“Kim sevirsə idmanı bir, iki, iki, üç, dörd. Poladdan olar canı, bir, iki, üç, dörd”.
Hələ uşaq zamanından qulağımızın alışdığı bu mahnı bizi cəmiyyət olaraq idmana, sağlam həyat tərzinə və şux qamətə sahib olmağa ruhlandırıb. Lakin əksər insanlar işin çoxluğu və vaxt çatışmazlığını bəhanə edərək bu ənənəni sona qədər davam etdirə bilmir.
Pilates, yoqa, fitnes…
İdman etməyin xroniki yorğunluğun və stresin aradan qaldırılması, qan dövranının sürətlənməsi, orqanizmin gec qocalması kimi insan sağlamlığına təsir edən müsbət cəhətləri mövcuddur. Lakin, kapitalizm sayəsində başqa bir formaya bürünən gözəllik qavrayışı insanların idmana yönəlmə məqsədini dəyişdirib. Nəticədə, insanlar, xüsusilə də qadınlar digərlərindən “daha arıq və formada” görünmək üçün saatlarını idman zallarına sərf edir və uzun müddət düzgün qaydada edilməyən idmanın ciddi fəsadları ilə üzləşirlər.
Bu “uğur”a gedən yolda yalnızca idman etməklə kifayətlənməyən qadınlar və kişilər qəbul etdikləri qidalarda dəyişikliklər edərək qarşıya qoyduqları “ideal bədən”ə tez bir zamanda çatmağı hədəfləyirlər. Hamının haqqında “ekspert” qədər biliyə sahib olduğunu düşündüyü “Sağlam qidalanma” anlayışı son zamanlar gündəmi zəbt edib. Sağlam qidalandıqlarını düşünərək qidaların miqdarını azaldan və durmadan yanlış idman edənlər ən sonda insani olume götürə biləcək anoreksiya, bulimiya və s. xəstəliklərdən əziyyət çəkirlər.
Bəs, idmanla məşğul olanların niyyəti göstərişdir yoxsa sağlamlıq?
JV Fitnes mərkəzinin məşqçisi Səbinə Məhərrəmova Ednews-a açıqlamasında qadınların idmanı əsasən arıqlamaq məqsədilə etdiyini və bu məsələ ilə bağlı çox məlumatlı olmadıqlarını bildirib.
“Qadınların 90%-i arıqlamaq məqsədilə zala gəlir və bədənlərinin müəyyən nahiyələrinin formasının dəyişməsini istəyirlər. Lakin, hansısa xüsusi nahiyyədə arıqlama və ya kökəlmə olmadığından bütün bədən əzələləri eyni formada məşq olunmalıdır ki, əzələlər proporsional inkişaf etsin. Məşq edənlərin əksəriyyəti əzələlərin necə inkişaf etdiyini bilmədiyindən yanlış fikirlərə sahibdirlər və zala gəldikləri zaman onları düzgün istiqamətdə yönləndirməyə çalışırıq. İdmanla məşğul olanlar, xüsusilə də qadınlar idmanı sağlamlıq yox, göstəriş üçün edirlər”.
İdmana məhkum həyatlar…
Məşqçi idmanla yanaşı istər sağlamlıq, istərsə də ideal bədən quruluşu üçün qidalanmaya diqqət edilməsinin vacibliyini vurğulayıb.
“Sağlam olmaq üçün idmandan öncə qidalanmaya diqqət etmək lazımdır. İdman etmək isə bu işə sadəcə bir dəstəkdir. Əlbəttə, idmanla məşğul olanların olmayanlara nəzərən daha yaxşı bədən formasına sahib olduğu danılmazdır. Amma idman edərkən qidalanmaya da diqqət edilsə, o zaman bədən ideal formada olacaq. Əgər hər zaman düzgün qidalansaq, ömrümüzün sonundadək idman etməyə ehtiyac olmaz”.
