"Şər oxu"nun son nöqtəsi İran - ÖZƏL

Analitika 13:05 26.09.2018

ABŞ-İran münasibətləri qısa tarix

XX əsrin ortalarında 1979-cu ilə qədər ABŞ ila İran arasında münasibətlər müsbət məcrada inkişaf edirdi. Lakin, Məhəmməd Rza Pəhləvi şahın devrilməsindən sonra İran İslam Respublikasının yaranması iki ölkə arasında əlaqələri sıfıra endirdi.

Ayətullah Ruhullah Xomeyni ABŞ-ı “Böyük Şeytan” adlandırırdı. Corc Buş dövründə münasibətlər daha da kəskinləşdi və Buş administrasiyası İranı Şimali Koreya və İraqla birlikdə “Şər oxu”na daxil etmişdi.

Maraqlısı odur ki, adı çəkilən ölkələrdə ABŞ qələbə qazanmışdır. İraqda müharibə yolu ilə Səddam Hüseyn hakimiyyətdən devrildi. Tramp dövründə isə Şimali Koreya diplomatik yollarla danışıqlara cəlb olundu. Lakin, bunu tam da diplomatik adlandırmaq olmaz, çünki uzun sürən sanksiyalardan sonra Kim Çen İn nüvə proqramından imtina etdi.

ABŞ eyni üsuldan istifadə edərək bütün vasitələri işə salaraq İranı sıxışdırmağa çalışır. Lakin unutmaq lazım deyil ki, İran nə İraq nə də Şimali Koreyadır. İraq zəif idarəetmə sisteminə və orduya malik idi; Şimali Koreyanın isə xarici əlaqələri və müttəfiqləri az idi. İran həm güclü orduya, həm də Rusiya, Türkiyə, Çin kimi ölkələrlə geniş əlaqələrə malikdir.

İranın nüvə razılaşması

2015-ci ildə İran P5+1 (ABŞ, Çin, Fransa, Böyük Britaniya, Rusiya və Almaniya) formatında nüvə razılaşması imzaladı. Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin nəzarətində İran nüvə proqramı nəzarət olunacaq və məhdudlaşdırılacaqdı. Bu prosesin nəticəsinə görə İrana edilən sanksiyalar aradan qaldırılması nəzərdə tutulurdu.

ABŞ-da Donald Tramp hakimiyyətə gəldikdə sərt şəkildə dünyaya qarşı öz qaydalarını yeritməyə başladı. Şər oxunun son nöqtəsi olan İran əsas hədəflərdən birinə çevrildi. ABŞ İranı bu razılığın qaydalarına əməl etməməkdə günahlandıraraq nüvə razılaşmasından çıxdı.

Donald Tramp administrasiyası və İran

Çin, Rusiya, İran və Türkiyənin getdikcə artan gücü və nüfuzu ABŞ-ı qəti addımlar atmağa vadar etdi.

ABŞ Suriya və İraqda xaosun hökm sürməsində İranın iştirakını xüsusi vurğulayır. Avropa İttifaqı ABŞ-ın sanksiyalarına rəğmən İranla əlaqələrə müsbət baxırlar. Bundan əlavə Türkiyə isə İrandan qaz almağa davam etməyi planlaşdırır. ABŞ isə İran ilə əməkdaşlıq edən ölkələrə qarş ciddi tədbirlər görür hətta müttəfiqi Avropaya qarşı belə

Donald Trampın İrana qarşı addımlarının arxasında bir çox səbəblər yatır. İlkin olaraq Tramp keçmiş Obama administrasiyasının dövlət katibi Con Kerrinin təşəbbüslərini məhv etmək istəyir. Qeyd edək ki, İranla münasibətlərin yumşalması və nüvə razılığı Kerrinin fikirləri idi.

