Finlandiyanın NATO-ya daxil olmasından sonra Ukraynanın sürətləndirilmiş rejimdə NATO-ya üzv olması mövzusu yenidən gündəm olub. Belə ki, NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq bildirib ki,hərbi əməliyyatlar başa çatdıqdan sonra Ukrayna NATO-ya üzv ola biləcək.
Kiyevin Alyansa üzvlüklə bağlı müraciətinə baxılmasına əsas maneə ölkənin Rusiya ilə yaşadığı hazırkı münaqişədir. Ukraynanın qısa müddətdə NATO-ya daxil olması hərbi blokla Moskva arasında birbaşa toqquşmaya səbəb ola bilər.
Məsələ ilə bağlı Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Mariya Zaxarova bildirib ki, Kiyev heç vaxt Alyansın müttəfiqinə çevrilməyəcək, çünki NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq ölkə üçün qeyri-real şərt irəli sürüb.
Qeyd edək ki, 2022-ci il sentyabrın 30-da Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski Ukraynanın NATO-ya sürətləndirilmiş şəkildə daxil olmaq ərizəsini imzalayıb.
Məsələ ilə bağlı Ednews-a danışan ingilis jurnalist Neil Watson Ukraynanın xüsusilə yaxın gələcəkdə NATO-ya üzv olacağına inanmadığını bildirib.
“Müharibədən əvvəl görünürdü ki, hətta ukraynalıların özləri də üzv olmaq istəyib-istəmədikləri ilə bağlı güclü şübhələri var idi.
İndi belə görünür ki, ukraynalıların çoxu öz ölkələrinin NATO-ya üzv olmasını istəyir, çünki bu, onlara daha çox güc verir. NATO-nun prinsipi budur ki, bir ölkəyə hücum edirsənsə, bu, bütün NATO ölkələrinə hücum etmək kimidir.
Amma mənə elə gəlir ki, mövcud NATO ölkələrinin çoxu Ukraynanın NATO-ya sürətlə qəbul edilməsinin əleyhinədir. Düşünürəm ki, onlar başa düşürlər ki, onlar bunu etsələr, bu, Rusiyaya qırmızı bayraq olacaq, ruslar bunu özlərinin dünyanın bir hissəsinə təcavüz və ya işğal kimi qiymətləndirəcəklər.
NATO tarixən həmişə Rusiya və Sovet İttifaqına qarşı olub. Və təbii ki, bir çox cəhətdən cənab Putin Sovet İttifaqı dövrünün davamlılığını təmsil edir. Ona görə də bunun tezliklə baş verəcəyinə inanmıram.
Bəzi ölkələr xüsusən də Litva, Ukraynanın NATO-ya üzvlüyünə köklü şəkildə qarşı çıxır və bunlar həqiqətən də bunun nəticələrini anlayan ölkələrdir. Hesab edirəm ki, əgər bu baş versə və NATO Ukraynaya qeyri-öldürücü yardım göstərmək həddini aşsa, o zaman NATO kontingentləri ilə Rusiya arasında genişmiqyaslı müharibə başlaya bilər. Hər şey Rusiyanın bu səviyyəyə çatmaq istəyindən asılı olacaq.
Amma bunun üçün potensial var. Hesab edirəm ki, hazırda vəziyyət çox, çox təhlükəlidir. Müharibə artıq bir ildən çox davam edir.
Ona görə də mən düşünürəm ki, Ukrayna bir çox səbəblərə görə tezliklə NATO-nun bir hissəsi olmayacaq, lakin onlar uzun müddət əziyyət çəkdikləri bu tamamilə dəhşətli vəziyyətdən sağ çıxmaq üçün NATO-dan daha yüksək səviyyədə yardım alacaqlar.
Qərbə gəlincə, mən deyərdim ki, bütün Qərb dövlətləri Rusiyaya qarşı birləşib. Belə olan halda, hətta dünyanın sosialist və ya keçmiş Sovet İttifaqından çıxan hissələri belə.
Müharibə seçimdir və olmamalıdır. Bunun istisnası, təbii ki, Belarus kimi Rusiyaya çox yaxın olan ölkələr və Ermənistandır. Avropada Rusiyaya tarixən, siyasi, geosiyasi baxımdan çox yaxındırlar, amma Qərbdə, Qərbi Avropada, təbii ki, mən deyərdim ki, Rusiyanın işğalını birbaşa universal qınama var. Rusiyanın təcavüzünü ən sərt bəyanatları Böyük Britaniya verib. Bu qismən tarixi səbəblərlə bağlıdır.