“Sağlam qidalanma” anlayışının gerçək mənası…
Tanınmış qida üzrə baş mütəxəssis Ağa Salamov Ednews-a açıqlaması zamanı “sağlam qidalanma”nın insanlar tərəfindən yanlış anlaşıldığını vurğulayır.
“İnsanın doğulduğu torpaqlarda bitən təbii məhsulları düzgün və balanslı şəkildə istehlak edilməsi sağlam qidalanmadır. Bəzən əksəriyyət xaricdən idxal edilmiş hibrid məhsulları almağa meyillidir və sağlam qidalandıqlarını sanırlar. Təssüf ki insan öz yaşadığı coğrafiya da yetişən məhsulları istehlak etməzsə burda artıq sağlam qidalanmadan da danışmağa dəyməz. Çox vaxt idmanla məşğul olan insanların əzələlərinin inkişafına dəstək üçün və sintetik zülal tozlarından və digər steroidlərdən də istifadə olunur. Bu zaman süni zülal tozları və steroidlər gələcək də onların sağlamlığına da zərərsiz ötüşmür.
Ən unikal variant idmançıların ,ən çox da ağır atletika ilə məşğul olanların qida rasionuna qırmızı ət məhsullarını əlavə etməkdir. Ən azından həftədə iki dəfə qırmızı ət məhsulları istehlak etməklə onlar,ətə qırmızı rəngi verən piqment olan mioqlobin vasitəsilə əzələlərini oksigenlə zənginləşdirmiş olurlar ki ,buda idmançılar üçün çox vacibdir. Bu eyni zamanda ürəyində oksigenlə təmin olunmasına yardımçı olur".
Ekspert bu sahədə təhsili olmayan, lakin özlərini “qida mütəxəssisi” adlandıran şəxslərin xəstələri müayinə etmədən onları kortəbii müalicə etməsi barədə də xəbərdarlıq edib.
“Qidadan anlayışı olmayan, buna uyğun təhsil almayan şəxslər özünü mütəxəssis adlandıraraq ,onlara arıqlamaq məqsədilə müraciət edən xəstələri asan yolla və tez bir zamanda müalicə etməyə çalışırlar. Əslində isə arıqlamaq istəyən pasientlər,ilk olaraq endokrinoloji müayinədən keçməlidirlər. Onların ürək qan damar sistemini, böyrəklərində kreatin səviyyəsini, mədəaltı vəzin durumunu,mədə bağırsaq sistemini və.s müayinə etdikdən sonra pasientlərə pəhriz sistemi icra olunmalı və hər xəstəyə fərdi olaraq pəhriz menyusu tərtib olunmalıdır.
Çox vaxt səriştəsiz dietoloqlar pasientlərə arıqladan çaylar , hazır süni pəhriz məhsulları məsləhət görürlər ki buda pasientlərin daha da xəstələnməsinə gətirib çıxarır. Unutmaq olmaz ki özünə mütəxəssis deyən hər bir dietoloqun və ya qida mütəxəssisinin magistr təhsili və qida kimyası haqqında bilikləri olması da vacibdir. Qida kimyasından anlayışı olmayan heç kim pasientlərə menyu tərtib edə bilməz və bu cinayət sayılır".
Xatırladaq ki, daha sağlam və incə olmaq, boş vaxtı dəyərləndirmək, zehni tarazlığa sahib olmaq kimi səbəblərdən ötrü dünya əhalisin 33%-i ən az bir idman növü ilə davamlı şəkildə məşğul olurlar.
“Global Advisor” tərəfindən 29 ölkədə aparılan araşdırma zamanı bəlli olub ki, gündə təxminən 2 saat idman edilən Niderland əhalisi dünyanın fiziki cəhətdən ən aktiv ölkəsidir. Braziliya insanları isə gündə 26 dəqiqə fiziki aktivliklə məşğul olmaqla siyahının souncu pilləsində qərarlaşıblar.
Aysel Bədəlova
