Türkiyə səması “Polad Günbəz” ilə qorunacaq

Dünya 11:17 08.08.2024

Türkiyədə hava hücumundan müdafiənin (HHM) təmin olunması üçün yaradılan yeni “Polad Günbəz” (“Çelik Kubbe”) konsepsiyası təqdim edilib.

Ednews xəbər verir ki, ötən gün Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın sədrliyi ilə keçirilən Müdafiə Sənayesi İcraiyyə Komitəsində “Polad Günbəz” konsepsiyasının təqdimatı baş tutub və onunla bağlı vacib qərarlar qəbul edilib.

“TRT Haber” televiziya kanalının rəsmi saytında yeni konsepsiya ilə bağlı dərc edilən məqalədə bildirilib ki, hazırda Türkiyənin xüsusilə hava hücumundan müdafiə sistemlərinə ehtiyacı olduğu açıq-aydın görünür. Türkiyədə sözügedən sahə üzrə bir tərəfdən yerli və milli sistemlər inkişaf etdirilir, digər tərəfdən isə bu sistemlər inkişaf etdirilənə qədər xarici ekvivalentlər alınır.

“Polad Günbəz”i Türkiyə səmasının dörd bir tərəfini əhatə edəcək təhlükəsizlik çətiri kimi düşünmək olar. Bu laylı hava hücumundan müdafiə sisteminin əsas məqsədi çox alçaq hündürlüklərdən başlayaraq ən yüksək səviyyəyə çatan bir diapazonda təhlükələrə cavab verməkdir. Türkiyənin irəli sürdüyü “Polad Günbəz” yanaşması da məhz bunu hədəfləyir.

Sistem üçün yol xəritəsini ən sadə formada izah etmək istəsək, belə bir siyahı mümkündür: Hədəfi müəyyənləşdirin, diaqnoz qoyun, sonra qiymətləndirin, qərar verin və nəhayət məhv edin. Bu məsələ nə qədər sürətli və daha koordinasiyalı işləyirsə, qorumaq istənilən ərazi də bir o qədər təhlükəsizləşir.

ASELSAN şirkəti “Polad Günbəz” konsepsiyası üçün işin ən böyük hissəsini öz üzərinə götürür. Sistemin tam olaraq nə vaxt tamamlanacağı bəlli deyil. Bununla belə, “Polad Günbəz” üçün tələb olunan bəzi sistemlər artıq inkişaf etdirilib və hazırda əməliyyat meydanında istifadə olunur.

Qeyd olunduğu kimi, konsepsiyada ASELSAN aparıcı rola malikdir. Təbii ki, ASELSAN-dan başqa, digər şirkətlər də – ROKETSAN, MKE, TÜBİTAK SAGE və s. yeni konsepsiyada yer almaqdadır.

Laylı hava hücumundan müdafiə şəbəkəsindən danışdıqda onu 4 təbəqəyə bölmək olar: çox qısa mənzilli, qısa mənzilli, orta mənzilli və uzun mənzilli.

Birinci sırada çox qısa mənzilli hava hücumundan müdafiə sistemləri var. Adından da göründüyü kimi, onlar çox yaxın məsafədən gələ biləcək təhdidlərin həlli üçün istifadə olunur. Maksimum təsir diapazonu 10 kilometr və hündürlük həddi 5 kilometr olan bu ilk perimetr üçün Türkiyənin fərqli variantları var.

ASELSAN istehsalı “Korkut”, “Gökberk”, “Şahin”, “Göker”, “İhtar” və SUNGUR təbəqənin birinci hissəsində ilk ağla gələnlərdir.

Gələk 5-10 kilometr arasında tanınan alçaq hündürlük qatına. Burada da Türkiyənin əli güclüdür. HERİKKS, C-RAM, HİSAR A+, GÖKDEMİR, GÜRZ lazım olduqda istifadə edilə bilən sistemlərdir.

Növbəti təbəqə 10-15 kilometr hündürlüyü əhatə edən “orta hündürlük” kimi tanınan hissədir. Burada KALKAN 1, KALKAN 2 və HİSAR O+ gözə çarpır.

KALKAN bu nöqtədə bir növ “gözətçi” rolundadır. Sistem ən sadə formada mobil hava hücumundan müdafiə radarı kimi müəyyən edilir. Hava hədəflərini tez və ən dəqiq şəkildə aşkar edir. Türkiyənin ilk milli hava hücumundan müdafiə radarı olan sistem proses zamanı yeni imkanlar da qazanıb.

Çətirin yuxarı hissəsində uzaq mənzilli hava hücumundan müdafiə sistemləri var. Nəzərinizə çatdıraq ki, bu ərazi üçün hündürlük 15-30 kilometr arasında, məsafəsi isə 60 kilometrdən yuxarıdır. Buradakı əsas pay isə SİPER-ə məxsusdur.

