Son illərdə Azərbaycanda qəzet və jurnallara olan maraq çox aşağıdır.
Demək olar ki, insanlar nə qəzet, nə də jurnal oxuyur. Buna səbəb kimi isə yeni medianın inkişafı, internetin və digər elektron informasiya vasitələrinin populyarlığı göstərilir.
Maraqlıdır ki, Azərbaycandan illər əvvəl Qərbdə yaranan elektron jurnalistika, onların kağız nəşrinə heç də marağı azalda bilməyib. Bu ölkələrin sakinləri bu günə qədər özlərində ənənəvi qəzet oxuma vərdişini qoruyub saxlaya bilib.
Yeni Mediaının inkişafı prosesə nə qədər təsir edir? Azərbaycanda qəzet nəşrləri niyə bağlanır?
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin sədri Elçin Şıxlı Ednews-a açıqlaması zamanı bildirib ki, Azərbaycanda ənənəvi media sahə çökmüş vəziyyətdədir:
“Müasr mediada yeni texnologiyalardan istifadəsinin artması və ənənəvi medianın geridə qalmasının əsas səbəbi 2 media sahəsi arasında çeviklik məsələsidir. Yeni mediada ictimaiyyət xarici xəbərlərə daha çox üstünlük verir.
Ölkə ilə bağlı xəbərlər isə daha sürətli internet saytları və sosial şəbəkələr vaitəsilə ötürüldüyü üçün qəzet və jurnallara ehtiyyac qalmır. Eyni zamanda istisnalı xəbərlərdən başqa demək olar ki, bütün formatlı informasiyalar pulsuzdur və qəzetə pul ödəməyə lüzum qalmır. Azərbaycan daxilində media o qədər dar çərçivə ilə məhdudlaşdırılıb ki, ənənəvi qəzet və jurnallar buna görə kontent verə bilmirlər. Həqiqətən jurnalistika tənqiddən ibarətdir.
Əgər jurnalistika tənqid vasitəsilə ictimaiyyətin problemlərini işıqlandırmadan olduğu kimi qoyursa, bu təbii ki, oxucu üçün maraqlı olmayacaq. İnsanlar əsəsən ictimai, sosial, siyasi, iqtisadi və sosial problemləri göz önünə qoyan və bunların həll yollarını göstərə bilən media sahəsi istəyir. Azərbaycanda isə bu demək olar ki, yoxdur.
Əgər varsa da kifayət deyil. Təəsüflər olsun ki, Azərbaycanda yeni medianın öndə gələn platformaları “Tiktok” kimi bayağı platformalardır”.
Əməkdar jurnalist əlavə olaraq qeyd edib ki, bəzi ölkələrdə xüsusəndə Qərbdə ənənəvi medianın təsir imkanları azalsa belə, yeni media ilə paralel şəkildə inkişaf etdirildiyi üçün tamamilə məhv olmayıb:
“İstər poçt sistemi, istərsə də qəzet və jurnal nəşrləri olsun orada hələ də lazımlıdır. Dediyim kimi onlarda kontent zəifliyi yoxdur. Nəşriyyatlar o zaman bağlanır ki, özlərini maliyyə cəhətdən təmin edə bilmirlər. Bizim özünü təmin edə biləcək nə yeni, nə də ənənəvi mediamız var”.
Qərb necə ənənəvi qəzet və jurnal nəşrini qoruyub saxlaya bilir?
Almaniyalı jurnalist Yan Flayşbauer Ednews-a açıqlaması zamanı bildirib ki, Avropanın uzun illərdən bəri davam edən qəzet oxuma mədəniyyəti var.
“Aİ-nin 27 ölkəsində vətəndaşlar arasında yazılı mətbuatın populyarlığı son on ildə azalıb, gündəlik çap mətbuatı istehlakının penetrasiya nisbəti 2012-ci ildəki 37 faizdən 2022-ci ildə 21 faizə düşüb.
Bunlara baxmayaraq, Böyük Britaniya, Almaniya, ABŞ, Kanada kimi ölkələrdə müasr medianin inkişafına rəğmən ənənəvi medianıda qoruyub saxlayıblar. Bunun əsas səbəblərindən biri ilk jurnalistika modeli Britaniyada, İlk çap qəzetləri isə Almaniyada 1609-cu ildən nəşr olunmasıdır.
Ümumiyyətlə biz qərblilər özümüzün kəşfi olan şeyləri qoruyub saxlamağı sevirik. Doğrudur ənənəvi media daralsa da onu digər ölkələr kimi məhv etməmişik. Digər səbəb kimi Britaniya və Almaniya kimi ölkələrdə qəzet adlı bir mədəniyyəti var.
Telefon,kompyuter və s. vasitələrlə informasiya almaq daha maraqsız və sadə gəlir. Baxmayaraq ki, müasr media daha çevikdir”.
Xəyal Ramiz
