Banklarda 2024-cü ilin yanvar ayı üzrə nağd pul kreditinin şərtləri araşdırılıb. Araşdırmaya əsasən, manatla istehlak krediti verən bankların faiz dərəcələri 9.5%-26% aralığında müəyyən edilib. Bankların 2024-cü ilin yanvar ayında manatla istehlak kreditləri üçün müəyyən etdiyi faiz dərəcələri normadan yüksəkdirmi? Normalda Kredit müddəti və kredit məbləği üçün hansı şərtlər təyin olunmalıdır? Buna əməl olunurmu? Özəl və dövlət bankları arasında faiz dərəcələrinin müqayisəsi yüksəkdirmi?

Məsələ ilə iqtisadçı Natiq Cəfərli Ednews-a açıqlaması zamanı bildirib ki, bankların faiz dərələrinin müəyyənləşdirilməsində elə bir norma yoxdur ki, bunun normadan aşağı və ya yuxarı olmasını dəqiqləşdirmək mümkün olsun: 

“Normal şəkildə rəqabətli mühitdə banklar bir-birilərinə rəqib olduğu üçün faiz dərəcələri ilə müştəri cəlb etməyə çalışırlar. Yəni faiz dərəcələrini aşağı salaraq daha çox müştəri əldə edirlər.

Problem ondan ibarətdir ki, ümumi bank sektorunun 3/2 hissəsi, yəni 75 faizə yaxını 4 bank üzrə inhisarlaşıbdır.

Əsasəndə öz qaydalarını diqtə edə bilirlər. Faiz dərəcələri iki məsələdən asılıdır. İlk olaraq Mərkəzi Bankın uçot dərəcələrindən asılıdır. Hazırda da uçot dərəcələrinin azalması tendensiyası başlasa da, yenə də yüksəkdir.

İkinci olaraq isə rəqabətli mühitdən asılıdır. Yəni bank sektoru üzrə inhisarlaşma bir sıra problemlərə yol aça bilir.

Burada hansısa normativ aktlar və ya dövlətin ümumi formada diqtə edə biləcəyi faiz dərəcələri yoxdur. Əgər Mərkəzi Bank faiz dərəcələrini aşağı salarsa bu da bankları da məcbur edir ki, dərəcələri aşağı salsın.

Digər tərəfdən də bank sektorunda rəqabətli mühit artdıqca, çox çeşidli aktorlar olduqca onlar müştəri  cəlb etmək üçün faiz dərəclərinin aşağı salınmasında daha da maraqlı olurlar”. 

İqtisadçı əlavə olaraq bildirib ki, Azərbaycanda bank sistemi təmərküzləşmiş haldadır:   

“10 ilin statistikasına baxsaq onlarla bank bağlanıb və ya digər bankların əhatəsinə girərək inhisarlaşma prosesini gücləndiribdir. Hazırda isə bütün bank sektoru 4-5 bankın əhatəsindədir və onlar ümumi qaydaları müəyyənləşdirə bilirlər”. 

Xəyal Ramiz