Zəngəzur dəhlizinin açılması regionda ticari əlaqələrin barpa edilməsinə şərait yarada bilər. Ermənistanın layihədə maraqlı olmaması onun region daxilində daha da "qapalı ölkə" olmasına yol açır.
Bununla bağlı Ednews-a açıqlamasında danışan siyasət və beynəlxalq münasibətlər eksperti İsmail Cingöz İranın manipulyasiyası ilə Ermənistanın dəhliz layihəsindən kənarda qalacağını bildirib.
“Zəngəzur dəhlizinin açılması Azərbaycan, Ermənistan, Rusiya, İran və Türkiyəni birbaşa əlaqələndirir. Çindən Londona, Hindistandan Moskvaya qədər uzanan qaz boru kəmərinin açılması bir çox dünya ölkələrinin iqtisadiyyatına töhfə verəcək. Ermənistan bu layihədən ən çox xeyir alacaq ölkə olmasına baxmayaraq, məsələdə aktiv iştirak etmir. Çünki, dəhlizi tamamilə kontrol altına almağa çalışan bir Ermənistan mövcuddur. Ermənistan bu məsələdə özünün vazkeçilməz bir ölkə kimi nümayiş etdirməyə çalışır. Bunu həm Qərb, həm də erməni diaporası tələb edir. Özünü ön ön plana çıxarmağa çalışan İrəvan Zəngəzur dəhlizinin açılmasına razılıq verməsə İran ərazisindən yeni bir layihə yaradılacaq, bu halda ən çox Ermənistanın özünə zərər verər. Əslində hal hazırda İran vasitəsilə bir yol mövcuddur və Tehran bu yoldan ciddi səviyyədə maddi vəsait əldə edir. İran elə uzun illərdir ki, bu yolun öz ərazisindən keçməsini dəstəkləyir. Ermənistandan fərqli olaraq İran bu maddi və strateji potensiallı fürsəti əldən vermək istəmirdi. Əgər qaz dəhlizi açılarsa İran böyük ehtimal ki, bu layihədən kənar qalacaq. Buna görə də Ermənistan fürsəti itirmədən ərazisindən keçəcək dəhlizə razılıq verməlidir, əks təqdirdə qazanan yenə də İran olacaq”.
Ölkələr Türkiyə ilə İran arasındakı zəif münasibətlər yolun Zəngəzur əvəzinə İrandan keçməsinə mane olmayacaq.
“Avropadan Asiyaya bir çox dövlətlərin layihədə iştirak edəcəyini nəzərə alsaq, İranın niyə Ermənistanı razılıq verməməsi üçün manipulyasiya etdiyini anlamaq olar. Rəsmi Tehran beləcə yolun Zəngəzurdan yox, İran ərazisindən keçməsinə şərait yaratmağa çalışır. Demək olar ki, Ermənistan tərəfi asanlıqla manipulyasiya oyununa aldanır. Bu problemi Türkiyə, Ermənistan və Azərbaycan öz aralarında həll edilə bilər. İran isə sadəcə olaraq qazanc fürsətini itirmək istəmir. Azərbaycan isə Zəngəzur dəhlizinin həyata keçiriləcək layihələr üçün o qədər də vacib olmadığını açıqlayaraq əslində onun Ermənistana ehtiyacı olmadığını açıq şəkildə ifadə edib. Türkiyənin İranla münasibətlərinə gəldikdə isə, sözssüz ki, iki ölkə arasında hər nə qədər soyuq münasibətlər olsa da, layihənin böyüklüyü onların bu münasibətləri kənara qoymasına yola açacaq.
Nəticə etibarilə, Azərbaycan neft və qaz ixracatçısı kimi dəhlizin açılmasında ən çox maraqlı olan ölkədir. Bakı üçün dəhlizin İrandan ya da Ermənistandan keçməsi fərq etmir. Görünür, İran daha tez davranaraq dəhliz məsələsində üstünlük qazanacaq, Ermənistan isə öz qərarsızlıq siyasətinə qurban gedəcək”.
Fərid Axund
