ABŞ Müdafiə Departamentinin Kəşfiyyat İdarəsi “Ümumdünya Təhdid Qiymətləndirilməsi” adlı hesabat hazırlayıb. Bu hesabatda Dağlıq Qarabağla bağlı məqamlara da yer verilib.
Hesabatda göstərilir ki, Rusiya İkinci Qarabağ Müharibəsindən sonra Cənubi Qafqazın hər üç dövlətində hərbi varlığa sahibdir. Bu cəhət onu regionda əsas qüvvəyə çevirir. Bundan əlavə, keçmiş postsovet məkanında Rusiya öz nəzarətini heç bir qüvvəyə güzəştə getməməyə çalışır. Bir sözlə, Rusiya adı çəkilən regionda Qərb, Türkiyə və Çinin güclənməməsini istəyir.
Pentaqonun ABŞ Senatında müzakirə üçün hazırladığı hesabat dövlətin gələcək addımlarının müəyyənləşdirilməsində xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. ABŞ administrasiyasının müvafiq istiqamətlərdə atacağı addımların nə olacağını isə gələcək göstərəcək.
Eurasia Diary ABŞ-ın Cənubi Qafqaza dair siyasi planları ilə bağlı Atlas Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Elxan Şahinoğlunun fikirlərini öyrənib.
Politoloq Pentaqonun hazırladığı hesabatın düzgün diaqnoz olduğunu hesab edir. O, Rusiyanın artıq Cənubi Qafqaz dövlətlərinin hər birində qoşunlara malik olduğunu xüsusi vurğulayıb.
“Pentaqon faktı doğru olaraq təsbit edib. Rusiya 2008-ci ildə Gürcüstanı müharibə nəticəsində parçaladı və qoşunlarını Abxaziya və Şimali Osetiyada yerləşdirdi. Ermənistanda onsuz da hərbi bazası var idi. Son günlərdə Rusiyanın Zəngəzurda iki dayaq nöqtəsi tikmək planının olduğu da qeyd edilir. Sonuncu ölkə Azərbaycan idi ki, burada rusiyalı hərbçilər yox idi. Amma bizə də təzyiq oldu, Şuşanı azad etdikdən bir gün sonra Rusiya hərbçiləri Dağlıq Qarabağda yerləşdirilib. Bu baxımdan ABŞ-ın hesabatı doğrudur”, deyə politoloq söyləyib.
Baş verən geosiyasi təhdidlər qarşısında ABŞ-ın cavab tədbirləri də maraq doğurur. Politoloq ABŞ-ın Cənubi Qafqazda Rusiyanı sıxışdırmaqda çətinlik çəkdiyini bildirib: “Əksi olsaydı, ABŞ Rusiyaya öz strateji müttəfiqi Gürcüstanı parçalamağa gərək imkan verməyəydi. Lakin buna mane ola bilmədi. Ermənistan onsuz da Rusiyanın nökərinə çevrilib, baxmayaraq ki, Paşinyanı Qərbpərəst siyasətçi kimi adlandırırlar. Rusiya hərbi varlığını Qafqazda sıxışdırıb çıxarmaq üçün ABŞ-ın əlində güclü vasitələr yoxdur. Ona qalsa, Ukrayna Cənubi Qafqaz ölkələrindən daha yaxındır və strateji tərəfdardır. Ukraynadakı proseslərdə Kiyevə kifayət qədər dəstək verə bilmədi. Rusiya Krımı ilhaq edib, Donbasda separatçı bölgə yaradıb”.
İkinci Qarabağ Müharibəsi Cənubi Qafqazda yeni geosiyasi reallıqlar yaradıb. Politoloq Rusiyanın Cənubi Qafqazda ABŞ-ın təsirinin artmamasına çalışdığını qeyd edib. Lakin hal-hazırda Türkiyənin regionda artan nüfuzunu görə bilirik. Rusiya isə sadəcə olaraq bunun qarşısını ala bilməkdə acizlik göstərir: “Rusiya özü də etiraf edir ki, Türkiyə-Azərbaycan ittifaqı artıq var və Rusiya buna mane ola bilməz. Türkiyəni ABŞ-dan fərqləndirən əsas cəhət odur ki, Mərkəzi Asiya və Cənubi Qafqaz dövlətləri özləri Türkiyə ilə strateji əməkdaşlığa can atır. Çünki bizi ortaq dil, din və mədəniyyət birləşdirir. Rusiya bu amilləri nəzərə almaq məcburiyyətindədir. Ona görə də, ABŞ-dan fərqli olaraq Türkiyənin fəallığına Rusiya heç bir əngəl yarada bilməz. Rusiya Çinə də mane olmur. Nəzərə alaq ki, son illərdə Çin bu regionda yatırımlarını artırır. Rusiya da əgər mane olsa, Rusiya-Çin ittifaqı çat verər. Rusiyanın yeganə rəqibi ABŞ-dır. Bu mübarizədə isə Rusiyanın ciddi uğurları var”.
Son illərdə Çinin iqtisadi yüksəlişi və Rusiyanın təsirinin postsovet məkanından da kənara çıxması kimi hadisələri müşahidə edirik. Politoloq ABŞ-ın artıq keçmiş gücünün olmadığını qeyd edir.
“ABŞ artıq supergüc deyil, hər şeyi diktə edə bilmir və bəzi məsələlərdə tərəf tutur ki, bu, bizim də narahatlığımıza səbəb olur. Buna görə də ABŞ siyasəti dünyanın hər yerində aparıcı deyil. ABŞ dünyanın ən iri hərb büdcəsinə malikdir. ABŞ dünyada ən çox hərbi bazalara sahib olan dövlətdir. Amma ABŞ yanğınsöndürən maşın da deyil ki, dünyanın hər yerinə özünü çatdıra bilsin və problemləri həll etsin. Əksinə görürük ki, ABŞ Əfqanıstandan da çıxmağa qərar verib. Halbuki Əfqanıstandakı əsas problemi həll edə bilmədi. Taliban hələ də öz gücünü qoruyur. Bunlar ondan xəbər verir ki, dünya çoxqütblü istiqamətə irəliləyir”, deyə Elxan Şahinoğlu fikrini tamamlayıb.
Ülvi Əhmədli
