“Biz öz adət-ənənəlirimizi müasirləşdirmək sahəsində gürcülərdən xeyli geridəyik”.

Bu sözləri Ednews-a tanınmış sosioloq Əhməd Qəşəmoğlu deyib. O, qeyd edib ki, indiki vaxtda cəmiyyətimiz sürətlə dəyişir - mürəkkəbləşir, həssaslaşır. Belə bir şəraitdə, təbii ki, bir sıra adət - ənənələrimiz köhnələ bilər. 

“Bu məsələdə çox həssas olmaq lazımdır. Çünki, bəzən səhv salaraq olduqca əhəmiyyətli adət-ənənəmizi köhnə hesab edib ondan üz döndərmək milli inkişafımız üçün çox ziyanlı ola bilər. Bəs meyarımız necə olmalıdır? Necə inanaq ki, kiminsə köhnə hesab etdiyi adət-ənənə doğrudan da köhnəlib? Bu işdə mənim təklif etdiyim, indi beynəlxalq elm aləmində uğurla yayılmaqda olan ahəngyol elmi kömək edə bilər. Deməli, biz düşünməliyik ki, dəyişən bu mürəkkəb cəmiyyətdə xalqımız üçün əhəmiyyətli olan məsələlər, sosial institutlar hansı şəkildə olmalıdır ki, bu xalqımızın tərəqqisinə kömək etsin, əksinə mane olmasın. Misal üçün, Azərbaycan ailəsi indi necə olmalıdır? Məlumdur ki, ailənin  yüz illər boyu mövcud olan əbədi, əzəli funksiyaları vardır:

- əks cinsdən olub sənə öz həyatında hər cür qayğı göstərən, dar gündə yanında olan bir insanın olması;

- ahəngdar bir həyat yaşamağına kömək edən insanın olması;

- övladların olması;

- övladlarını səninlə birlikdə tərbiyə edən, həyat üçün hazırlayan insanın olması;

- öz sevincini, kədərini, müxtəlif xarakterli sirrini  bölə biləcəyin, etibar etdiyin insanın olması və s”. 

Sosioloqun sözlərinə görə mürəkkəb zamanda hansı  adət-ənəmiz ailənin əbədi-əzəli funksiyasını daha yaxşı yetirməsinə kömək edirsə, onu köhnə saymaq olmaz. Amma, hansı adət-ənənə buna mane olursa, təbii ki, o adət-ənənədən yaxa qurtarmaq lazımdır.  Misal üçün əminin, dayının, xalanın, bibinin övladı ilə evlənmək olduqca axmaq bir adət-ənənədir.

“Tez bir zamanda ondan yaxa qurtarmaq lazımdır. Amma, ailə daxilində mənəvi dəyərləri artıran, ahəngdar münasibət yaratmağa kömək edən hər hansı bir adət-ənənəmizi köhnə hesab edib  atmaq olduqca təhlükəlidir. Yaxud cehizlə bağlı olduqca gərginlik yaradan adət-ənənələrdə dəyişiklik etməyə ehtiyac var. Toylarımızı  qədim adət-ənələrimizdən istifadə edərək daha da zəngin, gözəl etmək olar.

Bizim öz adət-ənənələrimizdən istifadə sahəsində xeyli çatışmazlıqlarımız var. Dərhal kiminsə müasir hesab etdiyi bir şeyə daha çox meyl edirik. Təhsillə bağlı adət-ənənəmizdə xeyli qüsurlar var. Mütilik, özünə inam hissinin zəifliyi ilə bağlı adət-ənənə çox zərərlidir. Bir sözlə, adət-ənələrimizin hansının köhnə, yaxud, faydalı olmasını müəyyənləşdirmək lazımdır ki, onların hansı həyatımızda ahəngi artırır, hansılar gərginlik yaradır? Misal üçün, qan düşməni olmaq, qız qaçırmaq, arvadı döymək, kişini söymək, ona qarğış etmək, özündən zəifi təhqir etmək, ona üstünlük nümayiş etdirmək, insanları istismar etmək, kobudluğu üstünlük hesab etmək, rüşvətə, fırıldağa, mərdimazarlığa şərait yaradan adət-ənənəni dərhal ləğv etmək lazımdır”.

Oğuz Ayvaz