Dünyada insanların etdiyi ən böyük qəddarlıq heyvanlar üzərində müxtəlif məqsədlərlə, xüsusilə də kosmetik məhsulların effektivliyini yoxlamaq adına sınaqların aparmasıdır. Bu sınaqlar nəticəsində hər il siçanlar, dovşanlar, itlər, pişiklər daxil olmaqla 110 milyondan çox heyvan laboratoriyalarda öldürülür və ya həyatda qalanlar isə hələ də sınaqlar zamanı istifadə edilir.
Xatırladaq ki, 2015-2019-cu illərdə 300 milyondan çox heyvanın üzərində ağrıkəsici dərmandan istifadə edilmədən sınaqlar aparıldığı aşkarlanıb.
Heyvanların zorla radiasiyaya və zəhərli qazlara məruz qalması, bədənlərinə zərərli maddələrin yeridilməsi və s. səbəblərdən onlarda yaranan ciddi tibbi nəticələri hər kəsə göstərmək məqsədilə “Save Ralph – Ralfı qurtar’ adlı qısametrajlı çizgi filmi də çəkilib. Dünyada böyük səs gətirən bu video ağıllarda bir çox sualın yaranmasına səbəb olsa da, əksəriyyəti hələ də cavabsız olaraq qalır.
Bəs heyvanlar üzərində sınaq aparmaq nə dərəcə doğrudur?
“Royal Vet” baytarlıq klinikasının baş həkimi Tərlan Cavadov heyvanlar üzərində aparılan sınaqların düzgün və etik bir davranış olmadığını bildirib.
“Heyvanlar üzərində bu cür sınaqların aparılması etik deyil. Daha çox bu sınaqlar ağ siçanlar üzərində aparılsa da, onlar da canlıdır və kosmetik məhsullar üçün məşhur brendlər onların ölümünə səbəb olur. Canlılar üzərində belə bir məqsədlə sınaq aparılmasının tərəfdarı deyiləm”.
Baytar təklif edir ki, əgər çox istək varsa şirkətlər zəhmət çəkib bu sınaqları məhsullarından istifadə edənlərin üzərində həyata keçirsinlər. Onun sözlərinə görə, heyvanlara bu cür əziyyət verilməsinin yolverilməz olmasını bir daha vurğulayıb.
“Mənim fikrimcə, həmin şirkətlər meymun, pişik və s. kimi məsum heyvanlar əvəzinə onların məhsullarını alan və ya orada işləyən insanların üzərində sınaq aparmalıdır. Bu daha ədalətli olardı.”
Heyvan haqları üzrə müdafiəçi Elmin Alişanov müsahibə zamanı bildirib ki, müasir dövrdə belə sınaqlara alternativ variantlar tapmaq olar.
“Hazırki dövrdə elm və texnikanın sürətlə inkişaf etdiyini nəzərə alsaq, sınaqları heyvanlardan istifadə etmədən başqa formalarda həyata keçirmək mümkündür. Lakin, maliyyə xərcləri yüksək olduğundan məşhur brendlər bu üsullara üstünlük vermir”.
O, həmçinin heyvan sınaqlarının dayandırılmasının bütün insanların səyləri ilə mümkün olduğuna inanır.
“Düşünürəm ki, əgər bu zülmü dayandırmaq və dəyişikliklər etmək istəyiriksə, bu ancaq bütün insanların yardımı ilə baş tuta bilər”.
Bəs, dində bu vəziyyət necə qiymətləndirilir? Heyvanları bu cür əziyyətlərə düçar etməyə icazə varmı?
Suallarımıza cavab tapmaq üçün ilahiyyatçı Tural İrfana müraciət etdik. O, Ednews-a açıqlaması zamanı bildirib ki, ümumiyyətlə, heyvanlara zərər vermək dində böyük günahlardan sayılır.
“Dini cəhətdən insanlara, heyvanlara işgəncə etmək və zərər vurmaq olmaz. Əgər sınaq aparılmalıdırsa, bu ölmüş heyvanlar üzərində olmalıdır. Canlı heyvanı sınaq zamanı yaralamaq və ya öldürmək böyük günahdır. İslam dini buyurur ki, iş görərkən halal yollardan istifadə edin. Elmdəki nailiyyətləri nəzərə alaraq, mütləq şəkildə bunun alternativ yolları tapılmalıdır”.
Aysel Bədəlova