İkinci olaraq isə Tramp İsrail ilə yaxın əlaqələr saxlayır və İranın əsas düşməninin maraqlarını müdafiə edir. Trampın hakimiyyətə gəlməsində yəhudilərin köməyinin olması fikrini də nəzərə almaq lazımdır. İrana qarşı bu sanksiyaların arxasında yəhudilərin istəyinin olması nə qədər konspiroloji olsa da bunu qeydə almaq vacib hesab olunur. Fələstinə yardımın kəsilməsi, səfirliyin Qüdsə köçürülməsi Trampın İsraillə müsbət əlaqələrinin omasından xəbər verir.

Tramp həm də ABŞ-ın mundialist idealogiyasının əsas dəstəkçilərindəndir. Bütün dünyada ABŞ-ın nəzarətinin təmin olunması və vahid mərkəzdən idarə Trampın əsas hədəflərindəndir. O, ABŞ hegemoniyasının güclənməsi və bunu bütün dünya ölkələrinə qəbul etdirmək üçün sərt siyasi xətt seçmişdir. Sanksiyalar, təhdidlər və təzyiqlər Tramp administrasiyasının klassik realist üsulundan istifadə etdiyini göstərir.

Bütün bunlardan çıxış edərək Tramp administrasiyasının İrana qarşı sərt siyasətini izah etmək mümkündür.

 Ülvi Əhmədli

Bu hadisə Azərbaycan tarixində bir ilk oldu - Sahib Məmmədov və Əbülfəz Mehdiyev ilə MÜZAKİRƏ - VİDEO

