20 Yanvar faciəsindən 32 il ötür. 32 il əvvəl, məhz bu gün səhər saatlarında Moskvada bir qrup azərbaycanlı ziyalı sovet qoşunlarının Bakıda qırğın törətdiyi xəbərini alır və bu qırğına reaksiya vermək üçün bir neçə vacib addımlar atırlar. O ziyalılardan biri, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Moskva bölməsinin katibi, Nəsib Nəbioğludur. N.Nəbioğlu 32 il əvvəl Moskvada baş verən hadisələr barədə EDNews oxucuları üçün danışıb:

“20 Yanvar səhəri bir azərbaycanlı dostum mənə yaxınlaşdı və dedi ki, sovet qoşunları gecə Bakıda dinc əhaliyə qarşı qırğın törədib. Televizya və mətbuatda bu barədə heç bir məlumat yox idi. Biz qərara aldıq ki, Moskvadakı Azərbaycanın daimi nümayənəliyinə yollanaq. Nümayəndəliyə çatanda orada minlərlə azərbaycanlının toplaşdığını gördük. Məşhur simalardan Alla Axundova, Tofiq Məlikli, Abuzər Bağırov, Cəfər Sadıq Abbasov, İlham Bədəlbəyli və digərləri orada idi. Və həmin gün adı çəkilən ziyalılar Bakıdakı 20 yanvar qırğını ilə bağlı Mərkəzi Komitəyə böyük və kəskin bir müraciət yazdılar.

Sonra qərara alındı ki, böyük bir yürüş keçirilsin. Yürüşün təşkilatılarından və öndə gedənlərdən biri də mən idim. Moskvadakı Azərbaycan nümayəndəliyindən Mərkəzi Komitəyə qədər etiraz yürüşü keçirib, sözügedən müraciəti komitə üzvlərinə təqdim etdik. Yol boyu bəzi provakasiyalarla üzləşdik. Daş atanlar, söyüş söyənlər, “von otsyuda” – deyə, qışqıranlar var idi. Lakin biz çalışırdıq ki, provakasiyaya getməyək və şəhərdə yeni bir toqquşma yaratmayaq. Komitəyə müraciətimizi təqdim etdikdən sonra bizdən dağılışmaq tələb edildi. Lakin biz yenə nümayəndəliyə qayıtdıq. O nümayəndəlik Moskvadakı azərbaycanlıların qərargahına çevrilmişdi. Hətta bəzi dostlarımız orada yatıb dururdu".

Nəsib Nəbioğlu ümummilli lider Heydər Əliyevin o zamanlar Moskvada keçirdiyi mətbuat konfransından da danışıb. Onun sözlərinə görə, Heydər Əliyev İlham Əliyevlə birlikdə nümayəndəliyə gələrək sovet qoşunlarının Bakıda törətdiyi qırğınlara kəskin etirazını bildirib. O, həmçinin Heydər Əliyev başda olmaqla Rusiyadakı azərbaycanlı ziyalıların 20 Yanvar həqiqətlərini dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırmaq üçün atdıqları addımlardan da bəhs edib.

“O zamanlar Heydər Əliyevin mətbuat konfransı SSRİ miqyasında böyük rezonansa səbəb oldu. Heydər Əliyevdən savayı Rusiyadakı azərbaycanlı ziyalılar çalışırdılar ki, bütün dünyanın diqqətini Bakıda törədilmiş qırğına yönəltsinlər. Onlardan biri məşhur kinorejissor Rüstəm İbrahimbəyov idi. Rüstəm bəy, hadisədən xəbər tutan kimi Parisdə çalışan məşhur azərbaycanlı diplomat Ramiz Abutalıbova zəng etdi. Eşitdiyi xəbərdən sarsılan Ramiz bəy kritik və bir o qədər də riskli bir qərar verdi. Fransadakı jurnalistləri Bakıya göncərəcəkdi"

Lakin...

Nəsib Nəbioğlu söhbətinə davam edir...

"Məlum olduğu kimi sovet qoşunlarının Bakıda qırğın törətdiyi bir zamanda Bakıya fransız jurnalistləri göndərmək qeyri-mümkün idi. Lakin Ramiz bəy bu məsələdə öz diplomatik zəkasını nümayiş etdirdi. Əvvəlcə, onlar üçün Azərbaycan passportları düzəltdirdi, daha sonra isə Bakıdakı dostlarından onları qarşılamağı xahiş etdi. Ramiz bəyi o dövrdə bu əməlinə görə öldürə bilərdilər. Lakin o həyatı bahasına bu addımı atdı və 20 Yanvar faciəsini dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırdı.

Zamanla hadisələr səngidi, lakin 32 ildir Rusiyada yaşayan azərbaycanlılar hər il 20 Yanvar qurbanlarını anmaq üçün yenə o nümayəndəliyin binasına, hazırda Azərbaycan səfirlliyin yerləşdiyi məkana üz tuturlar...” – dəyə, şair Nəbioğlu qeyd edib.

Nicat İsmayılov