Keçmiş rus agenti Sergey Skripal və qızının zəhərlənməsi cinayətindən sonra Moskva və London əlaqələri zəiflədi və danışıqlar sərt ittihamlara çevrildi. Məhz hər iki tərəf də günahı bir-birlərinin üzərinə atmaqla özlərini müdafiə etməyə çalışırlar ki, bu konflikti daha da alovlandırır. Bəs bu konfliktin bu qədər gərginəşməsinə nə səbəb oldu?
Sergey Skripal Moskva və London üçün çox əhəmiyyətlidir
Bildiyimiz kimi, Rusiya Sergey Skripalı ingilislərə Rusiyaya aid məlumatların ötürülməsi və agentlik etməkdə təqsirli bilərək 13 illik həbs cəzasına məhkum etmişdi. London və Moskva arasında agentlərin dəyişdirilməsi prosesində Sergey Skripal Moskva tərəfindən alınaraq London tərəfinə verilmişdi. Sergey Skripal Londondan sığınacaq istəmiş bir polkovikdir. Buradan anlayacağımızsa Sergey Skripalın hər iki tərəf üçün də önəmli olduğu və Moskvanın Sergey Skripal kimi sistemə bələd olan birinin rəqib ölkəyə göndərilməsində heç istəkli olmamasını görürük.
Kreml zəhərlədi iddası
Rus kimyaçı Vil Mirzayanov, bu zəhərli qazın onun kitabından istifadə edilərək hazırlandığını bildirərək, Kreml zəhərlədi iddasını səsləndirdi.
Fikrimcə, Vil Mirzayanovun da Sergey Skripal kimi keçmiş SSRİ-də xidmət etmiş olması ağıllarda yeni fikir yaradır. Əgər Sergey Skripal Rusiyanın mövqeyini sata bilirsə niyə Vil Mirzayanov da satmasın? Bəli, burada belə bir fikir formalaşır ki, kitabı 8 dollara satılan kimyaçı yalan danışır və o Rusiyanı ittiham edir. Onu araşdırsaq, Vil Mirzayanov da zamanında SSRİ-dən köçərək ABŞ-da məskunlaşmış və burada kimyəvi silahlarla bağlı araşdırmalar apararaq kitablar dərc etdirib.
Lavrov: Bu Rusiyada baş tutacaq FİFA oyunları və Prezident seçkilərinin əngəllənməsindəki addımlardan sadəcə biridir. Ancaq buna onlar nail ola bilməyəcək.
Bu çıxışı ilə Lavrov yaranan problemi Soyuq müharibə dövründə yaranan konfliktlə əlaqələndirərək Rusiyanın da SSRİ kimi tək qaldığını və tək mübarizə apardıqları mesajını verdi.
Birləşmiş Krallıqdan Türkiyəyə "Rusiyanı qına" təklifi
Keçən gün Londondan Ankaraya müttəfiq olaraq "Rusiyanı qına" təklifi gəldi. Cavab olaraq isə Ankara buna əməl etmədi. Əksinə, Rusiyanın maraqlarından çıxış edərək onu dəstəklədi.
Fikrimcə, hər şeydən öncə məlumdur ki, Rusiya-Türkiyə əlaqələri çox güclənib. Bu əlaqələrin güclənməsi nə ABŞ-a nə də AB-ə sərf etmir.
Məhz bu təklifin edilməsi siyasi cəhətdən, Türkiyə-Rusiya əlaqələrini iflasa uğradıb, Türkiyəni yenidən Avropa Birliyi ilə əməkdaşlıq edən dövlətə çevirmək istəyindən irəli gəlir. Ancaq bu yenə də Ankaranın tutarlı siyasi mexanizmi sayəsində iflasa uğradı.
Diplomatlar qarşılıqlı şəkildə ölkələrinə göndərilir
İlk olaraq, İngiltərənin qərarı ilə rus diplomatlar, daha sonra isə Rusiyanın qərarı ilə 23 ingilis diplomatı deportasiya ediləcək. Bundan əlavə, Rusiya Peterburqda yerləşən İngiltərənin baş konsulluğunu da bağlayacağını və zaman verəcəyini elan etdi. Daha sonra isə Brusseldə iştirak edib İngiltərəni dəstəkləyən Polşa, Latviya, Litva və Estoniya da rus diplomatlarını deportasiya etmə prosesinə qoşularaq İngiltərəyə öz dəstəklərini verdilər.
Bu hal daha çox ABŞ-Türkiyə diplomatik böhranına oxşasa da, burada diplomatların deportasiyası problemi daha da dərindir. Hər iki tərəfin də qarşılıqlı addım atdığı məlumdur. Ancaq köhnə SSRİ dövlətlərlərinin də bu proqrama qoşulması çox maraqlıdır ki, onlar Rusiya yerinə İngiltərəni seçiblər. Düşünürəm ki, bu həmlələrə dəstək ABŞ-dan gəlsə Rusiyaya qarşı qütbləşmə sürətlənə bilər və qarşıda sadəcə 2 seçim ola bilər.
1) Bu həmlələr qütbləşmə yaradaraq III dünya müharibəsinə səbəb olacaq.
2) Sadəcə müvəqqəti olaraq, Rusiyanı sıxışdırıb onu Suriya və Şimali Koreya məsələlərində razı saldıracaq.
Bu problemin sadəcə üçüncü bir dövlətin məsələyə müdaxiləsi ilə həll ediləcəyinə inanıram.
Yadigar Nağıyev
Qərbi Kaspi Universitetinin Tətbiqi Politologiya Mərkəzinin eksperti