Xəbər xətti

Filippində İsa Məsihin çarmıxa çəkilməsi canlandırılıb
Filippində İsa Məsihin çarmıxa çəkilməsi canlandırılıb
13:45 29.03.2024
Umud Mirzəyev: “Aİ-nin Cənubi Qafqaza səfəri regionu öz təsir dairəsində saxlamaqdır”
13:36 29.03.2024
Narkotik istehlak etməsi müəyyənləşdirilən şəxslər vergi orqanlarında xidmətə qəbul olunmayacaq
13:25 29.03.2024
Xüsusi rütbə vergi orqanlarının vəzifəli şəxslərinə ömürlük veriləcək
13:20 29.03.2024
Fransada inflyasiya kəskin artıb
Fransada inflyasiya kəskin artıb
13:15 29.03.2024
Bakıda yeni elektrik avtobusu istifadəyə verildi
13:05 29.03.2024
OPEC-dən həyacan təbili: Enerji qiymətləri kəskin bahalaşa bilər
OPEC-dən həyacan təbili: Enerji qiymətləri kəskin bahalaşa bilər
13:00 29.03.2024
Ötən il Azərbaycana xaricdən 1,7 mlrd. dollar pul baratı daxil olub
12:49 29.03.2024
Bu hadisə Azərbaycan tarixində bir ilk oldu - Sahib Məmmədov və Əbülfəz Mehdiyev ilə MÜZAKİRƏ - VİDEO
12:45 29.03.2024
Oğurluqda ittiham olundu, özünü güllə ilə vurdu - Maraqlı faktlar
12:30 29.03.2024
Cənubi Koreyada uşaq sahibi olan cütlüklərə 75 min dollar ödəniləcək
Cənubi Koreyada uşaq sahibi olan cütlüklərə 75 min dollar ödəniləcək
12:20 29.03.2024
“Crocus”da xəsarət alanların sayı 382 nəfərə ÇATDI
12:18 29.03.2024
AzTV Arayikin müsahibəsini niyə yayımlamadı? – RƏSMİ AÇIQLAMA
AzTV Arayikin müsahibəsini niyə yayımlamadı? – RƏSMİ AÇIQLAMA
12:15 29.03.2024
İndi dünya daha yavaş dönür
12:10 29.03.2024
“Pulu olmayan bələdiyyə necə fəaliyyət göstərsin?!” – Fazil Mustafa
12:05 29.03.2024
Aİ-nın Cənubi Qafqazda səfəri sülh prosesinə necə təsir edəcək? – Amerikalı Ekspert Açıqlayır – ÖZƏL
12:00 29.03.2024
Netanyahu Mossad rəhbərinin sülh təklifini RƏDD EDİB
11:55 29.03.2024
Şuşa şəhərində yeni məscidin təməli qoyulub
11:52 29.03.2024
Rusiya “Yars” raketi ilə təlimlərə çıxıb
Rusiya “Yars” raketi ilə təlimlərə çıxıb
11:50 29.03.2024
Lavrov Aİ-nın müşahidə missiyasını qınayıb
Lavrov Aİ-nın müşahidə missiyasını qınayıb
11:45 29.03.2024
Sosial xarakterli fövqəladə mühit rejimində qaydalarına riayət edilməməsinə görə cərimələr müəyyənləşir
11:42 29.03.2024
Hakim vəzifəsinə namizədlər üçün 30 yaş tələbi ləğv edilir
Hakim vəzifəsinə namizədlər üçün 30 yaş tələbi ləğv edilir
11:40 29.03.2024
Sanksiyalar Rusiyaya mane olur, ödənişləri almaq üçün mübarizə aparır
Sanksiyalar Rusiyaya mane olur, ödənişləri almaq üçün mübarizə aparır
11:38 29.03.2024
ABŞ yeni ittifaq yaradır... - ANALİTİKA
11:33 29.03.2024
Azərbaycanda bu maşınlar kəskin UCUZLAŞDI - Satmaq istəyənlər isə 3 dəfə artdı
11:28 29.03.2024
ABŞ və Aİ Ermənistanı niyə silahlandırır? – SƏBƏB VƏ MƏQSƏD
11:22 29.03.2024
Bakı-Sumqayıt şosesində yaranan sıxlığın SƏBƏBİ bilindi
11:17 29.03.2024
Rusiyalı səfir: ABŞ-la münasibətlər düzəlməyəcək
Rusiyalı səfir: ABŞ-la münasibətlər düzəlməyəcək
11:15 29.03.2024
Milli Məclisin iclası başlayıb
11:05 29.03.2024
Hikmət Hacıyev: "Azərbaycan Mərkəzi Asiya ilə Avropanı birləşdirən təbii əlaqədir" - VİDEO
11:00 29.03.2024
Amerikalı cütlüklər İsrail əleyhinə kampaniya BAŞLATDILAR
10:56 29.03.2024
Ermənistan hökuməti "RTR-Planeta" telekanalında yayımlanan Solovyovun verilişinə qadağa tətbiq edib
Ermənistan hökuməti "RTR-Planeta" telekanalında yayımlanan Solovyovun verilişinə qadağa tətbiq edib
10:52 29.03.2024
Ankarada ZƏLZƏLƏ oldu
10:45 29.03.2024
Ermənistan İctimai Televiziyası: Bu kəndlər Azərbaycana qaytarılacaq
Ermənistan İctimai Televiziyası: Bu kəndlər Azərbaycana qaytarılacaq
10:40 29.03.2024
Buraxılış imtahanlarının cavabları nə zaman açıqlanacaq? – RƏSMİ AÇIQLAMA
10:36 29.03.2024
Ombudsman 31 Mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü ilə əlaqədar bəyanat yayıb
10:32 29.03.2024
Əhalinin ən çox xərci nəyə çıxır? - ARAŞDIRMA - VİDEO
10:24 29.03.2024
Xankəndidə silah-sursat aşkarlandı
10:15 29.03.2024
Lavrov Ermənistan rəhbərliyini ittiham etdi
Lavrov Ermənistan rəhbərliyini ittiham etdi
10:10 29.03.2024
Avropa İttifaqının Cənubi Qafqaz səfərinin GİZLİNLƏRİ – Fikrət Sadıqov AÇIQLAYIR
10:01 29.03.2024
Hamısı