İran Xarici İşlər naziri Cavad Zərif, Türkiyə Prezidenti Ərdoğanın Bakıdakı qələbə paradı zamanı Laçınla bağlı səsləndirdiyi şeirə narazılığını bildirdi. Zərif, Araz çayının şimalındakı torpaqların "ana vətən İran"-dan zorla ayrıldığını söylədi. Ancaq məlumdur ki, Azərbaycan 1828-ci ildə Türkmənçay sülh müqaviləsinə əsasən, Rusiya ilə İran arasında bölünmüşdür.
Rusiyalı politoloq, tarix elmləri doktoru İqor Pankratenko Eurasia Diary-yə verdiyi müsahibədə məsələyə münasibət bildirib.
"İran diplomatiyasının rəhbəri Cavad Zərif Twitter-də, “O (Ərdoğan), Azərbaycan Respublikasının suverenliyinə zərər verdiyinin fərqində deyilmi?" "Heç kəs bizim sevgili Azərbaycan haqqında danışa bilməz." sözlərini yazıb.
İranın dövlət xəbər agentliyi ISNA isə ümumiyyətlə Ərdoğanın oxuduğu şeirin "pantürkizmin separatçı simvollarından biri" olduğunu bildirdi.
Yəni Ərdoğanın şerdən sitat gətirməsi İranda, İslam Respublikasının ərazi bütövlüyünə cəhd kimi qəbul edildi. Fikrimcə, tam adekvat reaksiya deyil. Ancaq xoşbəxtlikdən bu insident həll edildi", Pankratenko dedi.
Şərqşünas bildirdi ki, iqtisadi cəhətdən ən uğurlu ərazilərdən biri olan Cənubi Azərbaycan vilayətlərindəki daxili millətçilik problemləri Tehranı çoxdan narahat edir.
"Həm də unutmamalıyıq ki, Tehran Azadlıq savaşının şokundan hələ də özünə gəlməyib. Tehranın özünü Zaqafqaziyada sülh prosesinin tərəfdarı hesab etməsinə hər cür əsas verən İran diplomatiyasının son qüruru olan Dağlıq Qarabağla bağlı həll yolu onun üçün elə də uğurlu alınmadı. Nəticə etibarilə, Tehran həll prosesindən kənarda qaldı, ən vacib qərarlar onsuz verildi və bu, İran siyasi zehniyyəti üçün çox ağrılıdır.
Bu qarşıdurmanın bir neçə on il ərzində “dondurulmuş” qalması Tehran üçün sərfəli idi. Həm siyasi cəhətdən - iki qonşu ölkəni idarə edə bilərdi, maliyyə baxımından - qaz satışı və İran ərazisindən malların tranzitindən əldə olunan böyük gəlirlər. Unutmayaq ki, Türkiyədən çıxaraq Türkmənistanla sərhədə çatan yük maşını İrana bu 1800 kilometrlik marşrut üçün təxminən 700-800 dollar ödəmə edir. Bu yük trafikinin həcmini xatırlasaq gəliri heç də az deyil", - deyə Pankratenko əlavə etdi.
Şərqşünas hesab edir ki, işğal olunmuş ərazilərin azad edilməsi nəticəsində Zaqafqaziyada yeni reallıq yaranıb.
"Və burada itkiləri müzakirə etmək deyil, vəziyyəti birgə əməkdaşlıq üçün yeni bir "fürsət pəncərəsi" kimi görmək daha faydalıdır. Rəcəb Tayyib Ərdoğan və İlham Əliyevin "altılıq platforması"nın strateji təşəbbüsünü irəli sürdükləri zaman bunu düşünmüşdülər.
Regional əməkdaşlıqda hər kəs üçün kifayət qədər mənfəət olacaq, bu barədə indi düşünməli, məsələyə daha geniş nəzər yetirməli və keçmiş incikliklərdə dayanmamalıyıq".
Bununla yanaşı, şərqşünas İranı hələ də Zaqafqaziyada mühüm bir oyunçu hesab edir.
"Zaqafqaziyada Türkiyə və Rusiya rəqabəti stimullaşdıran amillərdir, onlar olmadan durğunluq olar. Dünyanın istənilən bölgəsində yalnız bir ölkənin monopoliyasının mövcudluğu dövrü artıq geridə qalıb. Buna görə rəqabət etməyi öyrənmək lazımdır. Bunun üçün İranın hər şeyi var, bunu nəzərə almamaq olmaz", - İqor Pankratenko qeyd etdi.
Müsahibəni aldı və tərcümə etdi: Gülnar Səlimova
