Qız uşaqlarının hələ də bir çox rayonlarda 9-cu sinifdən çıxardılıb və ya universitetə qəbul olmadığı üçün evləndirilməsi halları azalmır. Hər kəsin qanunla nəzərdə tutulmuş yaşa çatdıqda ailə qurmaq hüququ var. Ancaq təəssüflər olsun ki, gənc qızların gələcək taleyinin sual altında qalması valideynləri narahat etmir.
Mövzu ilə bağlı Ednews-a danışan təhsil eksperti Kamran Əsədov bildirdi ki, təkcə paytaxtda deyil, respublikanın ən ucqar dağ rayonlarında müasir standartlara cavab verən məktəblər fəaliyyət göstərir.
“Həmin məktəblərdə yüksək səviyyədə təhsil əldə edilməsi məqsədilə hər cür şərait yaradılıb, müasir avadanlıqlarla təmin edilib. Təəssüf ki, bütün bunlara baxmayaraq, hələ də orta məktəblərimizdə bir sıra çatışmazlıqlar davam etməkdədir. Narahat edici məqam ondan ibarətdir ki, həmin problemlər təhsil sahəsində əldə edilən bütün uğurları gözdən salır. Apardığımız araşdırmalardan məlum olur ki, kənd yerlərində qızların təhsildən yayınmasının bir sıra səbəbləri var. Bu səbəblərin kökündə isə insanların maddi ehtiyaclarının ödənilməsi durur. Ən çox hallarda yuxarı sinif şagirdlərinin məktəbə gəlməsi problemə çevrilir ki, bu da qızların erkən yaşda nikaha daxil olması ilə əlaqədardır. Kənd yerlərində qızlar adətən, səkkizinci sinifdə oxuyarkən nişanlanır ki, bununla da onların təhsil alması arxa plana keçir. Belə hallar respublikanın şimal və cənub rayonlarında daha geniş yayılıb. Elə hallar olur ki, hətta qızın nişanlısı onun yazı işi yazmaqdan ötrü məktəbə getməsinə irad tutur. Beləliklə, qızlar formal olaraq orta məktəbdə təhsil alırlar.”
Həmçinin o, qeyd edib ki, məktəbli qızların ailə təsərrüfatında işə cəlb edilməsidir. Belə hallar daha çox aran rayonlarında genişlənib. Kiçik yaşlı qız uşaqları fermer təsərrüfatlarında pambıq, üzüm yığır, tarlalarda çalışırlar. Məhz bu səbəbdən regionlarda qızların ali təhsil alması müşkül məsələyə çevrilib.
“Xüsusilə Saatlı, Sabirabad, İmişli, Beyləqan, Astara, Lerik, Yardımlı rayonlarında qızların təhsildən uzaq qalırlar. Eyni problem Bakı kəndlərində də hökm sürməkdədir. Azərbaycanda qızların təhsildən yayınmasında erkən nikah faktoru böyük rol oynayır. Çünki təhsildən yayınan qızlar erkən ailə qururlar. Qanunvericilikdə erkən nikaha təhrik etmə ilə bağlı azadlıqdan məhrum etmə və yüksək məbləğdə cərimənin təyiniə belə halların qarşısını qismən də olsa alır. Amma təəssüf ki, hələ belə hallar qalmaqdadır. Elə təhsildən yayınma ilə bağlı statistikanı böyüdən səbəb də nikahdan kənar doğulan uşaqlardır. Nikahdan kənar uşaqların çoxu isə erkən nikahlardan yaranır. Bu valideyinlər ilk növbədə vətəndaşın konsitutsiuon hüququnu pozurlar. Belə ki, Konstitusiyanın 42-ci maddəsinə görə hər bir vətəndaşın təhsil almaq hüququ vardır. Onlar qızlaının bu hüququnu əlindən alırlar”.
Azərbaycan Uşaq Birliyinin rəhbəri Kəmalə Ağazadə isə erkən nigahların ailənin övladına etdiyi manipulyasiyadan formalaşdığını bildirib.
“Düşünürəm ki, bu gün təhsili bəhanə edib əslində qızları uzaqlaşdırmağa çalışırlar, ayrı-seçiklik etməyə çalışırlar. Erkən nikahlar burdan qaynaqlanır. Hədə-qorxu edirlər, bu da təhsilə qarşı mənfi fikirin formalaşmasına səbəb olur. Güclü təbliğat aparılmalıdır. Əsas ailərlə iş aparılmalıdır.”
Vəfa Ustayeva
