ABŞ-ın "The Tool Shed Group"un yaradıcısı və rəhbəri Ceyson Katzın dünya şöhrətli azərbaycanlı alim, qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsinin banisi Lütfi Zadə haqqında düşüncələrini Eurasia Diary portalına göndərib.

Həmin yazını təqdim edirik.

“Quranın Yunus surəsində deyilir: "O, həyat verir və can alır, siz ona geri dönəcəksiniz."

Keçən həftə bizim əziz dostumuz, professor Lütfi Zadə dünyasını dəyişib. Bir gözümüzdə yaş digərində təbəssümlə dahi alimi yad edir, onun şərəf dolu həyatının şanlı səhifələrini vərəqləyir, xatirələri bölüşür və  orada mənim kiçik də olsa rolumdan danışırıq.

O, çox gözəl insan, öz vətəni ilə son dərəcə qürur duyan Azərbaycan oğlu idi. Barəsində çoxlarının geniş bilgiyə malik olmadığı müasir dünyaya töhfə vermiş dahi alim, riyaziyyatçı və mühəndis. İnsanlar ona tez-tez məsləhət üçün müraciət edirdi. O, həyat yoldaşı və ata idi.

Lütfi Zadə haqda daha çox şey demək olar. Mən onu insan kimi və heç bir zaman tam başa düşə bilməyəcəyim, lakin gündəlik həyatımın bir hissəsi olaraq qəbul etdiyim alim kimi tanıyırdım. Mən onu dünya tarixində xüsusi çəkisi olan "doğma şəhərimin qəhrəmanı" kimi tanıyırdım. Mən onu ikinci vətənim, Azərbaycanda hörmət edilən insan kimi tanıyırdım.

Onun xoşladığı kimi desək, professor Zadə məni əziz dostu o zamankı baş konsul, indi isə səfir olan Elin Süleymanovla bir yerdə işləyən həvəsli gənc kimi tanıyırdı. Professorla görüşəndə biz xarici siyasət və onun çox sevdiyi elm barədə danışırdıq. Biz söhbət edərkən qızğın müzakirələr aparırdıq, lakin elmdən söz düşəndə o mənimlə mülayim  danışırdı. Biz ailə, din, siyasət və onun sevdiyi Azərbaycan barədə danışırdıq. Məzmun etibarilə o məni Azərbaycanla çalışan amerikalı gənc kimi tanıyırdı.

Professor Zadə o zaman "qeyri-səlist məntiq" nəzəriyyəsi ilə məşhurlaşdı. Onun bu nəzəriyyəsi daha əvvəl uğur qazanmış yüksək sürətli dəmir yolu, smatrfonlar, planşetlər, vertolyotlar üçün uçuş zamanı yardım, metro sisteminin idarəedilməsi, avtomobillər üçün yanacaq sərfiyyatının  azaldılması və zəlzələnin qabaqcadan söylənməsi və s. barədə nəzəriyyələrin uğuru ilə birbaşa əlaqəli idi.

Biz hamımız professor Lütfi Zadəni hər gün həyatımızda hiss edirik. Onun qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsi bir neçə onilillik sonra həyatımızı daha təhlükəsiz və yaxşı edəcək.

Mən ilk dəfə professor Lutfi Zadə ilə Almaniyada Frankfurt aeroportunda tanış oldum. Daha öncə bəhs etdiyim dostum, səfir Süleymanov uzun illərdən sonra professorun Azərbaycana ilk səfərini təşkil etdi. Səfir professorun bir terminaldan digər terminala getməsindən çox narahatlıq keçirirdi və mənə tapşırılmışdı ki, bu cür geniş Frankfurt aeroportunda onu tapım və onun rahat uçuşu üçün əlimdən gələni edim. Aeroportun bir neçə terminalından onu çağırdıqdan sonra, giriş qapıya tərəf gedərkən gördüyüm hər yaşlı insandan onun Lütfi Zadə olub olmadığını soruşurdum. Nəyahət onu tapdım və beləliklə sarsılmayacaq bir dostluq münasibətimiz yarandı.

Professor Lütfi Zadə digər həmvətənləri kimi dahi, comərd, hər kəs tərəfindən sevilən bir şəxs idi. Onun yaşadığı və dərs keçdiyi Berklidə hər dəfə müəyyən səpkidə konfrans olurdu və o bu tədbirin müvəffəqiyyətli olması üçün öz iştirakı ilə və birbaşa dəstəyi ilə daim yardım edirdi. O, xanımı ilə birgə Berklidə olan evində mənim ögey qızıma Berkli Universitetinin imkanları və riyaziyyat sahəsində gələcək karyerası barədə öz məsləhətlərini verirdilər.

Lütfi Zadə Azərbaycanın oğlu idi, elmin oğlu idi, yəhudi xalqının oğlu idi və bizim hər birimizə oğul idi.

Yəhudi dilində belə bir deyim var: “Qoy onun xatirəsi daim xoş olsun.” Professor Zadə, biz səni bir daha görəcəyik.”