Eurasia Diary Ukrayna Ordu Tədqiqatı, Dönüşüm və Tərksilah Mərkəzinin Cənubi Qafqaz şöbəsinin müdiri Vladimir Kopçakla müsahibəni təqdim edir.

Rusiya qoşunlarını Ukrayna ilə sərhədə toplayır, buna cavab olaraq Kiyev, ordu bölmələrini sərhəd xəttinə yaxın yerləşdirir. Bütün bunlar silahlı qarşıdurmaya səbəb ola bilərmi?

Gəlin bir məqama düzəliş edək. Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi səkkiz ildir ki, davam edir. Krım və Donetsk ilə Luqansk bölgələrinin bir hissəsi işğal altındadır. Bu səbəbdən gərginliyin artması dedikdə, rus qoşunlarının Ukraynanın digər ərazilərinə hücumundan söhbət gedir. Bu hücumun olub-olmaması və hansı miqyasda olması haqda yalnız bir şeyi əminliklə deyə bilərəm ki, belə bir ssenari Kremldə işlənib hazırlanır.  

İndi müşahidə olunan proseslər bir neçə məsələdən xəbər verir.

Birincisi, Kiyev, Kremlin xoşuna gəlmək üçün, siyasi, diplomatik və danışıqlar cəbhəsində geri çəkilmir (Donbasda, üstəlik Krımın işğalını gündəmdən çıxarmır). Yəni demək istəyirəm, kapitulyasiyaya razı deyil və Moskva "sülh yolu ilə həll"i məhz bu formatda görür.

İkincisi, bazarlıq fonunda bayağı bir şantaj var - nəinki Ukrayna (Moskva əslində bizi, eləcə də Gürcüstanı, Azərbaycanı, Ermənistanı və siyahıda olan digərlərini subyekt olaraq tanımır). Qərb, ilk növbədə, Vaşinqtonun simasında - Ukraynaya həqiqətən dəstək verə biləcək yeganə oyunçu ilə şantaj etməkdən danışırıq. Yalnız "tank və təyyarələrdən" danışmıram - Kremlə qarşı təzyiq asimmetrik ola bilər. İndi bunun əlamətlərini görürük. Vəziyyət 1962-ci ilin "Kuba raket böhranı" səviyyəsinə qədər gərginləşə bilər - belə bir bənəzətməyə görə məni bağışlayın. Və 1962-ci ildən fərqli olaraq uğursuz da ola bilər. Ancaq təkrarlayacağam - söhbət ilk növbədə nümayişkaranə şantajdan gedir - Kremlin məntiqinə görə Kiyev sarsılmalı, Qərb əyilməlidir. Eyni zamanda, Moskvada Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı hücum olarsa Ukraynanın özünü müdafiə edəcəyi üçün nəticələri də yaxşı bilirlər.

2008-ci ildə Gürcüstanda və 2014-cü ildə Ukraynadakı böhran zamanı Qərb susmağa üstünlük verdi. Sizcə indi vəziyyət necə olacaq?

Əvvəlcə aydınlaşdıraq - 2008-ci ildə Rusiya tərəfindən Gürcüstana qarşı hərbi təcavüz edildi, Gürcüstan ərazilərinin 20% -i işğal edildi. Qərbin "səssizliyi" ilə bağlı sizinlə tam razı deyiləm. Qərb 2008-ci ildə də susmamışdı. Əlbəttə, onun reaksiyası yetərli deyildi və Kremlə heç bir şəkildə təsir göstərmədi və bu gün bu reaksiyanın Rusiyanın ünvanına qeyri-adekvatlığı hər kəs tərəfindən qəbul edilmir. Gürcüstan əslində Kreml üçün “bağışlandı” və bu, 2014-cü ildə Ukraynaya qarşı təcavüzkarın əl-qolunu açan amillərdən biri oldu.           

Qərbin Ukrayna Krımının və Donbasın bir hissəsinin işğalına reaksiyası 2008 ilə müqayisə edilə bilməz. O, daha sərt idi və indi də davam edir, çünki Ukrayna döyüşməyə davam edir və təslim olmağa hazırlaşmır. Kremlə qarşı tətbiq olunan sanksiya təzyiqləri (2008-ci ildə bu yox idi) ərazilərin işğaldan azad edilməsi üçün kifayət deyil, lakin sanksiyalar yavaş-yavaş da olsa nəticə verir və yeni sanksiyalar təhdidi də Kreml üçün çəkindirici amildir və indiki halda "əzələ oyunu" üçün motivlərdən biridir...

