Son dövrlər insanlar arasında uğursuzluqları ya qismətin, ya da xalqın boynundan asmaq kimi bir tendensiya yaranıb. Məsələn, hər hansı bir yazarın əsəri oxunmayanda, yaxud satılmayanda xalqın mütaliə etmədiyini deyir.
Müğənni mahnısı bayağı olduğu üçün tənqid edildikdə xalqın tələbinin bu olduğunu iddia edir. Ucuz şou xəbərləri ilə bağlı irad dolu fikirlər səslənəndə media nümayəndələri tələbatın bu yöndə olduğunu bildirirlər. Müxalifətçilərimiz isə illərlə hakimiyyətə gələ bilməmələrinin xalqın qorxaqlığı ilə bağlayırlar. Maraqlı məqam isə odur ki, bu xalqı elə bizlər formalaşdırır. Əksəriyyətimiz top atəşinə tuturuq, amma mühitin dəyişməsi üçün bir daşı yerindən tərpətmirik.
Maraqlıdır, doğrudanmı bugünkü bayağılığın səbəbkarı xalqdır? Ümumiyyətlə, dəyərlərdəki bu dəyişikliklərdə müqəssir kimdir?
Sosioloq Əhməd Qəşəmoğlu məsələ ilə bağlı Ednews-a açıqlamasında bildirib ki, hər hansı bir məsələdə dərhal xalqı günahlandırmaq bizim düşmənlərin siyasətinə, arzusuna xidmət edir:
“Bu, mühüm məsələdir. Mən dəfələrlə bu barədə danışmışam, yazmışam. Hətta iki dəfə televiziyada başqası bu barədə danışanda müdaxilə edib fikrimi bildirmişəm. Xalqı günahlandırmaq çox səhv yoldur. Bizim xalqı öz potensialına görə müsbət qiymətləndirilməli olan bir xalqdır. İnsanlar xalqı pislədikcə yaşadıqları ölkədə bir pessimizm yaranır. Əhali arasında ruh düşkünlüyü hökm sürür. Bu isə ölkənin tərəqqisində, sonrakı taleyində böyük rol oynayır. Xarici texnoloqların çox arzuladıqları bir şeydir ki, insanlar öz xalqını pisləməyə başlasınlar. Bu sahədə onların özü də müəyyən fəaliyyətlər göstərirlər. Ölkədə marağı olan qüvvələr çalışırlar ki, bu kimi fikirləri yaysınlar. Hətta bir də görürsünüz ki, bir qism adam Nizamini, Füzulini tənqid edir. Ən müqəddəs saydığımız kim varsa, hamısını aşağılamağa çalışırlar. Hər hansı bir ölkədə öz planlarını həyata keçirməyin ən effektli yollarından biri xalqı gözdən salmaqdır. Ona görə də ölkədəki yaxşı şeyləri tənqid edənlər həm müəyyən təriqətlərin nümayəndələri, həm də siyasi dairələrdir.
Biz çalışmalıyıq ki, bu məsələlərdə başqalarının əlində oyuncaq olmayaq. Əksinə bizİm xalqın yaxşı cəhətlərindən söz açaq, çünki xalqımızın o qədər yaxşı cəhərləri var ki... Biz dünyada böyük sivilizasiyalar quran Türk xalqının nümayəndəsiyik. Biz Nizamilər, Nəsimilər, Füzulilər yetişdirmişik”.
Əhməd Qəşəmoğlu hesab edir ki, öz uğursuzluqlarını başqalarının ayağına yazmaq insanlarda özünü sakitləşdirmə psixologiyasıdır:
“Psixologiyada belədir ki, insanda bir uğursuzluq olanda tez günahı ətrafındakında axtarır, lakin bu, hər adamda baş vermir. İnsan əsasən, özü dayaz olanda günahı başqasında axtarmağa başlayır. Bunu siz körpə uşaqlarda da müşahidə edə bilərsiniz. Məlumdur ki, iki-üç yaşındakı uşaq hələ tam sosiallaşmır. Ona görə də bir şey olanda hamını günahlandırır, çalışır ki, özü məsələdən uzaq olsun. Amma insanın dərrakəsi inkişaf elədikcə özünün günahını da fikirləşməyə başlayır. Ümumiyyətlə, dərrakəli adamlar günahı, adətən, özlərində axtarırlar. Şəxsən mənim özümdə də hər hansı bir uğursuzluq olanda xalqı pisləməmişəm. İndi şair kimi də fəaliyyət göstərirəm. Bildirim ki, 1960-70-cı illərdə Azərbaycan oxucusu indikindən daha fəal idi. Amma bu, ona haqq qazandırmır ki, biz xalqı günahlandıraq. İndi sosial proseslər başqa cür baş verir. Bunları nəzərə alıb elə güclü bir şey yazmaq olar ki, həmin yazı diqqəti cəlb edər. Burada günahı xalqda axtarmaq zəif iradənin nəticəsidir və əvvəldə də qeyd etdiyim kimi, daha çox düşmən maraqlarına xidmət edir”.
Oğuz
