinin İİV-ə yoluxmanın digər səbəblərindən də danışıb. O bildirib ki, ikinci ən təhlükəli yoluxma halının isə İİV virusunun anadan uşağa keçməsidir:
“Klinik protokollar tərtib olunur, bütün müəssisələrə hamiləliyin ilk 3 ayında İİV virusuna qarşı test pulsuz verilir, yalnız bu halların qarşısı alınmır. Bunun bir sadə yolu var, o da zamanında qan müayinəsindən keçməkdir.
Bu zaman əgər qadının bu virusa yoluxma halı aşkarlanarsa, hamiləliyin ilk 3 ayında 26 günlük ARV terapiya qəbul edilir və uşaq tam sağlam doğula bilir. Ölkədə bunun üçün bütün proseslər həyata keçirilir. Bu analar bilməlidirlər ki, doğuşdan sonra onlar övladlarını əmizdirə bilməzlər, çünki virusun 14 faizi övlada ana südü ilə keçir”.
Məsələ ilə bağlı İnfeksionist Nicat Əzimli isə qeyd edib ki, xəstəliyin insandan insana ötürülməsi cinsi mayelər və qan vasitəsilə baş verir. Onun sözlərinə görə əsasən cinsi əlaqə və qanlı prosedurlar zamanı insan QİÇS-ə yoluxa bilir:
“Xüsusilə, çox sayda cinsi partnyoru olan şəxslər qorunmadan cinsi əlaqədə olduqlarında onlar üçün real təhlükə var. Əlavə olaraq qanla təmasın mümkün olduğu mikro və ya makrotravmatik tibbi prosedurlarda sanitariya qaydalarına riayət olunmaması halında (stomatoloji, cərrahi, inyeksion və s), kosmetoloji prosedurlar zamanı (manikür, pedikür alətləri və s), narkotik maddələrin başqa şəxsdə istifadə olunmuş şprislərlə damara inyeksiyası ilə də insan yoluxa bilər. Bəzi hallarda isə təsadüfi olaraq xəstə şəxsdə istifadə olunmuş iynənin digər insanın dərisinə batması ilə (xüsusilə tibb işçilərində nisbətən çox rast gəlinir) yoluxmalar qeydə alınır. Qeyd olunan bölgələrdə bu faktorların hər hansı birinin və ya bir neçəsinin üstünlük təşkil etməsi həmin ərazilərdə QİÇS xəstəliyinin intensivliyini artıra bilər”.
Qeyd edək ki, Ümumdünya QİÇS-lə Mübarizə Günü 1988-ci ildən 1 dekabrda qeyd edilir. QİÇS-lə Mübarizə Gününün qeyd olunmasında əsas məqsəd dünya ölkələrini problemlə mübarizədə bir araya gətirməkdir.
Azərbaycanda QİÇS-ın statistikası...
Bu yaxınlarda keçirilən tədbir zamanı Səhiyyə Nazirliyinin Respublika QİÇS-lə Mübarizə Mərkəzinin direktoru Famil Məmmədov bildirib ki, hazırda Respublika QİÇS-lə Mübarizə Mərkəzində 8500 nəfər rəsmi qeydiyyatdadır. Onlardan 5903-ü kişi, 2597-si qadındır. QİÇS mərhələsində olan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı 1993 nəfərdir. 2016-2021-ci illər ərzində İİV-dən 1237 nəfər vəfat edib.
Mərkəzin direktoru son 10 ayda QİÇS-ə yoluxanların statistikasını qeyd edib:
“10 ayda virusa yoluxan 695 nəfər aşkar edilib. Onların 680 nəfəri Azərbaycan vətəndaşı olub. Bunun da 68 %-i kişi, 32 %-i isə qadın olub”.
Oğuz Ayvaz