Unudulmamalıdır ki, İngiltərə 1000 ildən artıqdır ki, ən son İkinci Dünya Müharibəsi zamanı sərhədlərini qoruyur. Biz işğalın nə olduğunu bilirik, təcavüzün nə olduğunu bilirik və əlbəttə ki, beynəlxalq hüquqa hörmətə inanırıq.
Hesab edirəm ki, Böyük Britaniya Rusiyadan çox qaz almadığı üçün Avropanın bəzi digər ölkələrindən daha sərbəst danışa bilər. Amma burada hamı Ukraynanı çox, çox dəstəkləyir”.
Rusiyalı jurnalist Aleksey Naumov isə bildirib ki, Rusiya siyasi rəhbərliyi, şübhəsiz ki, Ukraynanın NATO ilə planlarından ehtiyatlanır. Bu barədə o, Ednews-a açıqlamasında qeyd edib.
“Əslində Ukrayna problemi NATO ilə deyil, Ukrayna ilə bağlıdır. Məsələ burasındadır ki, Rusiyada Ukrayna siyasəti uzun illərdir gözlənilməz və təhlükəli hesab olunur və buna görə də Ukrayna planlarının arxasında NATO kimi güclü hərbi ittifaqın olması, şübhəsiz ki, Rusiya siyasi rəhbərliyinin narahatlığına səbəb olur. Mümkün qarşılıqlı addımlara gəlincə, çox güman ki, Rusiya hakimiyyətinin nöqteyi-nəzərindən Ukraynanın NATO-ya daxil olması məsələlərinin bütün təhlükəsini və sanki ekzistensial xarakterini dərk edərək, bu, heç vaxt sərt şəkildə qoyulmayacaq. Hesab edirəm ki, Qərbi Avropanın paytaxtı və Vaşinqtonun rəhbərliyinə bunun mümkünsüz olduğu deyəcək. Ukraynanın NATO-ya daxil olmasını biz görməyəcəyik”.
Ukraynalı diplomat Vadim Tryuxan isə hesab edir ki, Ukrayna NATO-ya üzv ola bilər, lakin bunun üçün üzvlüklə bağlı qeyri-ənənəvi fəaliyyət planlarını tətbiq etməli olacaq.
“Ukraynanın yaxın gələcəkdə, NATO-ya üzv olması ilə bağlı heç bir söhbət yoxdur. Eyni zamanda, Alyansın iyul ayında Vilnüsdə keçiriləcək sammitində Ukraynanın üzvlüyə yaxınlaşması üçün növbəti addımlar müəyyənləşəcək. Çox güman ki, bu, üzvlüklə bağlı ənənəvi fəaliyyət planı olmayacaq. Düşünürəm ki, bu, reallıq Ukrayna üçün unikal dəstək proqramı olacaq. Ukraynanın NATO-ya üzvlüyü, məncə, Ukraynanın Rusiya Federasiyası üzərində qələbəsindən sonra iki, maksimum üç il ərzində rəsmiləşəcək. Bu münasibətlə Alyansa üzv olan ölkələrin paytaxtlarının əksəriyyətində artıq anlaşma var. Deməli, çox güman ki, baş verəcək. Macarıstan, ola bilsin ki, bir daha özü üçün hiyləgərcəsinə nə isə bazarlıq etməyə çalışacaq, amma qalanların təzyiqi ilə həm də qaçılmazlıqla barışacaq.
Hər hansı bir ölkənin NATO-ya üzvlüyü, nə nasist Rusiyasının, nə də dünyanın heç bir üçüncü ölkəsinin hücum riski etməyəcəyinə zəmanətdir. Axı Vaşinqton müqaviləsinin 5-ci maddəsində deyilir ki, “bir üzvə hücum hamıya hücumdur”. Dünyada isə Alyansı darmadağın edə biləcək heç bir qüvvə yoxdur. Yeri gəlmişkən, buna görə də bu il aprelin 4-də uzun illər neytral statusunu qoruyan Finlandiya NATO-ya üzv oldu. Ukrayna NATO-ya üzv olmağa çalışır. Ona görə də tezliklə, ola bilsin ki, Ukrayna, Gürcüstan və Moldova ilə birlikdə NATO-ya üzv olacaqlar. Və gələcəkdə Belarus da Lukaşenko rejiminin xalq tərəfindən devrilməsindən sonra bu yolla gedəcək. Beləliklə, NATO-nun perspektivi nədir? Hesab edirəm ki, Azərbaycanın bu perspektivə daha yaxından nəzər salmasının vaxtı çatıb. Uzun müddətdir ki, Azərbaycanın strateji tərəfdaşına çevrilmiş eyni Türkiyə, De-Fakto müttəfiqi üçün məmnuniyyətlə NATO üzvlüyünün lobbiçisinə çevriləcək”.
Nurlana Hacıyeva
