Azərbaycan-Ermənistan arasında sülh müqaviləsi hələ də imzalanmayıb. Ermənilərin təxribatları, bəhanələri, havadarları barışa əngəl törətməkdə davam edir. İşğalda olan Xankəndi, Xocalı əraziləri diplomatik yolla Azərbaycana qaytarıla bilərmi? Yoxsa antiterror əməliyyatları üçün zəmin yaradılır?
Ednews məsələ ilə bağlı tanınmış siyasi şərhçilərin münasibətini öyrənib. Cavabları təqdim edirik:
Politoloq Murad Sadəddinov sualın çox ağır olduğunu dedi. O, qeyd etdi ki, bu məsələyə birmənalı cavab vermək çətindir.
“Azərbaycan böyük bir beynəlxalq aləmin üzvidir. Ona görə istər-istəməz istənilən hərbi və yaxud planlaşdırdığı əməliyyatı həyata keçirərkən dünya quruluşunu, böyük gücləri, regionda və ərazimizdə olan proseslərə diqqətini nəzərə almaq lazımdır. Hərbi əməliyyat da keçirdə bilərik. Bizim əlimizdə kifayət qədər hərbi gücümüz, diplomatik əsaslarımız mövcuddur. Amma dünya reallığını nəzər alaraq biz görürük ki, nə qədər Azərbaycana qarşı, xüsusi olaraq Ermənistana tərəf olan müsbət meyilli böyük güclərdə olan faktorları diqqətə almalıyıq. 44 günlük müharibədə ordumuz müasir silahlarla düşmənə qarşı müharibə apararkən Azərbaycana qarşı nə qədər ədalətsiz tələblər oldu, əsassız yerə günahlandırdılar. Hesab edirəm ki, gec-tez biz oranı nəzarətə alacağıq. Qalan ərazililərimiz işğaldan azad etmək üçün yetərincə əsasımız var. Beynəlxalq trendləri də nəzərə alaraq biz bu prosesi elə bir formada keçirməliyik ki, mümkün qədər Azərbaycana qarşı az təzyiqlər olsun. Diplomatik meydanda az itkilərlə həyata keçirək. Güc variantı mümkündür. Lakin onun nə zaman, hansı dövrdə həyata keçirilməsi əsas faktordur. Bununla paralel olaraq diplomatik və informasiya təminatını reallaşdırmaqdır”.
Politoloq Elçin Mirzəbəyli açıqlamasında bildirdi ki, 10 noyabr bəyanatının imzalandığı zaman kəsiyində bir sıra məsələlərlə, o cümlədən Xocalının de-fakto Azərbaycanın nəzarətinə verilməsi ilə bağlı şifahi razılaşmanın olduğu barədə ehtimallar mütəmadi olaraq, dilə gətirilir.
“Azərbaycan və Rusiya rəsmilərinin açıqlamalarında da şifahi razılaşmalarla bağlı bəzi ötəri xatırlatmaların yer alması, bu xüsusda ifadə olunan ehtimalların həqiqiliyinə olan inamı daha da artırır. Amma Xocalının hazırda Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti səlahiyyət zonasına daxil olduğu reallığı, təəssüf ki, hələ də dəyişməyib. Xankəndiyə gəldikdə isə, bu tarixi və hüquqi Azərbaycan şəhəri ilə bağlı məsələ bir az fərqlidir. Məlum olduğu kimi sözügedən ərazi de-fakto separatçıların və qanunsuz hərbi birləşmələrin nəzarətindədir. Azərbaycanın son günlər Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti səlahiyyət zonasına daxil olan əraziləri ilə bağlı rəsmi Bakının atdığı addımlar separatçıların “kürkünə birə salsa” da, hələlik Xankəndi də daxil olmaqla sülhməramıların müvəqqəti “məskunlaşdığı” yaşayış məntəqələri üzərində suveren hüquqlarımızın bərpası ilə bağlı genişmiqyaslı və sərt tədbirlərin həyata keçiriləcəyi gözlənilmir. Separatçıbaşı, müharibə canisi Araik Arutunyanın dəstək məqsədilə Fransaya səfər etməsi də sübuta yetirir ki, rəsmi Bakı ilə Azərbaycanın erməni əsilli sakinləri arasında birbaşa təmasın qurulmasına maneə yaratmaq cəhdləri, hələlik davam edəcək və separatçılar bu məqsədlə Fransanın “xidmətləri”ndən yararlanmağa davam edəcəklər”.
Politoloqun sözlərinə görə Azərbaycanın Xarici İşlər naziri Ceyhun Bayramovla görüşdə Rusiyanın xarici siyasət idarəsinin rəhbəri Sergey Lavrovun Fransanın Cənubi Qafqazdakı proseslərə müdaxilə cəhdləri ilə bağlı səsləndirdiyi fikirlər rəsmi Moskvanın da ermənilərin ənənəvi manipulyasiyalarından razı qalmadığını göstərir.
“Bu baxımdan, rəsmi Moskvanın yaxın perspektivdə şifahi razılaşmaların müəyyən bir qismini gündəmə gətirməsi və Xocalı üzərində suveren hüquqlarımızın bərpası üçün bir sıra addımların atılması mümkündür”.
Oğuz Ayvaz
