Bir sıra Avropa rəsmiləri bildiriblər ki, ABŞ-da gözlənilən seçkilər ərəfəsində onların hökumətləri arasında artan narahatlıq var. NYT (Nyu-York Tayms) qəzetində açıqlama verən bir neçə rəsmilərə görə Trampın qayıdışı NATO-nun məhvi deməkdir.

Doğrudanmı Donald Trampın bu cür niyyətləri ola bilər? NATO mövcudluğunu davam etdirməlidirmi?

Britaniyalı siyasi ekspert Petrik Uolş hesab edir ki, Qəzza münaqişəsinin ortaya çıxması bu cür düşüncələrin ana səbəblərindən biridir:

“Prezident Trampın əsas arqumenti ABŞ vergi ödəyicilərinin avropalıların lazımi səviyyədə ödəmədiyi bir təşkilatı maliyyələşdirməsi idi. O, bu əsasla NATO-nun mövcudluğunu şübhə altına alıb. Düşünürəm ki, bu, ABŞ-da, özünə NATO-da rol tapmaq istəyənlərə güclü motivasiya mənbəyi verdi və onlar bunun cavabını Ukraynada, Avropaya yaxınlaşan-Rusiya təhlükəsi olduğunu irəli sürərək tapdılar. Bunun həm də avropalıları Ukraynanın yükünü daşımağa və münasibətini dəyişməyə sövq etmək kimi xüsusiyyəti də var idi. Məsələn, Almaniya xarici siyasətini tamamilə dəyişdi. Təxminən bir il əvvəl bu dəyişən strategiya çox yaxşı görünürdü, lakin iki şey vəziyyəti dəyişdi. Əvvəlcə Ukrayna əks-hücumunun uğursuzluğu, ikincisi isə Qəzzada böhranının ortaya çıxması. Hər iki hadisənin baş verməsi Trampa Qərbin NATO qarşısındakı öhdəliklərini ləğv etmək və onu İsrailə ötürmək üçün yeni bəhanə yaratdı. Qərbdə NATO-nun Ukraynada məğlub olduğunu deyənlər var və bu, ümumi təsəvvürə çevrilsə, o, yenidən öz faydalılığını itirəcək. Beləliklə, indi alternativ arqument irəli sürülür ki, qalib Rusiya dayandırılmalıdır və lazım olan müdafiəni yalnız NATO verə bilər. Mənim şəxsi fikrim budur ki, Rusiya Ukraynada əldə etdikləri ilə kifayətlənəcək və Avropanın heç bir təhlükəsi yoxdur. Lazım olan şey ümumi təhlükəsizlik həllidir. Ancaq bu, yalnız ABŞ prezident seçkilərindən sonra həll oluna biləcək bir məsələdir”.

Amerikalı siyasi analitik Brendan Freyser isə qeyd edib ki, bu cür çıxışlar sadəcə Trampın səs toplama cəhdidir.

“Ümumiyyətlə NATO – nun ləğv edilməsi məsələsi 2000 – ci illərin əvvələrindən mövcud olan bir mövzu olub. Hətta ideyanı ilk irəli sürən şəxslərdən biri də Putin olub. Əlbəttə bu təəccüblü deyildi o, zamanlar lakin NATO daxilində, irəli sürülən fikirə tərəf çıxan siyasətçilər də var idi. Alyansın əsas məqsədi SSRİ – nin genişlənməsinin qarşısını almaq idi. SSRİ dağıldı lakin bu ittifaq dağılmadı, çünki Qərb, ələxsus da ABŞ maraqlarına zidd idi. Rusiya Sovetin varisi olaraq davam etməkdə idi. Trampın isə siyasətçilərdə bu cür perspektiv yaratmasının səbəbi başa düşüləndir. O, keçmişdə də İttifaqın artıq yararsız olduğunu müdafiə edənlərdən biri olub. Amerika cəmiyyətində də ABŞ – ın Avropanın işlərindən uzaq qalmalı olduğunu müdafiə edən böyük bir zümrə var. Trampın burada məqsədi, hər bir siyasətçi kimi bütün fraksiyaları yoxlamaqdır. Prezidentliyə namizəd  verən hər bir siyasətçi seçkilərə yaxın dövrdə bu cür, maraqlı, radikal çıxışlar edirlər. Lakin gerçəkləşəcəyini yenə də düşünmürəm. Rusiya nə qədər müharibəni dayandırsa da, hər formada işi riskə almaq olmaz”.

Əkbər Novruz