Azərbaycan postsovet məkanında ərazilərini hərbi yolla erməni separatçılarından azad etməyi bacaran ilk ölkədir. Ukrayna eyni şəkildə nəticəyə nail ola biləcəkmi?

Eyni şəkildə yox. Bizdə vəziyyət fərqlidir. Hərbi mənada isə bəli. İndi "məsələnin hərbi həlli" mövzusunda həddən artıq çox spekulyasiyalar var. Bəli, Qarabağ təcrübəsi Ukrayna üçün uyğun deyil - bu mövzuda artıq çox danışmışam. Rusların Qroznı ilə etdiyi kimi Donetsk və ya Luqanskı yer üzündən silmələri bizim üçün qəbuledilməzdir. Bunlar fərqli dünyagörüşünə malik ola bilən insanlarımızın yaşadığı şəhərlərimizdir, ancaq bizimdir...

Bununla yanaşı, münaqişənin siyasi və diplomatik yolla həlli hərbi yolu da istisna etmir. Sadəcə format fərqlidir. Gəlin ideallaşdırılmış, indi fantastik kimi görünən ssenari təsəvvür edək ki, Rusiya könüllü şəkildə Ukraynanın şərqindəki işğalçı qoşunlarını geri çəkib silahsızlaşdırmağa və Ukrayna-Rusiya sərhədinin 400+ km-ni Kiyevin nəzarəti altına keçirməyə qərar verir... Hətta bu vəziyyətdə belə,  yenə də hərbi yol olacaq. Əvvəlcə hərbçilər - Milli Qvardiya, sərhəd gözətçilər daxil olacaq. Fərziyyə yürütməsək bu çox aydındır.

Bu və ya digər şəkildə hərbi yol müəyyən şərtlər altında baş verəcək. Nə vaxt hücum edəcəklərini də deyə bilmərəm. Ancaq bu, sərhədimizdəki bugünkü "əzələ oyunu"na heç yaxın gəlmir. İndi biz özümüzü müdafiəyə hazırlaşırıq ...

Türkiyə Qarabağ müharibəsində Azərbaycana güclü dəstək verdi. Son vaxtlar Türkiyənin Ukrayna ilə təmasları intensivləşib. Türkiyənin bu dəstəyi ərazilərin işğaldan azad edilməsinə kömək edə bilərmi?

Təklif edərdim ki, Türkiyə / Azərbaycan və Türkiyə / Ukrayna müttəfiq formatları arasında paralel aparmayaq. Türkiyə məlum səbəblərə görə heç vaxt, nə bizə, nə də başqalarına Azərbaycana bənzər müttəfiq formatı qurmayacaq. Ancaq Ankara, əsl strateji tərəfdaşımız olaraq bizə əlbəttə ki, kömək edir. Yalnız fərqli bir formatda. Bu, xarici siyasət və hərbi idarələr səviyyəsindəki əməkdaşlıqdır ("2 + 2" və ya "Kvadriqa"), hərtərəfli hərbi-texniki əməkdaşlıqdır və Ankaranın Krım məsələsində "Krım Platforması" na Krım tatarları verdiyi dəstəkdir və s.

Başqa bir məsələ budur ki, “Ukrayna və Türkiyə Donbas üçün Qarabağ ssenarisi hazırlayır” tezisi Rusiya informasiya təbliğatının əsas elementlərindən biri oldu. Və şahidi olduğumuz mövcud gərginləşmədə informasiya dəstəyinin işarəsidir. Bir tərəfdən, bu cəfəngiyyatdır, digər tərəfdən, hücuma gedəcək şəxslərin - ən azından şantaj səviyyəsində məhz onların olmasının əlamətidir. Bu, ilk növbədə, rus auditoriyasına işləyir. Von Dmitri Kozak bu yaxınlarda Donbass fonunda yenidən Srebrenitsa haqqında danışmağa başladı. Həm fikirləri, həm də əsəbləri pisdir. Təkrarlanır. Çünki qızışdırırlar.

Müvəffəqiyyətimizin formulu uzun illərdir dəyişməz olaraq qalır: bizim əvəzimizə heç kim bizim üçün mübarizə aparmayacaq. Kiyev "sıfır seçim" üçün hazır olmalıdır - Qərbin köməyi "dərin narahatlıq" ilə "son dərəcə dərin narahatlıq" arasında olacaq. Bu çərçivədən kənar hər hansı bir yardım mütləq qiymətləndiriləcək. Buna ümid var, amma bu, bizim üçün əsas amil deyil, bir bonus olacaq ...

Gülnar Səlimova

Eurasia Diary