İstər mətbuatda, istərsə də sosial şəbəkələrdə qadınlara qarşı zorakılıq halları ilə bağlı xəbərlərə tez-tez rast gəlirik. Bu da cəmiyətdə ciddi narahatlıq doğurur. Çünki bəzi hallarda zorakılıq hadisələri arzuolunmaz sonluqla, hətta ölümlə nəticələnir.
Aidiyyatı dövlət qurumları ilə yanaşı bir sıra özəl qurumlar da zorakılıqla üzləşmiş qadınlara kömək etmək üçün fəaliyyət göstərirlər. Onlardan biri də Bakıda yerləşən Qadın və Uşaq Sığınacağıdır.
Sığınacağın rəhbəri Mehriban Zeynalova Ednews-a açıqlamasında bildirib ki, qadınlara zorakılıq hallarının baş vermə səbəbləri müxtəlifdir:
“Hər bir ailədə müxtəlif səbəblər özünü göstərə bilər. Ümumən cəmiyyətdə sosial, siyasi, psixoloji gərginlik var. İndiki dövrdə alkoqol, narkotik bütün ailələrə təsir edir. Maddi cəhət zorakılıq üçün əsas yaratmır. Müəyyən təsirləri var. Ailə büdcəsinin düzgün bölünməməsi zorakılığa gətirib çıxara bilər. Məsələn, kişi az miqdarda qazanc əldə edir, qazancını düzgün bölüşdürə bilmir. Qadının ehtiyaclarını tənzimləmir. Qadın psixoloji olaraq kişiyə bu məsələni xatırladır. Kişi də emosional olaraq özünü idarə edə bilmir. Bu hal da şiddətə gətirib çıxarır. Çox vaxt da kişi qazancını yalnız öz ehtiyacları üçün xərcləyir. Xəyanətin də təsiri təsirsiz ötüşmür. Kişinin həyatında hansısa qadın olur. Maddi imkanlarını sevgilisinə xərcləyir. Ailənin ehtiyaclarını təmin etmir. Eyni zaman da qadına psixoloji zorakılığı zəncirvari inkişaf etdirir. Tələbi olur ki, buna dözməlisən”.
Mehriban Zeynalova həmçinin onu da qeyd etdi ki, qadın zorakılığına qarşı təkcə maarifləndirici tədbirlər kifayət etmir:
“Maarifləndirici tədbirlər paralel şəkildə inkişaf etməlidir. Qaynar xəttlər yaradılıb. Əhalini maarifləndirmək lazımdır. Rayonlarda baş verən zorakılıq hallarını həmişə görə bilmirik. Rayonlarda qadın hüquqlarını qoruyan aktiv təşkilatlar olmalıdır”.
Millət vəkili Fazil Mustafa Azərbaycanda psixoloqun olmadığından gileylənib:
“Tez-tez bu ifadə işlənir ki, adamlar həm həbsxanada, həm həyatda işgəncəyə məruz qalırsa psixoloqa müraicət etsinlər. Ölkədə psixoloq var? Psixoloq bütün sahələri mükəmməl bilməlidir? Bizdə mütəxəssis qıtlığı var. Cəmiyyətdə insan münasibətlərinin normallaşdırmaq üçün birinci növbədə insanların rifahını yaxşılaşdırmaq lazımdır. İnsanların sıxıntılarını azaldacaq siyasət yeritmək lazımdır. Bu da ailə sütununa təsirini göstərəcək. Ailələrdə narkomanlıqla, əxlaqsızlıqla bağlı problemlər var. Bunlar üst-üstə gələndə hansı sağlam ailə sütunu yaratmaq olar? Cəmiyyət bütövlükdə öz problemlərini müzakirə etməlidir. Ancaq tərif, tərif... Biz ancaq bu yolu izləyirik. Bu bir yol deyil. Bunun üzərində insanlar müəyyən dərəcədə düşünməlidirlər. Açıq mətnlərlə bu hallar dilə gətirilməlidir. Bütövlükdə bu məsələ həllini tapmayıb”.
Psixoloq Tariyel Faziloğunun sözlərinə görə, Azərbaycanda qadına şiddətin bir çox ana xətti var. Dini, mental, sosial, psixoliji səbəbləri mövcuddur.
“Dini yanlış anlayanlar qadına şiddəti uyğun sayırlar və qərar vermək haqqı kişinin olur. Mental səbəblərdə də qadın üzərində kişinin haqqı görülür. Sosial və psixoloji səbəblər isə tam fərqlidir. Sosial statusların fərqli formada olması problem yaradır. Kişi daha çox qazanan tərəfdirsə qadın qazanan tərəf olmadığından burda artıq müəyyən qarşıdurmalar baş verir. Psixoloji anlamda qadına şiddətin arxasında digər qadın dayanır. Psixoloji anlamda kişiləri adətən qadınlar idarə edir. Kişinin qadına şiddətlik göstərməsində başqa qadının maraqları dayanır. Son 5 ildə artan tendesiyada qadın və kişi psixoloji mərkəzlərə birlikdə müraicət edib, məsləhət alırlar”.
Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin Hüquqi təminat şöbəsinin müdiri Taliyə İbrahimova da qadın qətillərinin artmasına fikir bildirdi. O, qeyd edtdi ki, bu cür faciələr uzun illər yığılan psixoloji, iqtisadi və fiziki zorakılıqların nəticəsində əmələ gəlir:
"Bu baxmdan vaxtında müraciət önəmlidir. Komitəyə edilən müraciətlərdə daha çox psixoloji təzyiqin üstünlük təşkil etdiyini görürük. Müraciətlər əsasən 25-40 yaş arasında olur".
Aynurə İsmayılqızı