Türkiyənin yerli və milli qaynaqlarla inkişaf etdirdiyi ilk uzun mənzilli hava hücumundan müdafiə sistemi olan SİPER-in bu il inventarına daxil olması gözlənilir. Açıq mənbələrdə əksini tapan bəzi məlumatlara görə, ilk mərhələdə 100 kilometr mənzilli SİPER Ürün-1 (və ya Blok-1) Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin inventarına daxil ediləcək. Daha sonra diapazonu artırılmış SİPER-2-ni inventarda görəcəyik. Nəhayət, bu sahə SİPER-3 ilə tamamlanacaq.

Bu sistemlər Türkiyənin bir çox fərqli nöqtələrində radar şəbəkələrinə inteqrasiya olunacaq. Bununla da həm radarlar, həm də bir-biriləri ilə əlaqə qurulacaq. Təbii ki, bütün bu proseslər başa çatdıqdan sonra Ankara uzun illərdir hədəflədiyi hava hücumundan müdafiə sahəsində inteqrasiyanı əldə etmiş olacaq.

Yalnız radarlar və ya hava hücumundan müdafiə sistemləri baxımından düşünmək bütün mənzərəni yarımçıq qoyur. Türkiyə həmçinin havadan xəbərdarlıq üçün istifadə etdiyi sistemlərdə qabaqcıl imkanlara malikdir.

Bütün bunları bir yerə toplansa, Türkiyə yüksək inkişaf etmiş sistemlər və mümkün olan ən sərfəli həll yolu ilə heç kimə güvənmədən öz hava müdafiəsini qoruya bilər.

Qeyd edək ki, bütün yuxarıda sadalanan sistemlərin bir yerdə və koordinasiyalı şəkildə çalışması ASELSAN-ın HAKİM Hava Komanda İdarəetmə Sistemi (HKİS) tərəfindən təmin olunacaq.

HAKİM HKİS, fərqli tip və qabiliyyətə malik sensorlardan aldığı məlumatları qiymətləndirərək “Müəyyənlənmiş Hava Görüntüsü” yaradan, sahib olduğu təhlükənin qiymətləndirilməsi və ov/silah alqoritmlərinin vasitəsilə Silah Sistemləri və Qırıcı Təyyarələr üzərindən Hava Missiyasını İdarəetmə fəaliyyətini həyata keçirən, real vaxt rejmində qərara dəstək funksiyaları ilə taktiki və əməliyyat səviyyəsində Hava Məkanına Nəzarət fəaliyyətlərini yerinə yetirmək imkanı verən hava komanda idarəetmə sistemidir.

Hərbi Hava Qüvvələrinin bütün qərar dəstək elementləri ilə C4ISR (Command, Control, Communications, Computers (C4) Intelligence, Surveillance and Reconnaissance (ISR)) proseslərinə inteqrasiya edilən HAKİM, özünəməxsus yerli və milli alqoritmləri sayəsində bütün ünsürlərin bir-biri ilə uyğun formada və səmərəli şəkildə fəaliyyət göstərməsini təmin edir.

Bu sistem, müxtəlif növ sensorlardan aldığı məlumatları qabaqcıl “fusion” (füzyon) alqoritmləri ilə emal edir, hava mənzərəsi ilə bağlı operatorlara diaqnostik variantlar təklif edir və müəyyənlənmiş hava şəklini yaradır.

Daha sonra müəyyənlənmiş hava şəklindəki təhlükələrə qarşı qabaqcıl səviyyə təhdid qiymətləndirmə və silah bölgüsü alqoritmlərindən istifadə edərək döyüş təyyarələri, pilotsuz uçuş aparatları, “səth-hava” tipli raketlər və lüləli silah sistemləri ilə hava məkanı idarəetmə missiyasının effektiv icrası üçün lazımi qərar dəstək elementlərini təmin edir.

Sistemin əsas üstünlüklərindən biri modul və genişləndirilə bilən arxitekturası sayəsində hazırda inventarda olan və gələcəkdə inventarda yer alması planlaşdırılan sistemlərlə tamamilə uyğun formada işləmək qabiliyyətinə sahib olmasıdır.

“Polad Günbəz” konsepsiyası ilə bağlı ASELSAN şirkətinin baş direktoru Ahmet Akyol öz fikirlərini bölüşüb: “Addım-addım inkişaf etdirdiyimiz texnologiyalarla yaratdığımız “Polad Günbəz” konsepsiyamızın arxasında dövlətimizin polad iradəsi dayanır”.

Onun sözlərinə görə, “sistemlər sistemi” adlandırla biləcək “Polad Günbəz” bütün hündürlük və məsafələrdə ölkənin hava məkanındakı hər cür təhlükəni aradan qaldıraracaq və Türkiyə Silahlı Qüvvələrini daha da gücləndirəcək.

“Müdafiə Sənayesi Başqanlığımız koordinasiyası altında ROKETSAN, SAGE, MKE və digər tərəfdaşlarımızla birlikdə “Polad Günbəz”i genişləndirmək və inkişaf etdirmək üçün bütün gücümüzlə çalışacağıq”, – deyə A.Akyol qeyd edib.

