Avropa İttifaqı (Aİ) Komissiyası tarixində ilk dəfə olaraq üzv ölkəni boykot etmək qərarına gəlib. Aİ Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyen iyulun 1-dən birliyə sədrlik edən Macarıstanda komissiya üzvlərinin bir daha iclaslara qatılmayacağını açıqlayıb. Macarıstan və Aİ-də baş verən siyasi narazılıqların əsas səbəbi nədir?
Məsələ ilə bağlı politoloq Robert Tomas Ednews-a açıqlamasında bildirib ki, iki tərəf arasında münasibətlərin daha da gərginləşəcəyi görünür:
“Bu qərar əslində Macarıstanın baş naziri Viktor Orbanın Aİ-yə sədrliyi dövründə özünün “sülh missiyası” elan etdiyi Moskva və Pekinə səfərlərinə reaksiyası səbəbindən qəbul edilib. Rusiya ilə münasibətlər və Ukraynaya dəstək başda olmaqla bir çox mövzuda Brüssel rəhbərliyi ilə fikir ayrılığı olan Macarıstan, Aİ Dövr Başçılığının ikinci həftəsində birlik rəhbərliyi ilə üz-üzə gəlib. Aİ Komissiyasının sədri Ursula von der Leyen, 2025-ci il yanvarın 1-ə kimi müddətə sədrlik edəcək Macarıstanda keçiriləcək iclaslara bir daha nazir göndərməyəcəklərini açıqlayıb. Macarıstanda keçiriləcək görüşlərdə Aİ administrasiyası yalnız bürokratlarla təmsil olunacaq. Fon der Leyenin bəyanatına görə, boykot qərarı çərçivəsində Aİ Komissiyasının Budapeştə müntəzəm işgüzar səfəri də ləğv edilib. Komissiyanın bütün üzvləri ənənəvi olaraq prezidentlik səlahiyyətlərini icra edən hər bir ölkəyə rəsmi səfər ediblər. Avropa Parlamenti həmçinin Aİ-nin yeni prezidenti Orbanın Baş Assambleyadakı növbəti çıxışını da ləğv edib”.
Politoloq vurğulayıb ki, bu Aİ tarixində bir ilkdir və əvvəllər heç bir Aİ prezidenti ölkəyə qarşı belə sanksiya tətbiq etməyib:
“Orban Aİ-yə sədrlik edəndən sonra gözlənilmədən Ukraynaya səfər etdi. Macarıstan baş nazirinin növbəti dayanacağı Aİ sanksiyaları altında olan Rusiya olub. Orbanın Moskvada Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə görüşü Ukraynaya müdaxilədən sonra Moskva ilə əlaqələri dayandıran Aİ ölkələrinin və Brüssel administrasiyasının reaksiyalarına səbəb olub. Rusiya prezidenti Vladimir Putindən sonra Orban Çin prezidenti Si Cinpin və ABŞ prezidentliyinə namizəd Donald Trampı da ziyarət edib. Orban bu səfərləri “Aİ-nin müvəqqəti prezidenti kimi deyil, Macarıstanın baş naziri kimi” etdiyini desə də, bir çox üzv ölkələrin reaksiyasını yumşaltmayıb. Birliyin üzvləri Estoniya, Latviya və Litva, Polşa, İsveç və Finlandiya bu səfərə etiraz etdilər; Macarıstanın təşkil etdiyi qeyri-rəsmi görüşlərə nazirləri deyil, yalnız bürokratları göndərməyi qərara aldı”.
Politoloq düşünür ki, Orban birlik adından hərəkət etdiyi təəssüratı yaratmaqla prezidentlik müddətindən sui-istifadə edir:
“Hər 6 aydan bir rotasiya edən Aİ Dövrlü Sədrliyi ölkələrinin birlik adından xarici siyasətlə bağlı fikir bildirmək səlahiyyəti yoxdur. Bir çox avropalı idarəçilər, xüsusilə Aİ-nin Xarici Siyasət üzrə Ali Nümayəndəsi Cosep Borrell, Orbanın Putinlə ilk görüşünü Aİ siyasətləri baxımından “qəbuledilməz” hesab edir. Aİ Komissiyasının qəbul etdiyi boykot qərarı, qarşıdakı 6 ayda Avropa qanunvericilik təklifləri ilə bağlı qərar vermə prosesini çətinləşdirəcəyi anlamına gəlir. Komissiya və Avropa Parlamentinin Aİ-də qərar qəbul etmə prosesində təsirli olan ənənəvi Budapeştə səfərinin təxirə salınması da yeni qanunvericilik ilində təkliflərin pozulmasına səbəb olacaq. ABŞ-da keçirilən seçkilərdə Donald Trampın istifadə etdiyi şüarı Aİ-yə uyğunlaşdıran Orban “Avropanı yenidən möhtəşəm edin” şüarı ilə Aİ -nin yeni dövrdə gündəmini müəyyənləşdirməyi hədəfləyib. Bununla belə, komissiyanın qəbul etdiyi boykot qərarının Macarıstana hərəkət üçün çox yer verməyəcəyi bildirilir”.
Xəyal Ramiz
