Azərbaycanın XİN rəhbəri Ceyhun Bayramov ABŞ rəsmisi ilə Ermənistanla sülh müqaviləsini müzakirə edib.
ABŞ-ın Qarabağda Sülh yaratma cəhdləri nəticə verə bilərmi? Rusiya ilə qarşı-qarşıya gəlmək ABŞ üçün dezavantaj sayılırmı? Azərbaycan regionda uzun illər istədiyi sülhü bərqərar edə biləcəkmi?
Ednews məsələ ilə bağlı tanınmış politoloqların münasibətini öyrənib.
Məsələ ilə bağlı danışan siyasi şərhçi Natiq Miri xüsusi olaraq vurğulayıb ki, Qarabağda sülh yaradacaq dövlət Azərbaycandır.
”Heç bir xarici ölkə Qarabağda sülh yaradacaq gücdə deyil. Bu gün Qarabağda sülh yaratmaq adı altında fəaliyyət göstərən bir Rusiya var. Lakin əslində Rusiya Qarabağda sülhə amil olacaq ən böyük əngəldir. ABŞ Azərbaycan Ermənistan arasında Qarabağ məsələsinin tamamilə çözümə qovuşması prosesi müstəvisində fəaliyyət göstərir. Azərbaycanın sülh müqaviləsi ilə bağlı Ermənistana təklif etdiyi sənəd ABŞ-ın təşkil etdiyi görüşdə müzakirə predmeti olub. Müzakirədə Ermənistan özünün razı olub-olmadığı məqamları açıqlayıb. Bu yöndə müəyyən müzakirələr aparıldı. Çox təəssüf ki, dekabrın 7-də Brüsseldə Azərbaycan Ermənistan dövlət rəhbərlərinin yeni görüşü planlaşdırılırdı ki, Ermənistan bu görüşü sabotaj etmək üçün Fransa prezidenti Makronun iştirak şərtini ortaya qoydu. Bu görüşün demək olar qarşısını aldı. Onlar elə bir vəziyyət yaratdılar ki, guya Azərbaycan bu görüşü sabotaj edir. Hansı ki, Azərbaycan bitərəfliyini itirən Fransa prezindentinin iştrakına qarşı çıxıb. Ölkəmiz heç vaxt bu görüşə qarşı çıxmayıb. Sülh müqaviləsinin imzalanması yönündə hər zaman öz maraqlarını ifadə edib və etməkdədir. Ona görə ABŞ-ın bu prosesdə ən böyük töhfəsi Ermənistana ciddi təzyiqlər etməklə onları yola gətirmək, Qarabağdan birdəfəlik imtina etməsini təmin etmək, ayrıca Qarabağın separat rejimini və ona məxsus terror ünsürlərinin maliyyələşdirməsini bir mənalı olaraq dayandırmağa nail olsalar, həmçinin slüh müqaviləsini bu kontekstdə imzalatmaq imkanı yaratsalar Rusiyanın Qarabağda varlığının üstündən xətt çəkəcək”.
Politoloq Oktay Qasımov açıqlamasında qeyd edib ki, ABŞ-la Rusiya arasında Ukraynada gedən savaş nəticəsində geosiyasi rəqabət davam edir. Bu rəqabətin yansımaları da artıq Cənubi Qafqaza sıçrayıb.
“Azərbaycan və Ermənistan münasibətlərinin tənzimlənməsi əsasında tərəflərin rəqabəti də göz önündədir. 44 günlük savaşdan sonra Rusiya proseslərdə aktiv rol aldı. Bu aktivliyin nəticəsində 10 noybar – 3 tərəfli bəyanatı ortaya çıxdı. Digər tərəfdən Rusiya bir müddət təşəbbüsü əlində saxladı, amma prosesi irəli apara bilmədi”.
Politoloqun sözlərinə görə ABŞ may ayından başlayaraq bu proseslərə müəyyən aktivlik göstərdi. O dövrdən bəri ABŞ-ın dövlət katibi Blinkenin həm Azərbaycan prezidenti, həm də Ermənistan baş naziri ilə telefon danışıqları olub.
“Bundan başqa, Blinkenin müavini Domfrit həm Azərbaycana, həm də Ermənistana iyun ayında səfər edib. Sülh məsələləri müzakirə edilib. Hal-hazırda ABŞ-ın mövqeyi ATƏT-in keçmiş Minsk qrupunun digər iki üzvündən konstruktiv şəkildə fərqlənir. Bu ana qədər sərgilədiyi mövqe ondan ibarətdir ki, bölgədə sülh əldə olunsun. İki ölkə arasında sülh müqaviləsi imzalansın. ABŞ, mənim fikrimcə konstruktiv formada, qərarlı olsa bölgədə, prosesdə sülh yarada bilər. Çünki ABŞ-ın məqsədlərindən biri Rusiyanı Cənubi Qafqazda sıxışdırıb çıxarmaqdır. Bunun da ən rahat yolu Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin imzalanması gərəklidir”.
Qeyd edək ki, Görüş zamanı Azərbaycan-Ermənistan normallaşma prosesi, Vaşinqton görüşü də daxil sülh müqaviləsinin elementləri üzrə aparılan ikitərəfli danışıqlar və bundan irəli gələn məsələlər, kommunikasiyaların açılması və delimitasiya prosesi üzrə cari vəziyyət müzakirə olunub.
Oğuz Ayvaz
