İsraillə Fələstin dövləti arasında hazırda atəşkəs hökm sürür. Amma reallıqda vəziyyətin ciddiliyi atəşkəsə nail olmaqla ölçülmür. Siyasi liderlərin 60 ildən çox davam edən İsrail-Fələstin münaqişəsini danışıqlar vasitəsi ilə həll etmək istiqamətində fəallıq göstərmələri, şübhəsiz, müsbət haldır. Lakin prosesin geosiyasi, siyasi, diplomatik və hərbi aspektləri arasındakı sıx bağlılıq onun məzmununun kifayət qədər mürəkkəb olduğunu göstərir.
Burada bir ölkənin (İsrailin) geosiyasi və tarixi iddiaları ilə qlobal geosiyasətin müasir dinamikası, dinlərarası münasibətlər, "Ərəb baharı"ndan sonra regionda formalaşmış məzhəb ixtilafları, Yaxın Şərqin böyük dövlətlərinin nüfuz uğrunda mübarizəsi və s. kimi faktorları nəzərə almaq lazımdır.
Mütəxəssislər "İsrail nəyə görə hücum etdi?" sualına cavab axtaranda məhz yuxarıdakı məqamlar üzərində xüsusi dayanırlar.
Hər şeydən əvvəl, "Həmas"la "Fəth"in milli birlik hökuməti qurmaq məsələsində razılığa gəlmələri səbəb kimi göstərilir. Fələstinlilərin bu addımı, heç şübhəsiz, tarixi əhəmiyyət daşıyır. Onun arxasında isə "Həmas"ın "Müsəlman qardaşları"nın siyasi iflasından sonra səhnədə tək qalması dayanır. Bu vəziyyət "Həmas"ı bir qədər əvvəl uzaqlaşdığı İranla yaxınlaşmağa sövq edib. Digər tərəfdən, Türkiyə və Qətərin "Həmas"a təsiri mövcuddur. Buradan müsəlman təşkilatların birləşmək arzusunun mövcudluğu nəticəsini çıxarmaq olar. Təl-Əvivi narahat edən əsas məsələ bundan ibarətdir. Ekspertlər həmin kontekstdə Netanyahu hökumətinin Fələstin lideri Mahmud Abbasa "koalisiya hökuməti qurmaqdan vaz keçin" mesajını göndərməsini konkret arqument kimi göstərirlər.
Müsəlman təşkilatların Suriya və İraqda ixtilaf içində olmaları da məlumdur. Onlar məzhəb, siyasi və ideoloji mənsubluğa görə bir-biri ilə düşmənçilik edirlər. "İraq və Şam İslam Dövləti" (İŞİD) isə daha sərt davranır. Bu təşkilatın müsəlmanları qətlə yetirməkdə sərhəd tanımadığı məlumdur. İndi hətta İŞİD döyüşçülərinin "İsrailə qarşı savaşacağıq" deməsi adi hal kimi qəbul edilmir. Fələstində vahid ideoloji cəbhənin yaranmasını Təl-Əviv "güclü anti-İsrail cəbhəsi"nin formalaşması kimi qəbul edir. Hərbi aspektdə isə fələstinlilərin çoxlu sayda yeraltı keçidlər tikməsini təhlükə sayır. Bu yollarla "Həmas" Misirə çıxış əldə edir və eyni zamanda, İsrailə sızmaq şansı yaranır. Ancaq Qərbdə heç də hamı İsrail-Fələstin münaqişəsinin kəskinləşməsini yuxarıda vurğulanan faktorlarla əlaqələndirmir. Məsələn, Fransanın "Slate.fr" nəşri yazır ki, "İsrail İranın tələsinə düşür".
Konkret deyilsə, Tehran Təl-Əvivin yeni İran raketlərinə göstərə biləcəyi müqavimətin səviyyəsini daim yoxlayır. İtaliyalı ekspert Vittorio Dan Seqre isə vurğulayır ki, "bu, adi Yaxın Şərq münaqişəsi deyil: Bu, bütün dünyanı tarazlıqdan çıxara biləcək barıt çəlləyidir".
Belə görünür ki, İsrail-Fələstin münaqişəsi hazırki dünyada regional və qlobal miqyasda geosiyasi proseslərə ciddi təsir edə bilən faktora çevrilib. Yaxın Şərqdə dini ideologiyaya əsaslanan təşkilatların siyasi səhnədə yeri dəqiqləşir. Qərb onların anti-demokratrik obrazını yaratmağa çalışır. İsrail isə təşkilatların birləşməsini özünə qarşı birbaşa təhdid kimi görür. Bunlar regionda geosiyasi mübarizənin faktiki olaraq yeni səviyyəyə qalxdığını göstərir. Düşünmək olar ki, fəaliyyətini islami ideologiya üzərində quran siyasi təşkilatlar öz aralarında ixtilafları aradan qaldırmaq mərhələsinə keçirlər. Hətta "Hizbullah" "Həmas"a yardım təklif edib. Bu proseslər bütövlükdə regionun geosiyasi mənzərəsini dəyişə bilər. O cümlədən, xaos və qeyri-müəyyənliyin artması özünü göstərər. Böyük dövlətlərin müsəlman təşkilatların sərbəst siyasi fəaliyyət göstərməsini həzm etməyə hazır olduğunu düşünmək isə sadəlövhlük olardı.
Göründüyü kimi, Yaxın Şərq regionunda geosiyasi proseslər özünün yeni mərhələsindədir. Burada ABŞ-ın Yaxın Şərqə yenidən qayıdışından danışılır. Eyni zamanda, Avropa İttifaqının maraqlarını da unutmaq olmaz.Və əlbəttəki Rusiya. Hazırda məhz bu 3 beynəlxalq güc İsrail Fələstin münaqişəsini tənzimləməyə, çıxış yolları tapmağa çalışır. Amma Suriyada , İraqda proseslərin hazırki gedişatı fonunda "Yeni Yaxın Şərq" çox qorxulu görünür. Regionun böyük dövlətlərinin tədricən müharibəyə cəlb edildikləri hiss olunur. Faktiki olaraq Yaxın Şərqin bütün ərazisində ixtilaflar mövcuddur. Bu ixtilafları birləşdirən ümumi cəhət məzhəb ayrı-seçkiliyinin siyasi mübarizəyə daha dərindən qatılması və etnik ziddiyyətlərin kəskinləşməsidir. Bu vəziyyət Yaxın Şərqi son dərəcə həssas bir məkana çevirir. Amma nə baş verdiyindən asılı olmayaraq, sözsüz ən ağır yükü sadə fələstinlilər daşımalı olur. İsrailin Qəzza zolağına hər baş tutan əməliyyatı nəticəsində biz yenə də göz yaşları, dağılmış evlər və balaca uşaq cəsədləri görürük …
Eurasia Diary
Qəzza İsrail Hərbi qüvvələrinin hava hücumundan sonra
Fələstindən İsrailə atılan raket zərbəsi