“Xatirələr işığında Heydər Əliyev” -in təqdimatı keçirildi

Xəbər xətti

BAMF yerli QHT-lərə dəstək məqsədilə yeni layihənin icrasına başlayıb
12:33 04.06.2025
Elçin Əmirbəyovun İspaniyaya işgüzar səfəri: Azərbaycan-İspaniya əməkdaşlığında yeni mərhələ
12:22 04.06.2025
"Azərbaycan beynəlxalq səviyyədə diqqət mərkəzindədir"
12:17 04.06.2025
Azərbaycanda seysmik stansiyaların sayı 88-ə çatıb
11:51 04.06.2025
ABŞ və Azərbaycan enerji əməkdaşlığını genişləndirir: Bakı Enerji Həftəsi çərçivəsində mühüm görüş
10:56 04.06.2025
Beynəlxalq Dekolonizasiya Konfransının iştirakçıları Azərbaycan Dillər Universitetini ziyarət edib
10:39 04.06.2025
Zelenski Ukrayna ordusunda kadr islahatları apardı
10:33 04.06.2025
Edin Dzeko İtaliya klubu ilə razılığa gəldi
10:27 04.06.2025
Atambayevə amnistiya verilə bilər
10:20 04.06.2025
Xamenei ABŞ-ın İranın nüvə proqramı ilə bağlı təklifini rədd etdi
09:49 04.06.2025
"Macarıstan COP29-u Paris Sazişindən sonra əsas mərhələ hesab edir"
09:42 04.06.2025
"Real Madrid"in futbolçusu həbs oluna bilər
09:25 04.06.2025
DSX-dən Xəzərdə əməliyyat: Üç iranlı saxlanıldı, 24 kq narkotik müsadirə olundu
09:13 04.06.2025
Yer üzündə rekord qıran maqnit qasırğası: 66 saatlıq təhlükəli proses
08:55 04.06.2025
PSJ UEFA-nın sərt cəzası ilə üzləşə bilər
08:49 04.06.2025
Fidan hesab edir ki, Ukrayna danışıqlarında ölkə liderləri də iştirak edəcək
08:41 04.06.2025
Cənubi Corciya təhlükədədir: Buz nəhəngi yaxınlaşır
08:35 04.06.2025
Azərbaycan və Ermənistan nümayəndələri itkin düşmüş şəxslərlə bağlı növbəti görüş keçirdilər
08:20 04.06.2025
Zidan 100 milyon avroluq təklifdən imtina etdi
07:33 04.06.2025
Netanyahu İlham Əliyevə təşəkkür etdi
07:32 04.06.2025
Fransa məhkəməsi Kanak lideri Kristian Teni azadlığa buraxdı
07:02 04.06.2025
"Rusiyaya qarşı yeni sanksiyalar hazırdır"
06:20 04.06.2025
Keniyada Azərbaycanın Müstəqillik Gününə həsr edilmiş rəsmi qəbul təşkil olunub
00:07 04.06.2025
Qalaktikamızın gələcəyi: Böyük toqquşma baş verəcəkmi?
20:53 03.06.2025
Asiya İnkişaf Bankı ilə İqtisadiyyat Nazirliyi arasında yeni layihələr müzakirə olunub
18:58 03.06.2025
Azərbaycanın “yaşıl hidrogen” hədəfləri üçün tələb olunan əlavə enerji gücü müəyyən edilib
17:29 03.06.2025
Prezident İlham Əliyev yeni hakimlər təyin etdi - SİYAHI
17:25 03.06.2025
Dünyanın ən böyük dəmir filizi yatağı kəşf olundu
17:06 03.06.2025
Kölndə Bomba Təhlükəsi Aşkarlandı
16:09 03.06.2025
"Microsoft" daha 300 əməkdaşını ixtisar etdi
16:02 03.06.2025
"Cartier"-in müştərilərinin məlumatları oğurlandı
15:44 03.06.2025
Iki boksçumuz dopinq istifadə etdiyinə görə diskvalifikasiya olunub
15:29 03.06.2025
Ukraynanın "dron inqilabı": Asimmetrik müharibənin gələcəyi necə dəyişir?
15:26 03.06.2025
"Azərbaycan Dəmir Yolları" süni intellektin tətbiqinə hazırlaşır
15:18 03.06.2025
Qohum evlilikləri ilə bağlı qadağa: "Qanunu pozanlar cinayət məsuliyyətinə cəlb olunacaqlar"
15:08 03.06.2025
"Tarixi ədalətin bərpası üçün beynəlxalq həmrəylik vacibdir"
14:52 03.06.2025
Timsah hamilə qadını sürüyüb apardı
14:46 03.06.2025
Ukrayna NATO-nun məlumat mübadiləsi sisteminə qoşuldu
14:25 03.06.2025
Yunanıstan basketbol çempionatı birdəfəlik dayandırıla bilər
14:13 03.06.2025
META İranda yaradılan və Azərbaycan əleyhinə fəaliyyət göstərən 60 səhifəni silib
13:55 03.06.2025
Hamısı